نام پژوهشگر: محمدرضا قویدل

شخصیت و کارنامه سیاسی تیمورتاش در دوره پهلوی اول
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1380
  محمدرضا قویدل   هاشم آقاجری

همزمان با تاسیس سلسله پهلوی تیمورتاش به عنوان مرد شماره دو ایران، به عنوان وزیر دربار منصوب شد. شاید مهم ترین عوامل صعود تیمورتاش بر این منصب، حمایت از رضاشاه در جریان تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی و تشابه شخصیت این دو لحاظ تربیت نظامی بود. این عوامل سبب شد که وی پس از طی مدارج ترقی در مدت هفت سال وزارت دربار خود عملا نخست وزیر حقیقی ایران باشد. تیمورتاش که تحصیلات خود را در روسیه سپری کرده بود، با مشاهده تفاوت موجود در نظام سیاسی، اجتماعی دو کشور سعی داشت در جریان وزارت دربار خود دگرگونی اساسی در نظام سنتی جامعه ایران بوجود آورد. پیاده کردن قانونهایی نظیر نظام اجباری و قانون اتحاد لباس و .. از این دسته اصلاحات بود. اجرای این موارد آنهم ا زور، نشان از ناآگاهی وی از نیازهای جامعه آن روز ایران داشت. سیاست خارجی نیز از مسائل دیگری بود که تیمورتاش نیز در آن نقش اساسی داشت. وی به عنوان کارگران سیاست. خارجی هدفش بیشتر احقاق حقوق مشروع و تمامیت اراضی ایران بود. مذاکرات وی با روسها و انگلیسها در جریان قضیه نفت و لغو کاپیتولاسیون حاکی از این امر بود. سختگیری تیمورتاش در سیاست خارجی سبب شد که نوعی سوظن برای انگلیسیها در مورد تیمورتاش نسبت به گرایشهای ضد انگلیسی او بوجود آید. زیرا وی از این نکته غافل بود که این قدرتها مخصوص انگلیس چندان در برابر حفظ منافع خود حاضر به عقب نشینی نیستند. شخصی کردن قدرت از سوی تیمورتاش سبب ایجاد نوعی غرور در وی شد که این امر موجب بی اعتمادی و انزجار سایر دولتمردان ایرانی از وی شد. این مساله علاوه بر جریانات سیاست خارجی که ذکر آن آمد سبب سعایت دولتمردان و دول خارجی به طور غیر مستقیم از تیمور تاش نزد شاه شد که عاقبت منجر به سقوط تیمورتاش از اریکه قدرت شد.