نام پژوهشگر: پری ناز شعبانی
پری ناز شعبانی عباس شفیعی
با توجه به افزایش روزافزون جمعیت جهان، کنترل جمعیت یک ضرورت است. تا نیمه دوم قرن بیستم متدهای به کار گرفته شده در مردان برای تنظیم باروری مثل خودداری دوره ای، قطع عمل آمیزشی قبل از انزاع و انواع مختلف کاندوم، تنها روشهای جلوگیری بودند. در مقابل انتخاب های زیاد جلوگیری از بارداری در زنان مثل مصرف iud, ocp، دیافراگم، اسپرم کش ها و انسداد مجاری، در مردان فقط دو راه واقعی با رضایت کمتر یعنی استفاده از کاندوم و وازکتومی وجود دارد. در سالهای اخیر پیشرفت هایی در زمینه روشهای جلوگیری از باروری در مردان حاصل شده است که چشم اندازهای آینده را بسیار روشن کرده است. این تحقیق مربوط است به سنتز ترکیباتی با دو ساختمان کلی زیر، با مکانیسم احتمالی مهارکنندگی ترومباکسان a2 سنتاز (txa2s) به منظور بررسی اثر اسپرم کشی یا مهارکنندگی عملکرد اسپرم در آنها می دانیم که پروستاگلاندین ها از جمله مواد مهم و موثر در دستگاه تناسلی مردانه (و نیز زنانه) هستند و نقش آنها در بلوغ اسپرم و تحرک آن ثابت شده است. از جمله پروستاگلاندین ها می توان به txa2 اشاره کرد که درباره اثرات ناخواسته آن در سیستم قلبی - عروقی، مثل انقباض عروق، تجمع پلاکتی، ترومبوز، آترواسکلروز و نیز میگرن. ایسکمی و مرگ ناگهانی اطلاعات زیادی در دست است. اما تاکنون درباره اثر آن در سیستم دستگاه تناسلی خصوصا مردانه تحقیقات اندکی بعمل آمده است. مطالعات چند سال اخیر، وجود txa2 در مایع وزیکول سمینال (منی) و سنتز آن را توسط اسپرمهای انسانی در شرایط آزمایشگاهی نشان داده است. همچنین وجود رسپتورهای ترومباکسان (txr) در اسپرماتید و ترومباکسان سنتاز (txs) در تمام مراحل اسپرماتوژنیک در موش صحرایی نر (rat) کاملا اثبات شده است، که به نظر می رسد یک نقش اندوکرین/ پاراکرین در سیستم دستگاه تناسلی حیوان نر داشته باشد. بنابراین کشف اخیر می تواند نقش جدیدی در زمینه تحقیقی و پژوهش روشهای جلوگیری از باروری مردانه در آینده بازی کند. تحقیقات در زمینه ترکیبات این مطالعه از آنجا ناشی می شود که مشاهدات اولیه نشان داد که ایمیدازول یک مهارکننده اختصاصی txa2s پلاکتی در انسان است. اتصال یک گروه قطبی اما خنثی مثل آریل آمیدوآریل سولفونامید به یک هسته ایمیدازول توسط یک زنجیره الکیلی (i,ii) می تواند باعث شود که ترکیب ذاتا یک مهارکننده txa2s باشد. در ترکیبات مشابه دیده شده، وقتی 4-2 -n باشد، فعالیت مهارکنندگی txa2s به میزان 100% افزایش می یابد. و بطور کلی با افزایش طول زنجیره میانی، ترکیبات از نظر فعالیت ضدپرفشار خونی غیرفعال می شوند، اما فعالیت مهارکنندگی txa2s در آنها افزایش می یابد. بنابراین سنتز مشتقات مختلف -1)-3]-n متیل -2- ایمدازولیل) پروپیل[ آریل آمید (i) و -1)-3]-n متیل -2- ایمدازولیل) پروپیل[ آریل سولفونامید (ii) براساس دو روش کلی، واکنش ویتیگ (scheme i) و سنتز گابریل (scheme ii) طراحی و انجام شد. این ترکیبات تحت مطالعات فارماکولوژیکی قرار خواهند گرفت. مهمترین تستهای فارماکولوژیکی که بنظر می رسد انجام آنها بر روی ترکیبات این مطالعه لازم و ضروری است، عبارتند از:1- آزمایش مهارکنندگی ترومباکسان a2 سنتاز2- آزمایش مهارکنندگی تجمع پلاکتی3- بررسی اثرات بر فشار خون4- بررسی اثر ضداسپرمیامید است که با انجام موفقیت آمیز این پروژه، مردان در فرآیند مبارزه با افزایش جمعیت به طور آگاهانه ای با زنان شریک و همگام گردند.