در جوامع شهرنشین امروزی بلا استفاده ماندن اراضی شهری، مشکلات شهرسازی را دو چندان نموده است. در این میان نقش اراضی بلا استفاده موجود در عمران و توسعه شهری و پتانسیلهای آنها از اهمیت بسزایی برخوردار است. این اراضی شامل اراضی خالی، بایر و رها شده در سطح شهر می باشند. این تحقیق با هدف تعیین وضعیت اراضی خالی موجود در سطح شهر مشهد جهت پروژه های شهرسازی صورت گرفته است. در جهت نیل به هدف اصلی تحقیق اهداف فرعی از جمله، قابلیتهای اراضی خالی در سطح شهر مشهد جهت توسعه درونی شهر مشهد، ارائه راهکارهایی جهت جلوگیری از گسترش افقی و بدون برنامه شهر، تعیین نقش بافت های خالی در توسعه فیزیکی- کالبدی شهر مشهد و... مد نظر قرار گرفته اند. روش تحقیق حاضر، روش ترکیبی متکی بر روشهای تاریخی، توصیفی و همبستگی علّی- تطبیقی می باشد، لذا از هر دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در فصول اولیه و چارچوب نظری، مراجعه به کتابخانه و مطالعه و جمع آوری اطلاعات از طریق فیش برداری صورت پذیرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات نیز از نرم افزارهایی نظیر arcview gis 3.3 ، arcgis 9.3 و excel بهره گرفته شده است. نتایج این تحقیق حاکی از اینست که طی سال های 1368 تا 1388 کاربری های مرتبط با اراضی خالی شهر مشهد شامل زمین های بایر، اراضی زراعی و باغات و اراضی نظامی مجموعاً 836/2827 هکتار کاهش پیدا کرده و تغییر کاربری یافته اند و در وضع موجود «سال 1388» اراضی خالی و بایر با 941/2977 هکتار و 36/48 درصد بیشترین سهم از اراضی خالی را به خود اختصاص داده اند و در این راستا طرح جامع پیشنهادی ثانویه «1395-1370» شهر مشهد نیز در رابطه با کاربری های مرتبط با اراضی خالی در سال 1388 تحقق کامل نیافته است.

ابعاد و اندازه ی شهرهای امروز چه از نظر جمعیت ساکن و چه از حیث وسعت بی سابقه است. تغییرات عمده ای در ابعاد شهرها، نحوه استفاده از زمین و منابع آن و به دنبال آن اثرات نامطلوب محیطی ناشی از این تغییرات آشکار شده است. برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به عنوان هسته ی اصلی برنامه ریزی شهری نقش مهمی در ساماندهی فضایی- مکانی شهرها ایفا می کند و در واقع این مقوله مجموعه فعالیت های است که محیط انسانی را مطابق خواسته ها و نیازهای جامعه شهری سامان می بخشد و به جهت کمک در ارتقاء کیفی شهرنشینی از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع با بررسی سطوح کمی و کیفی کاربری ها در وضع موجود، چگونگی استقرار و توزیع آنها در گذشته و شبیه سازی این کاربری ها در آینده مطمئنا" گامی موثر برای مدیران و مسئولین شهری در برنامه ریزی های آتی خواهد بود. در این پژوهش سعی خواهد شد تا الگوی آتی کاربری اراضی شهرستان اهر مدلسازی شود. روش تحقیق در این مقاله روش ترکیبی متکی بر روشهای تاریخی، توصیفی، همبستگی، علّی- تطبیقی می باشد. تخصیص زمین برای هر کاربری در مدل کلو با توجه به یکسری عوامل صورت خواهد گرفت، در این میان این عوامل موثر بر توسعه هر کدام بر اساس ادبیّات موضوعی، مشاهدات و مطالعات میدانی و نیز مصاحبه با مقامات و برنامه ریزان محلّی مورد شناسایی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق gis و تبیین علل ایجاد تغییرات کاربری اراضی و آزمون فرضیه ها از تحلیلی رگرسیون لوجستیک در محیط spss صورت گرفته است و در نهایت با استفاده از مدل کمّی کلو به پیش بینی الگوهای آتی کاربری اراضی در قالب 2 سناریوی تغییرات آهسته و زیاد پرداخته شده است که نتایج بصورت آلترناتیوهای بصری ارائه شده است.

هدف پژوهش حاضر تعیین سهم بازارچه مرزی و مبادلات غیررسمی در توسعه کالبدی و فضایی شهر بانه می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل شاغلان در بخش تجاری شهر، مردم ساکن شهر بانه و مسئولان و متولیان امور شهری می باشد. روش این مطالعه از نوع مطالعات کاربردی – توصیفی است. نمونه گیری این پژوهش به روش کوکران می باشد. برای جمع آوری داده ها از آرشیو سازمانها و ادارت شهر بانه و استان کردستان و مشاهدات میدانی برای داده های شهری و پرسشنامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری علامت، آزمون t تک متغیره و توزیع دو جمله ای استفاده شده است. یافته ها نشان داد که تأثیر مبادلات غیررسمی از بازارچه مرزی در توسعه کالبدی و فضایی شهر بانه بیشتر است. به گونه ای که تأثیر مبادلات تجاری غیررسمی بر توسعه فیزیکی شهر و رونق فضای کسب و کار در آن و در نهایت جمعیت پذیری شهر بانه با توجه به نتایج آزمونهای آماری مورد استفاده بسیار پررنگ بوده و دارای رابطه معناداری بوده است. در حالیکه بازارچه مرزی سیرانبند بانه فقط در امر جمعیت پذیری شهر بانه توانسته است که نقش ارزنده ای را ایفا کند و رابطه معناداری با دو مولفه دیگر یعنی توسعه فیزیکی شهر و رونق فضای کسب و کار مشاهده نشد.

بشر در طول زندگی برای رفع انواع نیازهای خود، از مواد و منابع موجود در طبیعت به اشکال گوناگون استفاده می کند. در استفاده از مواد همواره بخشی از آن قابل استفاده نیستند که به این قسمت های غیر قابل استفاده پسماند گفته می شود و عموم مردم به آن به عنوان یک ماده دوریز می نگرند که بایستی از محیط زندگی آنها دور و دفن گردد. در دهه های اخیر با رشد جمعیت و آگاهی های علمی از روند رو به کاهش منابع و آلودگی های زیستی محیطی به دنبال رها شدن پسماندها در طبیعت، کارشناسان را به لزوم توجه بیشتر به مسئله بازیافت و دفن بهداشتی پسماند به عنوان دو راهکار اساسی در سیستم مدیریت پسماند واداشت. این تحقیق با هدف تعیین مکان های مناسب برای دفن پسماندهای شهری (با انتخاب محدوده 35 کیلومتری شیراز) و استقرار واحدهایی چون واحدهای تولید کمپوست و واحدهای بازیافت کاغذ و پلاستیک (در محدوده استان فارس) با استفاده از مدل ها و فنون تحلیل چند معیاری (mcdm) در محیط سامانه های اطلاعات جغرافیایی، صورت گرفته است. چارچوب کلی این تحقیق براساس تهیه لایه های اطلاعاتی مختلف (توپوگرافی، کاربری اراضی، زمین شناسی، عمق آب زیرزمینی، فاصله از مراکز مسکونی، وزنه های تولیدی اجزای زباله، وزنه های جمعیتی و غیره) به عنوان معیار و قید محدودیت، استانداردسازی آنها براساس تابع عضویت فازی و آزمون شفایی و عملیاتی دو روش topsis و wlc در طرح و اولویت بندی تناسب اراضی و مقایسه خروجی های حاصل از این دو روش می باشد. طبق نتایج حاصل از این تحقیق، استفاده از فنون تحلیل چند معیاری علاوه بر افزایش دقت، سبب افزایش سرعت انجام کار، تنوع و کیفیت بهتر ارائه نتایج می گردد. همچنین این تحقیق سبب تعیین سطح تناسب اراضی برای اختصاص به محل دفن زباله و استقرار واحدهای بازیافت و کمپوست در محدوه های مورد مطالعه گردید.

