پژوهش های متعددی در مورد پیشرفت تحصیلی صورت گرفته است اما هنوز بسیاری از زوایای این امر مهم ناشناخته باقی مانده و کشور ما با وجود سرمایه گذاری ها و صرف هزینه های کلان هنوز موفقیت های لازم در این زمینه را کسب نکرده است. این پژوهش درصدد است تا زاویه ای دیگر از این پدیده را روشن کند و مسئولین آموزشی را برای رسیدن به اهدافشان یاری نماید.امروزه این نکته درزمینه تربیت مسلم است که متناسب بودن برنامه ها و محتوای آموزشی با مراحل تحول دانش آموزان باعث فهم مطالب و اجتناب از انباشتن حافظه می گردد و یک ضرورت آموزشی محسوب می شود. بر این اساس پژوهش حاضر درصدد است تا ارتباط بین تحول مفهوم عملیاتی زمان را به عنوان یک مفهوم خاص از زیربنای برخ فعالیت های اساسی ذهن می باشد با برخی دروس که به نوعی مفهوم زمان در آنها نهفته است بررسی نماید و درصدد پاسخگویی به سوالات زیر است:1- آیا بین تحول مفهوم زمان و اکتسابات آموزشگاهی دانش اموزان رابطه ای وجود دارد؟2- آیا تحول مفهوم زمان در دو جنس متفاوت است؟3- آیا بین تحول مفهوم زمان و یادگیری ریاضیات رابطه ای وجود دارد؟4- آیا بین تحول مفهوم زمان و یادگیری تاریخ رابطه ای وجود دارد؟5- آیا بین تحول مفهوم زمان و یادگیری جغرافیا رابطه ای وجود دارد؟نمونه مورد مطالعه شامل 350 نفر از جامعه دانش آموزان مشغول به تحصیلی در سال تحصیلی 80-79 است که با استفاده از روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و آزمون بالینی زمان در مورد آنها به اجرا درآمد. این آزمون شامل دو بخش ترتیب رویدادها و مدت زمان می باشد. برای تحلیل داده های بدست آمده، از روش تحلیل رگرسیون چند متغیری و آزمون ‏‎t‎‏ برای گروه های مستقل استفاده شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که همبستگی بین نمره هر دو بخش آزمون و نمرات در این دروس معنادار است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داده اند که در پیش بینی نمره جغرافی و تاریخ معدل براساس متغیرهای ترتیب رویدادها و مدت زمان تنها متغیرترتیب رویدادها وارد معادله رگرسیون شده و بخشی از واریانس این دروس را پیش بینی می کند. البته همبستگی متغیر مدت زمان با این دروس نیز به تنهایی معنی دار است اما به دلیل آنکه پیش بینی واریانس از طریق متغیر ترتیب رویدادها مهم تر بوده، ابتدا این متغیر وارد معادله رگرسیون شده است و متغیر مدت زمان به جهت هم پوشی با متغیر نخست، سهم معنادار جدیدی را به پیش بینی اضافه نکرده است. در پیش بینی نمره درس ریاضی هر دو متغیر مدت زمان و ترتیب رویدادها وارد معادله رگرسیون شده است و هر دو متغیر سهم قابل توجهی از واریانس را پیش بینی می کنند. در پیش بینی نمره معدل درسی نیز بر اساس نمرات مدت زمان و ترتیب رویدادها تنها متغیر ترتیب رویدادها وارد معادله رگرسیون شده است و بخشی از واریانس آن را پیش بینی می کند. همچنین در بررسی تفاوت بین دختران و پسران در تحول مفهوم زمان نسبت ‏‎t‎‏ حاصل، معنادار نیست و تحول آن در هر دو جنس یکسان است.