هدف اصلی تحقیق بررسی میزان تاثیر انواع تعامل در آموزش مجازی و سنتی و طراحی مدل تعامل موثر در دانشگاههای باز و مجازی ایران است. روش تحقیق از نوع همبستگی و به صورت توصیفی- پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل 10000نفراز دانشجویان مقطع کارشناسی و ارشد دانشگاههای سنتی و مجازی تهران، پیام نور، المصطفی قم، و اصفهان بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی و فرمول کوکران 491 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. شیوه جمع آوری اطلاعات نیز، پرسشنامه بود که ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه محقق ساخته تعامل بر اساس رضایت دانشجویان 901/0 به دست آمد. نتیجه تحقیق نشان داد بین انواع تعامل در آموزش مجازی و سنتی تعامل های یاددهنده-محتوا، محتوا-محتوا و یادگیرنده-محتوا در آموزش مجازی بیشتر از آموزش سنتی میباشد و تعامل یادگیرنده –یاددهنده و یادگیرنده-یادگیرنده در آموزش سنتی بیشتر آموزش مجازی میباشد و تعامل یاددهنده– یاددهنده در آموزش مجازی و سنتی یکسان می باشد.بنابراین بر خلاف نظریه دریفوس نه تنها تعامل در آموزش مجازی وجود دارد،بلکه بعضی از انواع تعامل در آموزش مجازی قویتر از آموزش سنتی می باشد. نتیجه نهایی لیزرل نیز نشان داد که متغیرهای تعامل محتوا- محتوا (65/0)، تعامل یادگیرنده- محتوا (57/0) و تعامل یاددهنده- محتوا (43/0) به ترتیب بالاترین تاثیر را روی متغیر رضایت دانشجویان داشته اند.زیرا با توجه به مقدار بر درجه آزادی در مدل که برابر 65/1 می باشد مقدار مناسبی است. پایین بودن میزان این شاخص نشان دهنده تفاوت کم میان مدل مفهومی پژوهش با داده های مشاهده شده تحقیق است. همچنین مقدار rmsea برابر068/0 و کوچکتر از مقدار 08/0 می باشد و شاخصهای (nfi – nnfi – ifi – cfi) بزرگتر از مقدار 9/0 است و شاخصهایgfi و agfi نزدیک به مقدار 8/0 است پس مدل برازش مطلوبی را نشان داده و مورد تایید می باشد.بنابراین متخصصان و طراحان آموزش مجازی باید بیشتر تمرکز خود را بر سه تعامل محتوا-محتوا، یادگیرنده-محتوا، و یاددهنده- محتوا قرار دهند.

تربیت دینی در کشور ما ، بعنوان یک کشور اسلامی ، دارای جایگاه و اهمیت ویژه ای می باشد. اما علیرغم اهمیت آن ، متاسفانه کمتر به آن پرداخته شده و تحقیقات و شواهد نشان دهنده سست شدن روز به روز ارزش ها و اعتقادات در بین جوانان و نوجوانان می باشد ضعف تربیت دینی در کشور ما بیش از آنکه نتیجه ماهیت پیچیده و دشوار دین و تربیت دینی باشد، ناشی از عدم پژوهش و فهم دقیق و صحیح از دین ، اصول و روشهای تربیت دینی می باشد. بررسی تطبیقی آرا و افکار فیلسوفان و متفکران می تواند ما را در این زمینه یاری دهد.