به منظور بررسی رابطه طرز تفکر و افسردگی بر عملکرد تحصیلی و مقایسه آن در بین دانش آموزان دختر و پسر از بین 8 مدرسه پیش دانشگاهی (دخترانه و پسرانه) از 4 ناحیه آموزش و پرورش در شهر شیراز به 240 دانش آموز (120 دختر و 120 پسر) پرسشنامه سنجش افسردگی بک (1971) و پرسشنامه سنجش طرز تفکر مقتبس از آلبرت الیس (1985) تایید شده توسط (دکتر شکوه نوابی نژاد، 1372) ارائه شد. اطلاعات مربوط به پیشرفت تحصیلی (معدل) نیز از طریق مراجعه به کارنامه سال سوم دبیرستان جمع آوری گردید. به منظور بررسی سوالات تحقیقی پژوهش، تحلیل های آماری شامل، تحلیل واریانس دو طرفه، ضریب همسانی درونی (پیرسون) و آلفای کرونباخ از طریق نرم افزارهای ویژه رایانه ای ‏‎‏‎spss‎‏ در مورد اطلاعات جمع آوری شده انجام گرفت. یافته های سوال اول پژوهش را که مبین رابطه منفی و معنی دار بین طرز تفکر و افسردگی بر پیشرفت تحصیلی است تائید کردند و نیز معلوم شد که میان طرز تفکر و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد و میان افسردگی و پیشرفت تحصیلی نیز رابطه منفی و معنی دار وجود دارد و همچنین در رابطه با اثر تعاملی طرز تفکر و افسردگی بر پیشرفت تحصیلی معنی دار وجود دارد. همچنین بین تعامل جنسیت و طرز تفکر بر پیشرفت تحصیلی با توجه به میانگین نمرات بدست آمده دختران و پسران رابطه معنی دار وجود دارد و معلوم شد که دختران نسبت به پسران از طرز تفکر منطقی تر و پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردارند که این یافته های سوال دوم تحقیقی پژوهش حاضر را پاسخ دادند. هم چنین یافته های سوال سوم پژوهش را که مبین تعامل جنسیت و افسردگی بر پیشرفت تحصیلی است تائید نمودند و مشخص گردید که جنسیت و افسردگی دارای اثر معنادار می باشد و رابطه تعاملی جنسیت و افسردگی بر پیشرفت تحصیلی معنادار گردید. تحلیل داده ها نشان داد که دختران در مقایسه با پسران از افسردگی کمتر و پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردار هستند.