یکی از پارامترهای محیطی که همیشه باید مورد پایش قرار بگیرد، تابش محیطی می باشد. برخلاف تصور عموم بیشترین دز تابش رادیواکتیوی که ما دریافت می کنیم ناشی از پرتوگیری از مواد پرتوزای موجود در سنگ ها و خاک های پیرامون است. با توجه به اهمیتی که تابش طبیعی دارد، هدف از انجام این پژوهش بررسی پرتوزایی طبیعی در بعضی از لیتولوژی های خاص ایران می باشد. به همین منظور از 18 لیتولوژی مختلف در چهار گروه کلی سنگ های آذرین، بوکسیت و گل قرمز، زغال سنگ ها و رسوبات واقع در محدوده ایران عملیات نمونه برداری صورت پذیرفت. از آنجایی که علت پرتوزایی طبیعی حضور رادیونوکلوئیدهای پرتوزا است لذا مطالعه پرتوزایی طبیعی متأثر از ژئوشیمی سری های پرتوزا می باشد. به همین منظور در این پژوهش پیش از نمونه برداری ابتدا به ژئوشیمی سری های پرتوزا پرداخته شد و سپس بر اساس آن محل های نمونه برداری انتخاب شد. رادیواکتیویته نمونه ها پس از آماده سازی در متد آزمایشگاهی و با استفاده از طیف سنج گاما- بتا موجود در آزمایشگاه گاما اسپکترومتری دانشگاه تبریز اندازه گیری شد. اکتیویته هر رادیوایزوتوپ از روش اسپکترومتری و با استفاده از پنجره های پیشنهادی آژانس بین المللی انرژی اتمی (iaea) اندازه گیری شد. برای بررسی بیشتر و شناسایی نوع و منشأ پرتوزایی از تعدادی از نمونه ها مقاطع نازک میکروسکوپی تهیه شد. سپس نتایج بدست آمده از اسپکترومتری نمونه ها با فراوانی کانی های پرتوزا و مطالعات ژئوشیمیایی مورد بحث قرار گرفت. در نهایت پرتوزایی نمونه ها با لیتولوژی های مشابه در دیگر نقاط جهان مورد مقایسه قرار گرفت و برای بررسی زیست محیطی تابش تولید شده پارامترهای محیطی مرتبط همچون دز سالیانه (de)، معادل رادیوم (raeq)، شاخص خطر تشعشعات داخلی (hin) و شاخص خطر تشعشعات خارجی (hex) محاسبه شد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص ها بیانگر این امر بودند که یک نمونه گرانیتی (گرانیت تربت جام) و تمامی نمونه های گل قرمز و به خصوص یک نمونه زغال سنگ پرتوزایی بیشتر از حد استاندارد داشته و موارد استفاده از آن ها باید با ملاحظات ویژه ای صورت بپذیرد.

چکیده ندارد.