چکیده: توسعه شهری و بررسی اثرات ناشی از آن در وضعیت محیط طبیعی یکی از موضوعات مهم است که باید به آن توجه شود. امروزه بلایاو مخاطرات محیطی در طول زندگی بشر به فراوانی رخ داده اند. هر ساله هزاران نفر قربانی گردبادها، فورانهای آتشفشانی، زلزله، لغزش وسیل،خشکسالی، غیره می شوند. روند گسترش فیزیکی شهرنشینی در این شهر با توجه به محدودیت های طبیعی و تا حدی بدون توجه به این مخاطرات شکل گرفته است،که این مخاطرات چه از لحاظ تکتونیک(به دلیل وجود گسل فعال فیروز آباد) و چه از لحاظ مورفودینامیک و حرکات دامنه ای (لغزش، ریزش و خزش)دارای مخاطره می باشد. در این تحقیق برای بررسی اثرات توسعه شهرکوثر از روشهای توصیفی- تحلیلی استفاده شده است(استفاده از نرم افزار ها ،استفاده از شاخص ها در جهت مشخص نمودن وجود مخاطرات در این محدوده) این شهر توسعه خود را بدون در نظر گرفتن مخاطرات ذکر شده دنبال می کند. واحدهای ساختمانی ساخته شده در روی دامنه های تند و پرشیب به دلیل عدم توجه به قوانین و ضوابط ساخت وسازها و بدون توجه به نوع سازندها، باعث ایجاد لغزش و خزش و ریزش در حریم شهری شده است.بررسی های مورفوتکتونیکی و تکتونیکی انجام شده و استفاده از شاخص های پهنای کف دره و تضاریس کوهستانی می توان گفت که محدوده مورد مطالعه دارای فعالیت های تکتونیکی فعال تا نسبتا فعال می باشد .پهنای کف دره در رودلی درسی که محدوده شهر کوثر در اطراف آن قرار گرفته است دارای شاخص تکتونیکی 4/1فعال می باشد. گسل فیروز آباد با روند شرقی-جنوب شرقی خود حریم محدوده شهر را در بر گرفته و گسل های فرعی آن بر روی سازندهای مقاوم و نیمه مقاوم قرار گرفته است، همچنین در این تحقیق با تلفیق لایه های شیب، لیتولوژی، گسل، لغزش،و طبقات ارتفاعی نقاط مخاطره خیز شناسایی و به ارائه ی راهبردهایی در جهت کاهش این مخاطرات شده است.

: یکی از راهکارهای توسعه پایدار، بالا بردن ظرفیت های کارآفرینی در میان شهروندان است. بدیهی است که بسترسازی برای کارآفرینی شهری تابعی از مولفه های مختلفی است که تحلیل، پردازش، فهرست بندی و تعیین ضریب اهمیت آن ها در عرصه عملکرد مدیریت شهری می تواند مبنایی برای سنجش و رهگیری عملکرد سازمان های دست اندر کار در امور شهری در خصوص بستر سازی برای کارآفرینی باشد. به همین دلیل درپژوهش حاضر، با پیمایش نظرات و نوشتارهای مطرح در عرصه کارآفرینی، مدیریت و برنامه ریزی شهری، و نیز برخی مدل های ارائه شده در زمینه کارآفرینی، فهرست این مولفه ها، استخراج گردید وپس از طراحی پرسشنامه از روی این معیارها با انتخاب شهر اردبیل به عنوان مطالعه موردی به توزیع این فهرست در میان کارآفرینان منتخب استان، افراد فعال دانشگاهی، و کارشناسان ذیربط در سازمان هایی که به نحوی دست اندر کار مدیریت شهری بودند اقدام گردید. سوالات در دو محور شامل: توانمندسازی و پشتیبانی از کارآفرینان و تدارک محیط مناسب برای کارآفرینی تهیه شدند. همان طور که یافته های تحقیق نشان داد، فعالیت های بسیار اندکی در فراهم کردن شرایط مساعد برای پرورش و مهارت یابی کارآفرینان در این سازمان ها صورت گرفته است. پس از آن با بهره گیری از روش تصمیم گیران متعدد که یکی از روش های وزن دهی معیارها می باشد، وزن و به عبارتی درجه اهمیت هر یک از معیارها هم در زیر گروه خود و هم در حالت کلی برآورد گردید. بعد از آن با استفاده از منطق فازی به تدوین قواعد مطرح در سطح بندی عملکرد مدیریت شهری در بستر سازی برای کارآفرینی پرداخته شد. در ادامه با انطباق این قواعد با صورت وضعیت اندازه گیری شده عملکرد در هر یک از مولفه ها، نمره نهایی در هر یک از دو محور اصلی عملکرد و نمره نهایی در سطح کلی عملکرد بدست آمد. و نهایتا این قواعد وارد نرم افزار matlab شده و در این نرم افزار، مدل سطح بندی عملکرد مدیریت شهری در بسترسازی برای کارآفرینی تهیه گردید.

: با توجه به روند روزافزون و فرایند گسترش شهرنشینی و بالتبع توسعه خطرات ناشی از شهرنشینی در شهرها ضرورت اهتمام به مسئل? ایمنی بیش از پیش آشکار می شود. مراکز امدادرسانی به عنوان مکانی جهت استقرار و انتظار خودروهای امداد و نجات، از جمله مراکز مهم و حیاتی خدمات رسانی در شهرها هستند که نقش مهمی در تامین ایمنی و آسایش شهروندان و توسعه اقتصادی شهرها ایفا می نمایند. بدیهی است خدمات رسانی به موقع و مطمئن توسط این مراکز بیش از هر چیز مستلزم مسیریابی بهینه و مکان-گزینی مناسب آنها می باشد که بتوانند در اسرع وقت و بدون مواجه شدن با موانع و محدودیت های محیط شهری به محل حادثه رسیده و اقدامات امداد و نجات را به انجام برسانند. این تحقیق با هدف ناوبری سرویس های امدادرسانی و اورژانسی شهر سنندج با استفاده ازgps و تحلیل شبکه در محیط gis صورت گرفته است. در این پژوهش جمع آوری داده ها و اطلاعات پایه با استفاده از gps انجام شده و برای عملیاتی کردن موضوع و گرفتن خروجی نهایی نیز از مدل تحلیل شبکه به عنوان یک مدل قابل اجر و نمایش در محیط gis استفاده شده است. چهارچوب کلی تحقیق بدین صورت است که با تهیه لایه های مورد نیاز در پژوهش ( نقشه شبکه معابر به عنوان نقشه پایه در مدلسازی تحلیل شبکه)، انجام عملیات توپولوژی، ویرایش و اصلاح لایه ها و درنهایت ایجاد (dataset) به عملیاتی کردن مدل تحلیل شبکه اقدام شد. طبق نتایج حاصل از پژوهش، استفاده از مدل تحلیل شبکه علاوه براینکه موجب تعیین بهترین و کوتاهترین مسیر به محل سانحه، کاهش زمان رسیدن به محل حادثه و یافتن نزدیکترین مراکز امدادرسانی به محل حادثه خواهد شد. همچنین نواحی که خارج از شعاع عملکرد مراکز امدادرسانی می باشند مشخص شده و با توجه به آن می توان برای مکان گزینی بهینه مراکز امداد رسانی اقدام کرد.

چکیده: شهر یک سیستم فضایی است که عناصر آن نسبت به همدیگر در ارتباط می باشند و به دلیل ماهیت سیستمی آن، روابط متقابل پیچیده ای بین سیستم حمل و نقل شهری و محیط اقتصادی، اجتماعی و کالبدی آن وجود دارد. بدین ترتیب برنامه-ریزی حمل و نقل شهری جزیی از برنامه ریزی فضایی شهر است که جنبه های سه گانه اجتماعی، اقتصادی و کالبدی را مورد توجه قرار می دهد. از طرفی کاربری اراضی شهری از طریق شبکه های ارتباطی و جریان های ترافیکی در ارتباط مستمر و متقابل هستند و به همین دلیل حمل و نقل شهری به عنوان موثرترین ابزار هدایت توسعه شهر و شکل دهی به محیط آن مطرح می باشد. در شهر اردبیل (محدوده مورد مطالعه) نبود دید جامع برای توسعه آتی شهر و عدم درک روابط متقابل حمل و نقل و کاربری اراضی شهری باعث شکل گیری مشکلات اساسی در حوزه شهری شده است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیرات حمل و نقل بر تغییرات کاربری اراضی شهر اردبیل شکل گرفته است. بنابراین این پژوهش برای دستیابی به اهداف خود، مدل telum را به عنوان یک مدل جامع در حوزه حمل و نقل و کاربری اراضی انتخاب کرد. مهمترین داده های مورد استفاده در این پژوهش شامل، تعداد شاغلین به تفکیک گروه شغلی، تعداد خانوارها بر حسب گروه درآمدی، مساحت کاربری ها و ... برای دو دوره 80 و 85 می باشند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مدل telum در پیش بینی ها و تحلیل های خود، مجموعه کثیری از فاکتورها را لحاظ کرده و پیش بینی های قابل اطمینانی را ارائه می دهد. همچنین این مدل توانایی های بالایی را در زمینه ارزیابی سناریوهای مختلف دارد. همچنین بخش اصلی نتایج شامل تحلیل-های آماری مدل telum در رابطه با متغیرهای مورد استفاده در پژوهش و پیش بینی نهایی درصد تغییرات اشتغال، خانوارها و کاربری ها برای 5 دوره پیش بینی (از 1385 تا 1410) می باشد.

