مقدمه : سل یکی از علل شایع مرگ در سطح جهان است. who در سال 1993 این بیماری را به عنوان یک فوریت جهانی اعلام کرد. این بیماری می تواند کلیه ارگان های بدن به خصوص ریه را درگیر کند. از آنجا که سل مشکل بزرگ جوامع شرقی از جمله کشور ایران می باشد و از طرفی تحقیقی در این زمینه در شهر زنجان صورت نگرفته است، این مطالعه جهت بررسی شیوع سل ریوی و خارج ریوی و مقایسه علایم بالینی آنها انجام گرفته است. روش کار : تحقیق حاضر به صورت توصیفی - مقطعی انجام شد. 103 بیمار مبتلا به سل که کشت یا اسمیر مثبت از نظر مایکوباکتریوم توبرکلوزیس داشتند و در طی سال های 1381-1379 در درمانگاه شماره 13 تحت درمان بودند، از نظر فراوانی سل ریوی و خارج ریوی، تظاهرات بالینی آنها مورد بررسی قرار گرفته و نتایج با استفاده از نرم افزار آماری spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج : از 153 بیمار مورد بررسی 39 نفر مبتلا به سل خارج ریوی و 64 نفر مبتلا به سل ریوی بودند. 66 نفر زن و 37 نفر مرد بودند. شایع ترین درگیری خارج ریوی لنف نود (2/25%) و در درجات بعدی درگیری استخوان وژینتال (8/2%)، پلورزی (9/1%) و سپس پوست،روده و پریتوئن 9/0% بود. از 64 نفر سل ریوی در 38 نفر اسمیر خلط مثبت و در 26 نفر اسمیر خلط منفی بود. شایع ترین شکایت اصلی بیماران، سرفه 2/36% و خلط 7/22% بود. شایع ترین شکایت غیر اختصاصی ضعف و بی حالی ( 5/27% ) بیان شد. 6/65 درصد موارد سل ریوی و 4/79 درصد موارد سل خارج ریوی ساکن شهر زنجان بودند. نتیجه گیری : با توجه به نتایج به دست آمده در کل شیوع سل در زنان بیشتر از مردان بوده و متوسط سنی ابتلا آنان نیز پایین تر است. از طرفی زنان بیشتر در سنین باروری34-25 سال مبتلا به سل می شوند. شیوع سل خارج ریوی در زنان بیشتر از مردان است و به نظر می رسد که به این گروه از افراد جامعه در تشخیص سل باید توجه بیشتری کرد. واژه های کلیدی : سل ریوی – سل خارج ریوی - فراوانی – درگیری استخوان