نام پژوهشگر: حمید نیک نهاد
آیلین سقایان غلامعلی حشمتی
امروزه در سراسر جهان برای چشم اندازهای طبیعی که در حال از دست دادن پوشش گیاهی و تسریع در فرسایش خاک اند، نگرانی وجود دارد. به خصوص اگر آن اکوسیستم ها همانند مراتع با اهمیت باشند. تغییرات ایجاد شده در پوشش گیاهی اراضی مرتعی به دنبال اختلالات طبیعی و یا حاصل عملکرد انسان رخ می دهد. نظارت بر این موضوع به ویژه با توسعه سیستم های هشداردهنده زود هنگام یعنی تشخیص تغییر در ویژگی های زیست محیطی در مراحل اولیه مقرون به صرفه است. یکی از روش های نظارت که در سال های اخیر توجه بیشتری به آن شده، روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز lfa است. به این منظور در چهار تیمار مدیریتی قرق، اراضی رها شده، کلید و حریم روستا در منطقه بزداغی شهرستان بجنورد نمونه برداری به روش تصادفی به تعداد 5 ترانسکت در هر تیمار انجام شد. در هر ترانسکت لکه و فضای بین لکه ای و 5 تکرار از هر نوع مشخص شد. در هر تیمار سه ویژگی عملکردی شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر غذایی و پنج ویژگی ساختاری تعیین شد. جهت تجزیه و تحلیل آماری از تجزیه واریانس در قالب طرح کاملأ تصادفی با استفاده از نرم افزارspss و مقایسه میانگین شاخص ها و ویژگی های عملکردی از آزمون دانکن استفاده شد. با استفاده از روش نقطه یک چهارم (pcq)، تراکم، سطح و حجم تاج پوشش گیاهی در چهار تیمار اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شاخص های عملکردی و ساختاری در تیمار قرق وضعیت بهتری دارد و در حریم روستا با افزایش شدت چرا شاخص های عملکردی و ساختاری کاهش پیدا کرده و با سایر تیمارها اختلاف معنی دار نشان می دهد (05/0<p). در اراضی رها شده با گذشت زمان روند جایگزینی گیاهان محسوس است و سبب بهبود ویژگی های عملکردی و ساختاری شده است. بر اساس نتایج حاصله می توان از شاخص های lfa به عنوان یک ابزار در مدیریت اکوسیستم ها بهره برد.
فریبا اصلانی حمید نیک نهاد
اثرات متقابل گیاهان و عوامل محیطی سبب پیدایش توده های مختلف گیاهی و اجتماعات رستنی های طبیعی و نیمه طبیعی می شود. از جمله جوامع گیاهی ناخواسته که در مکان های ویژه ای ظهور یافته و موجب ایجاد مشکلاتی برای علفخواران می گردند.در این پژوهش رابطه بین برخی عوامل خاکی و گیاهان ناخواسته و مهاجم در مراتع لشگردر ملایر بررسی شده است. با استفاده از منابع و سوابق موجود و استناد به مطالعات منطقه ای درباره ی ترکیب و توزیع جوامع رستنی های بومی و با پرسش از کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست که به منطقه آشنایی داشتند، مناطقی که بیشتر مورد اشغال گونه های ناخواسته بودند شناسایی اولیه شدند. با پیمایش عرصه ی مراتع، چهار منطقه جهت ارزیابی گیاهان ناخواسته انتخاب گردید، پس از آن نمونه برداری به روش سیستماتیک- تصادفی انجام شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی با استفاده از پلات های 3 متر مربعی صورت گرفت. اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی شامل فهرست گیاهان موجود، فراوانی، درصد تاج پوشش و تراکم گونه ها یادداشت برداری گردید. به منظور بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه، از هر پلات در دو عمق 10-0 و 30-10 سانتی متر نمونه خاک به میزان لازم و استاندارد برداشت و به آزمایشگاه منتقل گردید. فاکتورهای خاک از قبیل اسیدیته، هدایت الکتریکی، ماده آلی، ازت، بافت، پتاسیم و سدیم در آزمایشگاه اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل عوامل محیطی و پوشش گیاهی با استفاده از روش آنالیز رگرسیون چند گانه و آنالیز تطبیقی متعارف انجام شد. نتایج نشان داد که تنها برخی از فاکتورها و عوامل خاکی در حضور و پراکنش گونه های ناخواسته نقش داشته اند. همچنین سهم عوامل خاکی در بیان تغییرات پوشش گیاهان مهاجم منطقه تنها 32 درصد است که از بین این عوامل سهم عامل بافت خاک نسبت به سایر فاکتورها بیشتر و تعیین کننده تر است. نتایج این تحقیق مبین آن است که برخی عوامل محیطی زنده و غیر زنده مانند چرای دام، شخم و پارامترهای اقلیمی که دراین تحقیق لحاظ نشده اند، اثرات بیشتری بر فعالیت های حیاتی و حضور و پراکنش گونه های مهاجم منطقه دارند.
حمید نیک نهاد محمد جعفری
به منظور تثبیت شنهای روان ، احیا اراضی تخریب یافته و کاهش خسارات ناشی از تخریب این اراضی ، در حسین آباد قم اقدام به تاغکاری شده است. این تحقیق به منظور ارزیابی اثرات تاغکاری بر پارامترهای گیاهی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک انجام گردید. به این منظور ابتدا در اراضی تاغکاری شده و اراضی شاهد، ازهر کدام 4 منطقه کلید جهت نمونه برداری مشخص گردید.