چکیده: با توجه به پیچیدگی روزافزون فرآیند برنامه ریزی شهری در سالهای اخیر که ناشی از توجه بیش از پیش به ابعاد اقتصادی و اجتماعی موثر در موضوع برنامه ریزی شهری و نیز لزوم دخالت و مشارکت گسترده گروه های سیاست گذار و سیاست پذیر می باشد، ابزار و فنون پیشرفته ای ابداع شده اند تا در خدمت تحلیل کاراتر برنامه ریزی شهری قرار گیرند . سیستم های پشتیبانی تصمیم گیری و برنامه ریزی (dss) از جمله این ابزارها هستند . این سیستم ها به دنبال آشکار شدن ضعف های مدل ها بخصوص به لحاظ عدم انعطاف پذیری کافی آنها قوت گرفته اند . این سیستم ها، ابزاری هستند که با دخالت نظرات برنامه ریزان و مردم از طریق ارزیابی و تصمیم گیری در فرآیند برنامه ریزی، آن را منعطف تر و کاراتر می کنند. بعنوان یک نتیجه از تاثیر افزایش انسانی ،که موجب تغییرات غیر قابل بازگشت در اکوسیستم طبیعت می شود، مدلسازی تغییرات کاربری زمین ضروری بنظر می رسد. توسعه کالبدی و گسترش بی رویه شهرها در سالهای اخیرکه از پیامدهای آن نابودی اراضی کشاورزی، گسترش به سمت پهنه های آسیب پذیر نظیر حوضه های سیلابی و نیز شیبهای نامناسب بوده که در حقیقت باعث به هم خوردن تعادل و پایداری اکولوژیکی در شهر ها شده است، نظر برنامه ریزان شهری را به خود جلب کرده است. از این رو شناخت تحولات شهر در توسعه پایدار شهری امری ضروری می نماید . شهر اردبیل مرکز استان اردبیل در طی سال های اخیر شاهد تحولات گوناگون بوده که به صورت توسعه شدید جمعیتی وزیر بنایی خود را نشان داده است، چنین توسعه بی رویه ای غالبا در جهاتی که دارای زمینهای کشاورزی و زراعی و باغات بوده نمود بیشتری دارد. هدف این پژوهش نشان دادن پهنه های مناسب جهت توسعه فیزیکی شهر است و بر این اساس، توسعه کالبدی شهر از نظر عوامل طبیعی و انسانی مورد بررسی قرار گرفته است ، در مرحله بعد به بررسی وتشریح معیارهای مربوط به عوامل محیطی و انسانی پرداخته شده و در ادامه با استفاده از مدل what if? به مدلسازی تناسب اراضی در شهر برای تعیین جهت پهنه های مناسب برای توسعه آتی شهر پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در فرایند استفاده از what if? می توان ضمن تعیین تناسب اراضی در رابطه با کاربری های مورد نظر می توان به الگوهای بهینه سناریو سازی در فرایند تخصیص کاربری اراضی دست یافت.

موفقیت فضاهای شهری و میزان کارایی آن ها بستگی مستقیم به کیفیت آن فضاها دارد و این امر تابع امکانات و تجهیزاتی است که در آن فضاها تعبیه شده است. این تجهیزات باید در جهت نقش و عملکرد فضا بوده و استفاده از آن را تسهیل، راحت و بی خطر گرداند. همین امر است که بحث مربوط به مبلمان شهری را اهمیت می بخشد. در زندگی شهری امروزی به ندرت کسی را می توان یافت که به نوعی با مبلمان شهری سروکار نداشته باشد مبلمان شهری بخش زیادی از فعالیت های شهر را سامان می دهد و باعث بالا رفتن کیفیت استفاده شهروندان از خیابان ها، میادین، پارک ها و عرصه های دیگر شهری می شود. این تحقیق با هدف ساماندهی و بهسازی مبلمان شهری شهر بوکان صورت گرفت که با استفاده از مدل تحلیل چند معیاری(mcdm) و منطق فازی به سنجش مطلوبیت پنج عنصر از مبلمان شهری در محدوده میدان آزادگان تا میدان معلم پرداختیم. چهار چوب کلی این تحقیق بر اساس تعریف استانداردهای عناصر بود که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای صورت گرفت. سپس این استانداردها به عنوان معیار در نظر گرفته شدند و برای سنجش میزان مطلوبیت آنها در محدوده مورد مطالعه از دیدگاه شهروندان اقدام به توزیع پرسشنامه شد. در مرحله بعد از نظرات مردم میانگین گرفته شد و این میانگین مبنای تجزیه و تحلیل های بعدی شد از جمله بر اساس همین مورد سطح هر کدام از معیارها در منطق فازی تعیین شد. سپس به هر معیار با استفاده از مقایسه زوجی و روش توان رتبه ای وزن داده شد و با استفاده از مدل topsis مطلوبیت هر عنصر در محدوده های مورد مطالعه مشخص شد. نتایج نشان می دهد که با استفاده از دو مدل تحلیل چند معیاری و منطق فازی می توان سطح هر کدام از عناصر را مشخص کرد که طبق آن می توان به ارائه پیشنهادات بعدی پرداخت.

مسئل مربوط به فرسایش خاک از جمله کاهش حاصلخیزی خاک در محل و آلودگی ناشی از رسوب در خروجی حوضه، در ارتباط متقابل با ویژگی های فیزیوگرافی حوضه، اقلیم، زمین شناسی و بهره بردای نامناسب از زمین توسط انسان عواقب خطرناکی را برای ساکنین حوضه مورد مطالعه در پی داشته است. لذا شناخت این مسائل جهت برخورد اصولی و مدیریتی با عوارض ناشی از این فعالیت ها و در نهایت پیشگیری از خسارات جانی و مالی و غیره ضروری است. هدف از این پژوهش تحلیل مسائل مربوط به فرسایش می باشد که جهت دستیابی به این امر از مدل فازی و topsis برای تحلیل اطلاعات و تولید انواع نقشه ها استفاده شده است.تحلیل نتایج حاصله نشان می دهد که محدوده مورد مطالعه در معرض فرسایش خاک است. فرسایش خاک در تشدید سیستم های شکل زایی و مورفودینامیک حوضه تاثیر بسزایی داشته است. نتایج ارزیابی فرسایش حوضه بیانگر آنست که لیتولوژی سست، شیب و تغییرات کاربری اراضی در تشدید فرسایش و اتلاف خاکهای حوضه موثرند

چکیده یکی از فعل و انفعالات طبیعی زمین، که برای برقراری اعتدال و انتظام در طبیعت نمودار می شود، رخداد زمین لرزه است. بر این اساس بشر به تبع افزایش دانش خود از این رخداد، و پیشرفت های تکنولوژیک حاصل شده طی سالیان متمادی همواره این امکان را برای خود فراهم ساخته، تا از آثار و صدمات سوء ناشی از آن مصون بماند. کشور ایران با دارا بودن موقعیت خاص زمین ساختی و قرار گرفتن در کمربند زلزله، موقعیت ویژه ای به جهت لرزه خیزی دارد. استقرار یافتن کانون های شهری در پهنه های پر خطر، بالقوه این شهرها را در معرض تهدید و آسیب جدی قرار داده است. بالقوه مستعد آسیب بودن مراکز شهری در برابر زلزله، زمانی وضعیت حادتر به خود می گیرد که زیر ساخت های اولیه و اصول مهمی که موثر در میزان آسیب ها هستند مورد بی توجهی و کم توجهی قرار بگیرند. عاملی که نمود آن در محدود? مورد مطالعه، به عینیت قابل مشاهده است. منطقه مورد مطالعه(شهراردبیل) روی یک دشت رسوبی با مواد آبرفتی کمتر تحکیم یافته استقرار یافته است و به وسیل? زنجیراه ای از گسل ها احاطه شده است. وجود این گسل ها و سابقه لرزه خیزی آنها و همین طور قرار گیری شهر اردبیل روی سازند های سست آبرفتی از یک سو و عدم همگنی در شاخص های کالبدی و سطح دسترسی به مراکز امداد و نجات از سوی دیگر، همواره شهر اردبیل را در برابر زمین لرزه مستعد آسیب ساخته است. این تحقیق با هدف تعیین ضریب آسیب پذیری شهر اردیبل در برابر زلزله با استفاده از gis و ga صورت گرفته است. چارچوب کلی این تحقیق بر اساس تهیه لایه های اطلاعاتی مختلف(سازند های سطحی، حداکثر شتاب، قدرت و مدت تداوم زلزله، سرعت امواج برشی، فاصله از خطوط گسل، نوع مصالح سازه ها، کیفیت ابنیه سازه ها، تراکم جمعیت و غیره) به عنوان معیار های مورد استفاده در روشهای topsis برای تعیین سلسله مراتب آسیب پذیری به تفکیک محلات 44 شهر، vs برای ارزیابی پتانسیل روانگرایی خاک، coburn برای برآورد تعداد تلفات انسانی ناشی از زلزله و در نهایت استفاده از الگوریتم ژنتک(ga) در قالب مدل مکان یابی و تخصیص هاب(csahlp) برای مکان یابی مراکز امداد و نجات بر مبنای سلسله مراتب آسیب پذیری محلات، می باشد. طبق نتایج به دست آمده از این تحقیق، استفاده از مدل های فوق توانایی بالایی در تعیین ابعاد کامل آسیب پذیری ناشی از زلزله دارند و می توانند برای کاهش دادن میزان خسارت ناشی از وقوع زلزله با توجه به سلسله مراتب آسیب پذیری که ارائه می دهد، زمینه را برای برنامه ریزی های اولویت بندی شده برای کاهش زمینه های آسیب در نواحی داری رتبه بالای آسیب پذیری و همین طور مکان یابی بهینه برای مراکز امدادی با توجه به سطح تقاضای محلات شهر که برآیند رتبه آسیب پذیر آنها است اقدام نمایند.

