نام پژوهشگر: امیرحسین کوثر

عضویت در گروههای خاص اجتماعی، ماده 1 کنوانسیون 1951 پناهندگی ژنو
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران 1381
  امیرحسین کوثر   نسرین مصفا

ماده یک کنوانسیون 1951 پناهندگی ژنو، تعریفی از پناهنده ارائه نموده است. طبق این تعریف ، یکی از زمینه های موجد ترس از اعمال آزار و اذیت عضویت در گروه های خاص اجتماعی می باشد که در مقایسه با سایر زمینه های مطرح در ماده از شفافیت کمتری برخوردار است و آنچه در حال حاضر برای تعریف و تفسیر در دسترس است، نظرات حقوقدانان و قضات محاکم پناهندگی است، هر چند آنها در خصوص برخی مسائل و مصادیق این واژه به اتفاق نظر نرسیده اند.به طور کلی گروه خاص به افرادی اطلاق می شود که دارای یک ویژگی مشترک باشند که ناخودآگاه میان آنها همبستگی و ارتباط ایجاد می کند. این ویژگی باید حائز دو صفت باشد: 1-اساسی بودن. 2-تغییرناپذیری. بدین معنی که خصوصیت مزبور بقدری برای فرد اساسی و بنیادین است که نتوان وی را از آن محروم داشت. (مانند فعالین حقوق بشر که با رفتار و عمل خود سعی در اصلاح و نیز مبارزه با نقض حقوق بشر افراد در جوامع خود می نمایند. این ها ممکن است از سوی افراد دولتی و غیردولتی در معرض آزار و تبعیض قرار گیرند.) و یا آن ویژگی تغییر ناپذیر باشد مانند رنگ پوست، جنسیت و زبان. در واقع فرد به خاطر دارا بودن این نوع خصوصیت ، به عنوان گروهی اجتماعی با کارکردی خلاف مقررات ، هنجارها و عرف حاکم برآن جامعه ، تلقی می گردند. به همین جهت ممکن است در معرض تهدید ، آزار و تبعیض قرار گیرند و در نتیجه به ترک کشور و پناهنده شدن مبادرت نمایند. از مصادیق این گروه ها می توانند به زنان و دخترانی که در برخی جوامع ختنه می گردند، زنانی که از هنجارها و رسوم سنتی جوامع خویش پیروی نمی کنند ، خانواده های تحت شمول قوانین تک فرزندی در چین نام برد. نکته مهم دیگر این است که درکنوانسیون 1951 و در تعریف پناهندگی به مفهوم جنسیت توجهی نشده در حالی که امروزه شمار عظیمی از آوارگان و افراد متقاضی پناهندگی را زنان تشکیل می دهند که به لحاظ جنسیت شان قربانی نقض حقوق بشر شده اند و لذا ناچار به ترک کشور خود گردیده اند. در این خصوص سعی می شود فقدان جنسیت به عنوان یکی از زمینه های ایجاد ترس در سایه عضویت در گروههای خاص اجتماعی جبران گردد و از واژه اخیرالذکر بعنوان راهکاری برای حمایت هر چه بیشتر از زنان استفاده گردد. استفاده از این راهکار در رویه قضایی محاکم پناهندگی ، نظرات قضات ، حقوقدانان و صاحبنظران مشهود است.