آنگاه که محمود و مسعود غزنوی مشغول حکمرانی و کشورگشایی های خود بودند و اوج شکوه و قدرت سلطنت خاندان غزنوی را به نمایش می گذاشتند ، نویسنده ای توانا ، کرده ها ، رفتارها و عادات این سلاطین و بخصوص مسعود و رجال دربارش را زیر نظر گرفته بود و آرام آرام در گوشه ای از دیوان رسالت یادداشت بر می داشت به امید آنکه روزی تاریخ این خاندان را به نگارش درآورد و سرانجام در روزگار سلطنت فرخ زاد بن مسعود با قلمی زیبا به رشته تحریر کشید. این نویسنده که کسی جز ابوالفضل بیهقی دبیر نیست در ضمن نگارش تاریخ مشهور خود به بسیاری از آئین های مرسوم آن عصر و سیر ملوک اشاره کرده است . کتاب او علاوه بر ارزش تاریخی و ادبی بسیاری که دارد آئینه ای است که تصاویری از عادات ، رفتارها و سنتهای آن روزگار را در خود منعکس ساخته است، عادات و سنتها رفتاری که در واقع بخشی از فرهنگ ملت ایران به شمار می آید. آبشخور بسیاری از این آئین ها و سنتها، فرهنگ کهن ایران پیش از اسلام و منشا برخی دیگر فرهنگ اسلامی است ، آیین هایی چون: خطبه خواندن، بیعت کردن و سکه زدن به نام پادشاه، مجالس بار، احترام به پادشاه و بزرگان ، رسم پذیرش مشاغل مهم دولتی ، حضور غلامان و حاجبان و پرده داران و ... دردرگاه ، آئین نامه نگاری ، دیوان برید و آداب پیک ها، ... .پاره ای از آداب و رسوم دوره بیهقی با گذشت زمان از میان رفته است، همانند برخی از آداب پیک ها، مجالس بار، آئین های لشکری و ... که بعضی از آنها هنوز در میان مردم ما رایج است، همانند آذین بستن ،مراسم جشن های ملی و اسلامی و ... .