چکیده : توسعه پایدار یک شهر زمانی اتفاق خواهد افتاد که به تمامی اجزای تشکیل دهنده هویت شهر توجه شود. از آنجا که شهرهای ما چه در توسعه درونی و چه در افزایش قلمرو فضایی (توسعه پیرامونی)، از یک نظام برنامه ریزی شده، کمتر تبعیت می کنند لذا برخی از پتانسیل ها و قابلیت هایی که می توانند در روند توسعه شهر تأثیر مثبت داشته باشند به خوبی شناسایی نمی گردند. از جمله این پتانسیل ها؛ زمین های قابل بازیافت شهری و خصوصاً زمین های خالی و بلا استفاده درون شهری هستند. با توجه به آمار و با بررسی نظام کاربری زمین در شهرهای مختلف، بطور متوسط حدود 15 تا 20 درصد از زمین های یک شهر خالی (vacant land) است. در این میان، شهرهایی که دارای رشد جمعیت بیشتری بوده اند به دلیل این که توسعه شهری در آنها بیشتر حالت توسعه پیرامونی و گرایش به حاشیه ها داشته است؛ زمین های خالی بیشتری نیز دارند. هدف تحقیق حاضر، طرح و اولویت بندی گزینه های مناسب بازیافت اراضی در بافت فرسوده منطقه دو شهر زنجان می باشد. لذا در این راستا برای دستیابی به اهداف تحقیق، با جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در بافت فرسوده از طریق منابع کتابخانه ای، اینترنتی و میدانی به بررسی شیوه های بازیافت زمین در این بافت پرداخته شد. در این تحقیق با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره(ahp)، قطعات زمین از نظر پتانسیل بازیافت در سه دسته؛ فاقد قابلیت بازیافت، دارای قابلیت بازیافت درجه 1 و قابلیت بازیافت درجه 2 تقسیم گردید و بر این اساس، 107 قطعه زمین که سطحی بالغ بر 33671 متر مربع را تحت اشغال خود دارد دارای قابلیت بازیافت درجه یک هستند. این زمین ها عمدتاً زمین های بایر، خالی و مخروبه هستند که بیشترین قابلیت و استعداد را برای استفاده و ایجاد کاربری های مناسب شهری دارا هستند. در درجه بعدی زمین های قابل بازیافت درجه دو هستند که سطحی در حدود 105274متر مربع را به خود اختصاص داده اند این زمین ها عمدتا شامل ساختمان هایی است که غیر قابل نگهداری، فاقد استحکام لازم و قدیمی هستند که نیازمند بازسازی و نوسازی هستند. در کل حدود 14 هکتار از زمین های این منطقه باید بازیافت شود و به کاربری های مورد نیاز اختصاص یابد تا از این طریق این منطقه بتواند احیا گردد و توسعه یابد. و در مرحله بعد تحقیق سعی گردید این زمین های قابل بازیافت را به کمبودهای منطقه اختصاص داد. نتیجه این که با ترویج تفکر توسعه درونی و حمایت از اجرای آن در مقابل توسعه پیرامونی، نتایج بسیار ارزشمندی همچون؛ کاهش هزینه ایجاد و نگهداری زیر ساخت های شهری، پدید آوردن زیبایی بصری در فضاهای شهری با ایجاد پیوستگی بین بافت های مجاور و همچنین ارائه بهتر و مناسب تر خدمات شهری به صورت متمرکز به دست خواهد آمد.

هدف از مطالعات آب و هوایی در طرحهای شهری شناخت ویژگیهای محیطی متاثر از شرایط آب و هوایی حاکم بر محیط است. که یکی از این نوع مخاطرات اقلیمی پدیده سیلاب و رواناب می باشد. گسترش شهروشهرنشینی درکنارعواملی چون رشدشهرهاوتمرکزوتجمع جمعیت وفعالیت های اقتصادی بربسترآنها، ضمن آنکه دارای مزایای بسیاری بوده است، زمینه رابرای تحمیل خسارات وتلفات سنگین ناشی ازوقوع پدیده های طبیعی نظیرسیل فراهم نموده است. بنابراین بررسی پتانسیل رواناب وسیلاب بخصوص در مناطق شهری باعث می شود تا از آثار و صدمات ناشی از آن مصون بمانیم. ایران کشوری وسیع دارای موقعیتهای جغرافیایی خاص وتنوع اقلیمی می باشد، که این عوامل سبب رخدادمخاطرات اقلیمی گوناگون درمکانهای مختلف این سرزمین گردیدهاست. کشورمابدلیل قرارگرفتن درمنطقه خشک ونیمه خشک دارای توزیع نامناسب زمانی ومکانی بارش ودرنتیجه رخدادسیلاب در آن به وفور اتفاق می افتد.ازآنجایی که اغلب شهرهای ایران برروی مخروط افکنه های آبرفتی گسترش یافته اند، حوضه یاحوضه های آبریزکوچک وبزرگی ازکوهستانهای حاشیه ای به آنهاواردمیشوند. منطقه مورد مطالعه ما(شهر تبریز) نیز روی یک مخروط افکنه واقع شده است که از وسط شهر، رودخانه بزرگی رد می شود همواره شهر تبریز را در برابر سیل و رواناب آسیب پذیر کرده است. این تحقیق با هدف تعیین یکی از مهم ترین مخاطره اقلیمی یعنی سیل و رواناب شهری با استفاده از منطق فازی و مدل anp صورت گرفته است.چارچوب کلی این تحقیق براساس تهیه لایه های اطلاعاتی مختلف برای 12 زیرحوضه و فازی کردن لایه ها و همچنین وزن دهی هریک از لایه ها و در نهایت تعیین وزن نهایی و ضرب وزن هر یک از معیارها در نقشه فازی همان معیار انجام شد. طبق نتایج بدست آمده از این تحقیق، استفاده از مدل های فوق توانایی بالایی در تعیین پتانسیل ناشی از سیل و رواناب دارد و در نهایت هر یک از زیر حوضه ها را از نظر پتانسیل سیل رتبه بندی کردیم.

