نام پژوهشگر: صادق رسولی
صادق رسولی فرامرز جوانرودی
فولادهای کربنی برای بسیاری از تجهیزات واحدهای آمین که زداینده سولفید هیدروژن یا ترکیبی از سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن از هیدروکربنها هستند بکار می روند. این تجهیزات و از جمله خطوط لوله انتقال در اثر عوامل گوناگونی مانند ترکیبات اسیدی شامل سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن یا ترکیبات بازی مانند محلولهای آمین و تحت شرایط محیطی، شرایط متالورژیکی و ترکیب شیمیایی جنس لوله ها، روش ساخت و تولید لوله ها و روش جوشکاری و جنس الکترودها و غیره از نقاط مختلف مخصوصا از ناحیه جوش خورده یا ناحیه متاثر از حرارت و یا از ماده پایه لوله با مکانیزمهای مختلف در معرض خطر ترک خوردگی قرار دارند. چهار نوع مکانیزم ترک خوردگی بر روی اجزا فولاد کربنی در واحدهای آمین شناخته شده است. الف: ترکهای توام با تنش ناشی از سوفید (sulfide stress cracking (ssc))ب: ترک ناشی از تاولهای هیدروژنی (cracking associated with hydrogen blistering) ج: ترکهای هیدروژنی ناشی از تنش (stress oriented hydrogen induced cracking (sohic)) د: ترکها و خوردگی تنش در محیطهای بازی (alkaline stress-corrosion cracking (ascc))سه مکانیزم اول بیشتر در سرویسهای rich amine متداول است در مقابل ascc بیشتر در اجزائی که در تماس با lean amine هستند اتفاق می افتد. از جمله فاکتورهای مهم برای ترک خوردگی ناشی از سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن، برای فولادهای کربنی، ph محلول، دما، استحکام، تنشهای اعمالی اعم از تشنهای خارجی و باقیمانده، سختی منطقه های فلز جوش، فلز پایه و منطقه متاثر از حرارت، درصد وزنی عناصر شیمیائی فلز جوش و فلز پایه، ریز ساختار، شکل آخالها و میزان آنها و ... می باشد. واحدهای آمین درایران در دو مجتمع پتروشیمی رازی و پتروشیمی خارک دچار چنین مشکلی یعنی ترک خوردگی جوشها در خطوط لوله می باشند. در این گزارش مباحثی چون مکانیک و شکست، روشهای جوشکاری لوله ها، معایبی که در جوشکاری ذوبی پیش می آید، خوردگی و خسارات هیدروژنی و بررسی جنس خطوط لوله مورد استفاده در واحدهای آمین و بویژه در پتروشیمی رازی و خارک مطرح گردیده است. جنس نمونه مورد مطالعه در این پروژه astm a 106 grade b می باشد که این جنس از نوع فولاد کربنی برای لوله بدون درز می باشد. نمونه مزبور از نظر سختی و ترکیب شیمیایی، ریزساختاری مورد بررسی قرار گرفته است.