ارزیابی پـروژه‏های آبخیزداری به‏منظور بررسی اثرات آن‎ها و همچنین تصمیم‏گیری صحیح در اجرای بهینه پروژه‏های آبخیزداری ضروری می‏باشد. این تحقیق با هدف ارزیابی تأثیر بندهای خاکی احداث شده بر کنترل سیل و رسوب در آبخیز قویجق انجام شده است. آبخیز قویجق با مساحت 2/17125 هکـتار در شمال استان گلستان قرار دارد. در آبخیز قویجق 14 مورد بند خاکی از سال 1386 تا1390، به منـظور کنترل سیل و رسوب احداث شده است. بدین منظور، جهت شبیه‏سازی فرآیند بارش- رواناب از مدل hec-hms استفاده گردید. هیدروگراف شبیه‏سازی جریان در یک دوره آماری 3 ساله (88-1385) استفاده گردید. برای فرآیند بارش- رواناب در زیرحوزه‏ها از روش scs، روندیابی رودخانه از روش ماسکینگام کانج و در بندهای خاکی از روش elevation-area استفاده شد. میزان فرسایش و رسوب آبخیز قویجق با استفاده از دو مدل mpsiac و epm برآورد گردید و به منظور تعیین دقت دو مدل مذکور در برآورد فرسایش و رسوب با رسوب سالانه آبخیز مورد مقایسه قرار گرفت. مقدار رسوب برآورد شده از مدل epmبا مقدار رسوب سالانه آبخیز تقریباً برابر بوده، بنابراین برای بررسی اثر بندهای خاکی در رسوبدهی آبخیز از مدل epm استفاده شد. جهت مقایسه عوامل هیدرولوژی و رسوبدهی آبخیز، برای شرایط قبل و بعد از احداث بندهای خاکی در منطقه مورد مطالعه با آزمون کای‏اسکوئر مورد بررسی قرار گرفت. کاهش دبی اوج، حجم سیل و رسوبدهی آبخیز در قبل و بعد از احداث بند در سطح اطمینان 99 درصد معنی‏دار می‏باشند. بندهای خاکی باعث کاهش 65/19 درصد دبی اوج و 37/23 درصد حجم سیل در دوره بازگشت‏های مختلف و همچنین باعث کاهش 97/9 درصد رسوبدهی آبخیز شده است. بنابراین احداث بندهای خاکی اثر مثبتی بر کنترل سیل و رسوب در آبخیز قویجق دارند. واژه‏های کلیدی: بندهای خاکی، mpsiac، epm، hec-hms، آبخیز قویجق.

هیدروگراف واحد مصنوعی یک روش دترمینه جهت برآورد دبی حداکثر سیل برای نقاط فاقد آمار بر روی رودخانه (در حوضه دارای آمار یا فاقد آمار) می باشد. دقت این روش به نوع هیدروگراف واحد مصنوعی و خصوصیات حوضه آبخیز بستگی دارد. از آنجایی که دقت هیدروگرافهای واحد مصنوعی ‏‎gary‎‏ و ‏‎fsr‎‏ در ایران تاکنون بطور دقیق ارزیابی نشده، لذا حوضه معرف کسیلیان برای انجام این کار در نظر گرفته شد. در این تحقیق دوازده واقعه متناظر بارندگی-رواناب در فصول غیر ذوب برق انتخاب و هیتوگرافهای بارندگی وهیدروگرافهای سیل آنها از دو ایستگاه ثبت اتوماتیک جمع آوری گردیدند. سپس هیدروگرافهای واحد طبیعی با روش حداقل مربعات ساخته شدند. مقایسه هیدروگراف واحد طبیعی شاخص با هیدروگرافهای واحد مصنوعی ‏‎gray‎‏ و ‏‎fsr‎‏ که با استفاده از خصوصیات حوضه کسیلیان بدست آمده اند نشان داد که 1-در روش ‏‎gary‎‏، اختلاف مقادیر مصنوعی با مقادیر مشاهده ای بر پایه یک ساعت بارش مازاد در پارامترهای زمان رسیدن به دبی اوج ‏‎(tp)‎‏، زمان پایه ‏‎(tb)‎‏ و دبی اوج ‏‎(qp)‎‏ به ترتیب 02/15+-، 5/15-و 78/21+ دردص می باشند. 2-در روش ‏‎fsr‎‏، اختلاف ذکر شده در پارامترهای زمان رسیدن به دبی اوج ‏‎(tp)‎‏، دبی اوج ‏‎(qp)‎‏ و زمان پایه ‏‎(tb)‎‏ به ترتیب 12-، 12/21+ و 76/47- درصد می باشند. تحلیل نتایج نیز بیانگر دقت قابل قبول هر دو روش در حوضه معرف کسیلیان (بسته به هدف تحقیق) به ویژه در مرحل بعد از کالیبراسیون می باشد.