وجود ناپایداری های بارز میان مناطق همواره محققّین را بر آن داشته تا با استفاده از آمار و اطلاعات موجود و اتخاذ روش ها و تکنیک های مناسب به تحلیل این عدم تعادل فضایی و ناپایداری پرداخته و روشنگر میزان ناپایداری ها و همچنین سطح بندی وضعیت پایداری مناطق از حیث برخورداری ها و نهایتاً شناخت علل تفاوت ها باشند. بر همین اساس پژوهش حاضر بر آن بوده است، که با روش توصیفی- تحلیلی و کمی جهت شناسای وضعیّت پایداری توسعه در شهرستان های استان لرستان با استفاده از آخرین آمار موجود در دسترس، شاخص های گوناگون را در قالب 5 مولفه اصلی توسعه پایدار (اکولوژیک، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیربنایی) مورد مطالعه قرارداده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها و معیارهای مورد مطالعه، از مدل تحلیل چند معیاره vikor استفاده شده است. نتایج بدست آمده از تحلیل حاکی از این است که شهرستان های استان، ارقام متمایزی را کسب نموده اند (ارقامی بین 0 و 1). نتایج نشان می دهد که در مجموع شاخص های مورد مطالعه شهرستان خرم آباد در سطح اول دارای وضعیت پایدار، شهرستان بروجرد در مقام دوم و با فاصله اندکی از شهرستان خرم آباد نسبت به دیگر شهرستان ها در سطح وضعیت خیز به سمت پایداری (پایدار بالقوه)، شهرستان سلسله در جایگاه سوم استان و در وضعیت نیمه پایدار یا پایداری متوسط و شهرستان های ازنا، دورود، کوهدشت، الیگودرز، پل دختر و دلفان به ترتیب در جایگاه چهارم، پنجم، ششم، هفتم، هشتم و نهم استان قرار دارد که این شهرستان ها نیز با موقعیّت مشابه در وضعیت خیز به سمت نیمه پایداری هستند (هیچ شهرستانی در سطح ناپایدار در مجموع شاخص ها وجود ندارد). از بعد دیگر با بررسی شاخص ها و نماگرهای پایداری در سطح استان مشاهده می شود که وضعیت شاخص اقتصادی و زیربنایی-زیرساختی در سطح خیز به سمت نیمه پایداری یا حالت نیمه پایدار بالقوه، شاخص های اجتماعی و فرهنگی در سطح نیمه پایدار یا حالت پایدار متوسط و شاخص اکولوژیک در سطح خیز به سمت پایداری یا پایدار بالقوه قرار دارند، در بعد استانی و در مجموع شاخص ها، کل استان با ارزش 4120/. مقدار vikor در وضعیت نیمه پایدار (پایدار متوسط) و وضعیت ci در حال توسعه قرار دارد. در انتها با مشخص شدن میزان تفاوت در سطوح پایداری توسعه و جایگاه هر یک از شهرستان ها در سطح استان، بایستی با اتخاذ برنامه های توسعه ای نسبت به بهبود وضعیت شهرستان های محروم اقدام شود. برای شهرستان هایی که خیز به سمت نیمه پایداراند برنامه های ضربتی و کوتاه مدت برای خروج از مشکلات و ناپایداری ضروری است، در این برنامه ریزی ها شهرستان های دلفان، پل دختر، الیگودرز، کوهدشت، دورود و ازنا به ترتیب در اولویّت قرار می گیرد. شهرستان های نیمه پایدار (سلسله) و خیز به سمت پایداری (بروجرد) نیازمند برنامه های میان مدت اند و شهرستان هایی پایدار نیازمند برنامه های بلندمدت که در اولویت بندی برنامه ریزی ها در ردیف آخر قرار می گیرند، که این امر نیازمند توجه جدّی مدیران محلی و ملی به برنامه ریزی های منسجم، ترفیع نماگرهای توسعه با تاکید بر ابعاد پایداری و حرکت در جهت نیل به برنامه ریزی منطقه ای متناسب با پتانسیل ها، امکانات و محدویت های هر منطقه در سطح استان می باشد.

حرکات دامنه ای از جمله بلایایی طبیعی در مناطق کوهستانی هستند. شناخت نواحی مستعد حرکات دامنه ای یکی از اقدامات اساسی در مدیریت منابع طبیعی و برنامه ریزی توسعه ای می باشد. حوضه آبخیز آق لاقان چای به لحاظ شرایط موجود در منطقه اعم از توپوگرافی وا قلیمی بسیار مستعد جهت شکل گیری انواع حرکات دامنه ای می باشد، و این امر خسارات زیادی را به سکونتگاه های روستایی، مزارع و راه های ارتباطی وارد می کند. هم چنین وقوع این پدیده ضمن افزایش فرسایش پذیری خاک و هدر رفت منابع با ارزش خاک، موجب تشدید پر شدن مخزن سد یامچی نیز می گردد. بنابراین هدف تحقیق حاضر پهنه بندی حوضه مورد مطالعه از لحاظ پتانسیل وقوع حرکات دامنه ای می باشد. در این تحقیق از دوازده عامل شیب، جهت شیب، لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، فاصله از جاده، فاصله از آبادی، خاک، بارش، نوسان دما و تعداد روز های یخبندان به عنوان عوامل موثر در ایجاد انواع مختلف از حرکات دامنه ای استفاده شده است. سپس لایه های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. ارزش گذاری و استاندارد سازی نقشه های معیار به صورت توأم با استفاده از روش فازی انجام شد. جهت وزن دهی عوامل از روش کرتیک استفاده گردید. نقشه پهنه بندی حرکات دامنه ای در محیط ادریسی و با استفاده از روش ویکور تهیه شد. در نهایت نقشه حاصله در پنج رده با خطر بسیار کم تا خطر بسیار زیاد طبقه بندی گردید. طبق نتایج به دست آمده 50/2397 هکتار از مساحت حوضه در رده بسیار پرخطر و نیز 33/9425 هکتار از مساحت حوضه در رده پر خطر قرار گرفته است، لذا انجام اقدامات حفاظتی، آبخیزداری و مدیریتی در حوضه مطالعاتی ضروری می باشد. هم چنین با توجه به نتایج مطالعه، کارایی استفاده از تابع عضویت در مجموعه های فازی و مدل ویکور در پهنه بندی حرکات دامنه ای حوضه آق لاقان چای مورد تأیید قرار گرفت.

راهبرد صنعتی شدن یکی از روش¬های اساسی است که برنامه¬ریزان کشور¬های درحال توسعه با نیل به آن امیدوارند از مشکلاتی مانند فقر، تراکم بیش از اندازه¬ی جمعیت و نابرابری¬های فضایی رهایی یابند. با این دید، استقرار شهرک¬های صنعتی به¬عنوان روشی برای رسیدن به اهداف کلی توسعه مورد توجه برنامه¬ریزان کشور قرار گرفته است. انتخاب مکان مناسب برای واحد¬های صنعتی به علت آثار اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی، عامل کلیدی در برنامه¬ریزی-های منطقه¬ای محسوب می¬شود. بسیاری از این شهرک¬های صنعتی که برای انتقال صنایع در نظر گرفته شده¬اند، فاقد تسهیلات و امکانات لازم برای ادامه فعالیت و تولید هستند. شرایط موجود اغلب آن¬ها حاکی از آن است که طی تصمیمات عجولانه و مقطعی شکل گرفته¬اند. به نظر می¬رسد شهرک صنعتی شیراز در برخی از موارد ذکر شده دارای مشکلات اساسی بوده که لزوم توجه و برنامه¬ریزی برای بهبود بخشیدن به این مشکلات امری حیاتی جهت ایجاد جاذبه برای واحد¬های صنعتی می¬باشد. در این تحقیق با استفاده از 20 معیار جمع¬آوری شده به¬وسیله¬ی پرسش¬نامه، تحقیقات میدانی و با استفاده از نقشه¬های موجود و در ادامه با بهره¬گیری از مدل فازی و مدل topsis به سنجش جاذبه¬های شهرک صنعتی شیراز در مکان¬گزینی واحد¬های صنعتی پرداخته شده که نتیجه¬ی آن نمره¬ی فازی 50/0 بوده که از مهم¬ترین علت¬های آن ضعف در وجود خدمات رفاهی که فاصله آن با وضعیت ایده¬آل 66/0، و ضعف در شکل¬گیری خوشه صنعتی است که نمره¬ی کسب شده برای فاصله از وضعیت ایده¬آل عدد 64/0 می¬باشد. در انتها وضعیت شهرک را نسبت به این معیار¬ها سنجیده و فاصله¬ی شهرک صنعتی شیراز را با وضعیت ایده¬آل هریک از معیار¬ها مورد بحث قرار می دهیم.

روند رو به رشد شهرنشینی و به تبع آن رشد شتابان فضای کالبدی شهر¬ها، یکی از نمودهای برجسته در زندگی بشر امروزی تلقی می¬شود. با افزایش جمعیت شهری و توسعه کالبدی آن، لازم است که سیاست¬های مناسبی در رابطه با اشکال توسعه شهری اتخاذ گردد. یکی از این ساز و کارها، استفاده از تکنیک¬های کارآمد در اولویت¬بندی تناسب اراضی برای توسعه ساخت و سازهای شهری است. در تحقیق حاضر با انتخاب شهر ارومیه، به عنوان مطالعه موردی، سعی شده است کاربرد مدل wlc، به عنوان یکی از فنون برجسته تصمیم¬گیری چند معیار، در یک زمینه تجربی از موضوع تحقیق به آزمون گذاشته شده و خروجی¬های حاصله در قالب نقشه کلاس¬بندی شده تناسب اراضی برای توسعه شهرها، ارایه گردید. بررسی نتایج حاصل از بکارگیری مدل در محدوده مورد مطالعه نشان داد که پیکسل¬های اولویت¬دار معرفی شده در خروجی حاصل از مدل، متصف به شرایط بهینه از منظر معیارهای تعریف شده هستند. بنابراین این مدل می¬تواند به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم¬گیری (dss)، در فرایند انتخاب بسترهای مناسب برای توسعه کالبدی شهر مورد استفاده قرار گیرد.

یکی از زمینه¬های ناپایداری توسعه شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه، گونه¬ای از سکونت با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر¬رسمی است که نیازمند اتخاذ تدابیر ویژه برای ساماندهی وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آن در آینده است. از آنجا که اسکان غیررسمی فراتر از مکان آن شکل و گسترش یافته و متقابلاً بر محیطی فراتر از آن تأثیر می گذارد، چاره جویی این مسئله به سیاست گذاری و اقداماتی نه فقط در سطح محلی آن بلکه در سطح ملی نیازمند است. در مسأله¬ ساماندهی اسکان غیررسمی توجه به نقش مردم (رویکرد مشارکتی) برای پیشبرد اهداف بسیار مهم است و در واقع یکی از پیش شرط¬های بنیادین، مشارکت وسیع عموم مردم در تصمیم¬گیری می¬باشد. بنابرین این تحقیق با رویکردی توصیفی – تحلیلی در پی آن بوده است، تا به بررسی ساماندهی اسکان غیررسمی با تاکید بر مشارکت مردم در شهرک سعدی مریوان بپردازد. به منظور دستیابی به این هدف ابتدا پرسشنامه¬ای که در برگیرنده متغیرهای سرمایه اجتماعی (مشارکت، اعتماد ،آگاهی و امنیت اجتماعی) و متغیر اقتصادی بوده، تنظیم و سپس روایی آن از طریق نظر کارشناسان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کورنباخ مورد سنجش قرار گرفت. سپس از طریق نمونه¬گیری (روش کوکران) 400 پرسشنامه برای پاسخگویی به فرضیات تحقیق بین اهالی پخش گردید و در نهایت برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع¬آوری شده از پرسشنامه از ابزار آماری spss استفاده شده همچنین برای تهیه نقشه ها از نرم افزار gis بهره گرفته شده. به طور کلی نتایچ حاصل از این مطالعه نشان داد که، ساکنین محدوده مورد بررسی در میان خود دارای میزان بالایی از مشارکت می باشند ولی زمانی که مشارکت سازمان یافته و مشارکت با مدیریت شهری شده آن ها تمایل چندانی از خود نشان ندادند. همچنین آشکار شد که زمانی که در میان مجموعه مدیریت شهری و دستگاه های مسئول، وحدت رویه وجود ندارد و اقدامات پراکنده هر یک از آن ها موجب ناکارآمدی مجموعه می گردد و از سویی، نهادهای مسئول، اهمیت واقعی به امر خدمات رسانی به مردم و رفع نیازهای آنان نمی دهند، اعتماد مردم نسبت به آن ها سلب شده و سطح رضایتمندی مردم کاهش می یابد و لذا مردم تمایلی به مشارکت سازمان یافته با مدیران شهری ندارند.

مناطق ژئوتوریستی مکان¬هایی هستند که علاوه بر شرایط خاص ژئومورفولوژیکی و زمین-شناختی و زمینه¬های تاریخی- فرهنگی، به دلیل وجود ارزش علمی- پژوهشی و زیبا¬شناختی مورد توجه طبیعت¬گردان و سرمایه¬گذران در زمینه¬ی توریسم قرار می¬گیرد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و ارزیابی قابلیّت¬های ژئوتوریستی ژئومورفوسایت¬های شهرستان سنقر می¬باشد. جهت دستیابی به این مهم 7 سایت ژئوتوریستی در سطح شهرستان انتخاب شد و به وسیله¬ی مدل پرالونگ مورد ارزیابی و اولویت¬بندی قرار گرفته است. فاکتورهای مدل پرالونگ شامل عیار زیبایی-شناسی، علمی، تاریخی- فرهنگی، اجتماعی- اقتصادی می¬باشد، که ارزش هر ژئومورفوسایت از طریق ارزش¬گذاری فاکتورهای فوق مشخص می¬شود. یافته¬های تحقیق نشان دهنده¬ی آن است که شهرستان سنقر توانایی بالایی در زمینه¬ی اکوتوریسم و ژئوتوریسم دارد. نتایج حاصل از بررسی¬ها نشان داد که ژئومورفوسایت سراب گزنهله بالاترین ارزش زیبایی¬ ظاهری را به خود اختصاص داد. به ژئوسایت مادیّان کوه بالاترین ارزش علمی تعلق گرفت. در نهایت بالاترین ارزش گردشگری به سراب گزنهله با 60% امتیاز و کمترین میزان ارزش گردشگری با 38% امتیاز به دشت ورمقان تعلق گرفت. در ادامه نیز میزان عیار بهره¬وری برای هر ژئوسایت محاسبه شد. سراب گزنهله بالاترین میزان بهره¬وری را با 72% امتیاز دارا بود و کمترین میزان بهره¬وری با 22% امتیاز به آبشار پریشان اختصاص یافت.

با توجه به آلودگی¬های زیست¬محیطی و بحران اتمام انرژی و با در نظر گرفتن سهم بخش ساختمان در تشدید این بحران، در راستای کاهش مصرف انرژی در ساختمان¬های شهر اردبیل این پژوهش انجام شد. در این پژوهش از داده¬های اقلیمی مربوط به عناصر حداکثر و حداقل دما، حداکثر و حداقل رطوبت، سمت و سرعت باد و متوسط بارش ماهانه در دوره¬ی آماری 2011-1980 استفاده شده است. برای اشراف کامل به وضعیت اقلیمی شهر اردبیل و تدوین استراتژی¬های طراحی اقلیمی مناسب برای این شهر، از شاخص¬های زیست¬اقلیمی معروف نظیر بیکر، دمای موثر، ماهانی و جداول گیونی و همچنین نمودار مسیر حرکت خورشید و نمودارهای محاسبه¬ی مقدار انرژی تابیده شده بر دیوارهای ساختمان استفاده شد. پس از مشخص شدن وضعیت حرارتی-آسایشی شب و روز شهر اردبیل در ماه¬های مختلف، معیارهای طراحی اقلیمی مناسب این شهر تدوین گردید. سپس با استفاده از روش تحلیل شبکه (anp) معیارها خوشه¬بندی و وزن¬دهی شده و سپس تک به تک با هم مقایسه شدند و سوپر ماتریس وزنی، غیروزنی و حدی تشکیل شد و معیارها و گزینه¬ها الویت¬بندی شده و بهترین آن¬ها انتخاب گردید. در نهایت از میان 36 معیار، معیارهای زیر به عنوان استراتژی¬های مناسب و کارساز برای ساختمان¬های شهر اردبیل انتخاب شدند که عبارتند از: شکل و نحوه¬ی قرارگیری ساختمان به منظور استفاده بیش¬تر از خورشید در زمستان، ایجاد نواحی داخلی آفتابگیر جهت استفاده¬ی حداکثری از حرارت خورشید، افزایش پنجره¬های رو به جنوب، دقت به جزئیات درب و پنجره برای کم کردن ورود و خروج ناخواسته هوا، قرار دادن منابع حرارتی در مرکز ساختمان، انتخاب مصالح با ظرفیت حرارتی بالا برای کنترل جریان حرارتی در پوشش ساختمان، استفاده از دیوار بادشکن و هشتی در قسمت ورودی ساختمان، افزایش میزان برودت در محوطه به کمک تبخیر، تأمین سایه برای دیوارهای رو به آفتاب تابستانی، نصب درب¬ها و پنجره ها در جهتی که نسیم های تابستانی به راحتی وارد گردند، شکل و جهت دادن به بدنه¬ی ساختمان برای به حداکثر رساندن استفاده از نسیم تابستان.

توجه به توسعه کالبدی شهر، به عنوان یک ضرورت اساسی در برنامه های توسعه شهری محسوب می شود. در ایران گسترش سریع فیزیکی شهرها در قالب رشد بدون برنامه و ناموزون در راستای علل مختلف ازجمله شهرنشینی شتابان یکی از مشکلات اساسی شهرها محسوب شده که پدیده ای تحت عنوان رشد پراکنده شهری از نتایج رشد این گونه می باشد. پراکنده رویی مناطق شهری و آثار متعدد اقتصادی و زیست محیطی آن، صاحب نظران مسائل شهری را به کنکاش جهت یافتن راهبردهایی برای مقابله با این امر واداشت. یکی از عوامل موثر بر رشد پراکنده شهری، تراکم های شهری و شاخص های مختلف در این زمینه می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی مفاهیم رشد و توسعه شهری و سنجش پراکنده رویی منطقه 1شهر تهران است. از میان نظریات و مکاتب مطرح شده در رابطه با مسئله پراکنده رویی؛ نظریه رشد هوشمند شهری به عنوان نظریه پایه ای و هدایت گر تحقیق انتخاب شده و با توجه به گستردگی موضوع رشد هوشمند شهری، تصمیم بر این شد تا از میان ابعاد مختلفی که می توان این الگو را موردبحث و تحلیل قرارداد، شاخص های تراکمی انتخاب و به عنوان مسیر مشخص گردید. جهت سنجش الگوی رشد پراکنده ی شهری در منطقه 1 تهران از مدل و روش های متناسب در این زمینه استفاده گردید که نتایج حاصل نشان داد گسترش فیزیکی منطقه دارای الگوی رشد پراکنده ی شهری می باشد که این امر در ساختار فضایی منطقه نارسایی هایی را ایجاد کرده است. اما با پیاده سازی شاخص های تراکمی رشد هوشمند مشخص گردید که با به کارگیری سیاست های افزایش تراکم در سال های اخیر در منطقه 1 تهران، فرایند رشد پراکنده ی شهری در محدوده موردمطالعه اندکی کاهش یافته و حرکت به سوی رشد هوشمند تا حدی عملی گردیده است. درنهایت با مشخص شدن نوع الگوی توسعه منطقه 1 تهران، در زمینه کاهش رشد پراکنده ی شهری این منطقه و جهت دهی رشد منطقه به سمت رشد هوشمند، پیشنهادهایی ارائه گردیده است.

هیدروژئومورفولوژی رودخانه ای با نگرش سیستمی، حوضه و کانال رود و واحدهای ژئومورفیک آن را مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرار می دهد. در این سیستم اجزاء مختلفی وجود دارند که از جمله آنها می¬توان به لیتولوژی، تکتونیک، اقلیم، پوشش گیاهی و خاک،شیب دامنه ها و کانال رود، مورفومتری حوضه و شبکه آبراهه اشاره نمود. در این پژوهش با استفاده از روش شاخص¬های تکتونیکی و شاخص های ارزیابی شکل حوضه، حوضه رودخانه آجرلوچای از نظر تکتونیک و مورفومتری و شکل شناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به نتایج این پژوهش، منحنی هیپسومتری و انتگرال هیپسومتری نشانگر جوان بودن حوضه از لحاظ سیکل فرسایشی هستند. تغییرات شاخص vf (که به طور متوسط برابر 68/0 است) انعکاس دهنده فعالیت تکتونیکی فعال می باشد. علاوه برآن ، شاخص sl برای حوضه محاسبه شده است که مقدار متوسط آن برابر با 477 و نشانگر وضعیت نیمه فعال تکتونیکی حوضه است. ایجاد گسل ها در سنگ های مقاوم سبب اختلاف ارتفاع قابل توجهی در نیمرخ طولی آجرلوچای و تغییرات قابل توجه شاخص sl شده است مقدار این شاخص برای حوضه برابر با 46/1 است که وضعیت فعال تکتونیکی را برای حوضه نشان می¬دهد. حوضه دارای مقدار زیاد شاخص سینوسی (smf) در ناحیه مورد بررسی و برابر 87/1 می باشد و نسبت عرض کف بستر به ارتفاع دره اختلاف بسیار زیادی دارد. شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی (af) برابر 9/70 است. این شاخص به همراه شاخص تقارن توپوگرافی معکوس (با مقدار 62/0) نیز بیانگرعدم تقارن حوضه و فعالیت تکتونیکی فعال در منطقه می باشند. ارزیابی شاخص¬های مورفومتری در حوضه¬های آجرلوچای وجود فعالیت¬های نئوتکتونیکی در منطقه را اثبات می¬کنند. شواهد ژئومورفولوژی حوضه¬ زهکشی آجرلوچای حکایت از فرآیندهای نیمه فعال و فعال تکتونیکی دارند. بطوری¬که در حوضه¬های آجرلوچای در اثر حرکات عمودی گسل¬ها، انواع هورست¬ها و گرابن¬ها، پرتگاه¬های گسلی، پادگانه¬های رودخانه¬ای و غیره به وجود آمده اند.

امروزه انسان بعد از گذراندن مراحل مختلف توسعه، متوجه بحران های عظیم زیست محیطی در پیرامون خود شد که یکی از این بحران ها، آلودگی هوای شهرها می باشد که منشأ اصلی آن فعالیت های انسانی و در کنار آن عوامل محیطی است. تفکر امروزه در توسعه شهری این است که شهرها باید هر اندازه امکان دارد با محیط زیست طبیعی سازگار باشند و در حفظ تعادل چرخه طبیعی حیات عمل کنند. به عبارت دیگر، شهرها باید به سوی پایداری گام بردارند و به توسعه پایدار شهری توجه نمایند. از این رو برای دستیابی به توسعه ای پایدار در شهرها، کاهش و کنترل آلودگی هوا می تواند از اهمیت فراوانی برخوردار باشد. بدین منظور در این تحقیق، سطح بندی پتانسیل تراکم آلاینده های هوای شهر تبریز با استفاده از روش electre مورد ارزیابی قرار گرفت، ابتدا داده های مربوط به آلاینده های مختلف در نرم افزار اکسل پردازش و طبقه بندی شد و از بین 5 آلاینده اصلی ( pm10، co،no2، so2، o3) در 6 ایستگاه آبرسان، باغ شمال، بهداشت، حکیم نظامی، راه آهن، راسته کوچه برای سال 1391 مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاکی از این است که آلاینده pm10 ، co، so2 در اکثر ایستگاه ها مخصوصا در ایستگاه راسته کوچه در شرایط ناسالم و بحرانی می باشد. می توانیم بگوییم که چارچوب کلی این تحقیق براساس تهیه لایه های اطلاعاتی مختلف (مه دود، ترافیک، مراکز تجاری، صنایع، کاربری اراضی، توپوگرافی، کاهش بارش، رطوبت نسبی، تابش خورشید، درجه حرارت، باد، اینورژن) به عنوان معیار و قید محدودیت، ارزش گذاری و وزن دهی آن ها در قالب مدل electre برای مناطق ده گانه شهرداری شهر تبریز صورت گرفت، طبق نتایج حاصل از این تحقیق، استفاده از فنون تحلیل چند معیاری علاوه بر افزایش دقت، سبب افزایش سرعت انجام کار، تنوع و کیفیت بهتر ارائه نتایج می گردد. هم چنین این تحقیق سبب تعیین سطح بندی تراکم آلاینده های هوا در محدوده های مورد مطالعه گردید.

تحولات زندگی شهرنشینی چند دهه اخیر بافت های قدیمی را با مشکلات عدیده ای در ابعاد مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و سایر امکانات شهری مواجه ساخته است که همه این عوامل دست به دست هم داده و زمین? مناسبی را برای فرسودگی این بافت ها فراهم نموده اند. با این وجود در صورت عدم اتخاذ سیاست ها و تدابیر جدی و سریع مدیریتی در بهسازی و نوسازی این گونه بافت ها نه تنها مشکلات آن ها حل نخواهد شد بلکه همواره روند فرسودگی در این بافت ها سریع تر می شود. از این رو یکی از مهم ترین سیاست های، که می توان برای بهبود این گونه بافت ها پیشنهاد داد ساماندهی این گونه بافت هاست که ساماندهی به همزیستی انسان ها و ارتقاء کیفیت زندگی شهری در این گونه بافت ها در مقابل زوال تدریجی آن ها می پردازد. در مسأله ساماندهی بافت های فرسوده توجه به نقش مردم (رویکرد مشارکتی) برای پیشبرد اهداف بسیار مهم است و در واقع یکی از پیش شرط های بنیادین، مشارکت وسیع عموم مردم در تصمیم گیری می باشد که (میزان) مشارکت به عنوان یکی از مهم ترین ابعاد سرمایه اجتماعی تحت تأثیر عوامل مختلفی می باشد. بنابرین این تحقیق با رویکردی علٌی در پی آن می باشد تا به بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی جهت ساماندهی بافت فرسوده محله دارسیران بپردازد. به منظور دستیابی به این هدف ابتدا پرسشنامه ای که در برگیرنده متغیرهای مشارکت، اعتماد ،آگاهی اجتماعی و متغیرهای اقتصادی بوده، تنظیم گردید. سپس روایی آن از طریق نظر کارشناسان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کورنباخ مورد سنجش قرار گرفت. سپس از طریق نمونه گیری (روش کوکران) 363 پرسشنامه برای پاسخگوی به فرضیات تحقیق بین اهالی پخش گردید در نهایت برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از پرسشنامه از ابزار آماری و گرافیکی excel و spss استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن می باشد، افراد ساکن در محله از زندگی در این محله در سطح بسیار بالا راضی نیستند، و بیشتر آنها نزدیکی به اقوام و آشنایان را مهمترین دلیل زندگی در محله دانسته اند همچنین بین متغیرهای اعتماد اجتماعی و متغیرهای آگاهی اجتماعی (بجز متغیر میزان سواد) با متغیرهای مشارکت مردمی در ساماندهی بافت فرسوده محله دارسیران رابطه معناداری وجود دارد، اما بین اکثر متغیرهای اقتصادی (بجز متغیر تعداد افراد شاغل در خانوار و تمایل به مشارکت) رابطه معناداری وجود ندارد.

پارامترهای اقلیمی جزء مهم ترین فاکتورهای موثر بر رشد گیاهان زراعی می باشند. به طوری که گیاهان زراعی برای رسیدن به هر یک از درجات مختلف فنولوژیکی رشد، نیاز به میزان واحد حرارتی معینی دارند. در برنامه ریزی کشاورزی اطلاعات اقلیمی جهت انتخاب نوع محصول، زمان کاشت، برداشت، آبیاری مزراع، برای توجه نوسانات تولید محصول و... کاربرد دارد. اولین استفادهای که آب و هواشناسی به کشاورزی ارائه می دهد، انتخاب محل مناسب برای کشت یک محصول زراعی یا باغی در یک مکان خاص است. برنج محصول عمده غذایی برای حدود نیمی از جمعیت دنیا می باشد. سطح زیر کشت برنج در ایران بالغ بر 685 هزار هکتار و متوسط عملکرد 4/5 تن در هکتار می باشد. این تحقیق به منظور سنجش تناسب اراضی شهرستان لنجان جهت کشت برنج از داده های اقلیمی بارش، دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، مربوط به آمار ایستگاه های سینوپتیک در شهرستان لنجان از بدو تاسیس تا سال 1392مربوط به هر یک از مراحل فنولوژی برنج صورت گرفت. سپس با پردازش داده ها در محیط gis هر یک از لایه های اطلاعاتی تهیه شد.بر حسب اهمیت هر یک از معیارها درارتباط با کشت برنج با استفاده از مدل ahp ارزش گذاری گردید ودر نهایت وزن نسبی هر یک از معیارها بدست آمد و ارزش های داده شده وارد مدل topsis گردید. سپس با تلفیق و همپوشانی معیارهای مورد مطالعه در ارتباط با مدل مورد نظر نقشه نهایی نیازهای اقلیمی و فیزیوگرافی شهرستان جهت کشت برنج تهیه شد. نتایج نهایی به دست آمده از این تحقیق بدین صورت است که قسمت های شرق و مرکز شهرستان از شرایط مطلوب تری جهت کشت برنج دارا می باشند. همچنین تفکیک اراضی بر اساس مدل ahp نشان می دهد که 5/2% اراضی شهرستان بدون محدودیت و همچنین تفکیک اراضی بر اساس مدل topsis نشان می دهد که 19/29% اراضی شهرستان بدون محدودیت و مناسب برای کشت برنج می باشد.

از آنجایی که بهداشت و درمان از ضرورت های اولیه زندگی می باشد؛ لذا خدمات رسانی مناسب و پویا به شهر نشینان، نیازمند استقرار مراکز خدمات درمانی در مکان مناسب در سطح شهر می باشد که نقش مهمی در تأمین آسایش شهروندان ایفا می کنند. از این رو یکی از مهمترین مسائل در طراحی موفقیت آمیز مراکز بهداشتی – درمانی، انتخاب محل مناسب آن می باشد. لذا با انتساب شهر بوکان به عنوان مطالعه موردی به استفاده ی عملیاتی از روش vikor و wlcبه عنوان روش های برجسته تحلیل چند معیاری در ارائه روشی برای چینش مکانی- فضایی مراکز بهداشتی- درمانی (بیمارستان) در سطح شهر بوکان پرداخته شده است. معیارهای مورد بررسی برای احداث بیمارستان شامل: فاصله این مراکز از ایستگاه های آتش نشانی، میزان فاصله از واحدهای صنعتی مزاحم، موقعیت نسبت به فضاهای سبز و پارک، فاصله از شبکه راه های ارتباطی، فاصله از میادین اصلی شهر، فاصله از مراکز آموزشی، میزان فاصله از مراکز مذهبی و حسینه ها، فاصله از حریم رودخانه ها، میزان فاصله از جایگاه های سوخت، موقعیت نسبت به پایانه های مسافربری، فاصله از آرامستان، فاصله از کشتارگاه ها هستند. در امتیازدهی معیار ها از روش وزن دهی زوجی استفاده شد. مجموعه معیارها برای محل های مختلف مورد بررسی قرار می گیرند،در ادامه الگویی در اولویت بندی استفاده از این روش ها در زمینه تجربی ارائه شده است. در الگوی ارائه شده، فرض بر این است که بالا رفتن میزان غربال زنی پیکسل ها در نقشه خروجی حاصل از هر یک از مدل های فوق الذکر که در سطوح مختلف از آستانه های مطلوبیت قابل رهگیری است، می تواند به عنوان یک نقطه مثبت در بکارگیری مدل مربوطه تلقی گردد. به عنوان مثال با توجه به نمایه آماری مربوط به خروجی wlc، تعداد پیکسل هایی که تا آستانه مطلوبیت فرضی 240/0 غربال می شوند، 84199 پیکسل است، ولی در همان سطح آستانه مطلوبیت فرضی، تعداد پیکسل های غربال شده در خروجی حاصل از vikor ، بالغ بر 91962پیکسل است. بنابراین در سطح مطلوبیت فوق الذکر، کاربرد تکنیکvikor از ارجحیت برخوردار است. بررسی موردی چند نمونه از پیکسل های اولویت دار در خروجی حاصل از تکنیکvikor، نیز نشان می دهد که این پیکسلها دارای شرایط مطلوب به لحاظ معیارهای تعیین شده در مکانیابی محل بیمارستان هستند. این امر می تواند مویدی بر اعتبار نتایج حاصل از بکارگیری مدل باشد.

زمان نشان دهنده ی آن است که طراحی ساختمان نیاز به در نظر گرفتن عملکرد فعلی و آینده ی ساختمان با هدف انطباق و انعطاف پذیری آن نسبت به تغییرات محیط زیست و اقلیم برای صرفه جویی در مصرف انرژی می باشد. برای همین در این پژوهش طراحی مطابق با اقلیم مورد تحقیق قرار داده شد. به جهت بررسی تعیین معیارهای اقلیمی مهم و مطرح در طراحی اقلیمی شهر تبریز، به جمع آوری اطلاعات هواشناسی در طراحی اقلیمی از قبیل دمای حداقل و حداکثر، رطوبت نسبی حداقل و حداکثر، بارش و باد که در طول دوره ی آماری 1951 تا 2012 پرداخته شد. تعیین و محاسبه ی شرایط اقلیمی شهر تبریز از طریق جداول بیوکلیماتیک گیونی، جدول ماهانی، شاخص دمای موثر و شاخص بیکر جزو قسمت مهم این پژوهش بوده است. در ادامه بعد از تعیین معیارهای موثر در طراحی اقلیمی به منظور وزن دهی معیارها از مدل anp استفاده گردید. سپس وزن نهایی تعیین گردید که در نهایت منجر به استخراج اوزان معیارها و الویت بندی آن ها از این نظر شد. در واقع این مدل، به شکل قابل قبولی معیارهای مطرح در طراحی اقلیمی ساختمان های شهر تبریز را سطح بندی نمود. معیارهای استفاده از ساختمان های مجاور و گیاهان، انتخاب مصالح با ظرفیت حرارتی بالا، معیارهای افزایش پنجره های رو به جنوب و قرارگیری ساختمان به منظور بهره گیری از آفتاب زمستان، طراحی مناطق نیمه محافظت شده در خارج بنا جهت اعتدال آب و هوا در تمام طول سال و تعبیه ی نواحی آفتاب گیر در ساختمان برای استفاده ی حداکثری از انرژی خورشید، معیار شکل و جهت دادن به ساختمان به منظور کاهش آفتاب تابستان، معیار استفاده از ناهمواری های روی زمین، ساختمان های مجاور و گیاهان جهت بهره گیری بیش تر از نسیم تابستان و شکل و جهت دادن به بدنه ی ساختمان برای به حداکثر رساندن استفاده از نسیم تابستان و معیار استفاده از خورشید بالاترین ارزش را به خود اختصاص داده اند.

حداکثربارش محتمل اصطلاحی است برای بیان ظرفیت بارش یک محدوده ومنطقه خاص دریک مدت زمان مشخص که معمولا 24 ساعت می باشد که تعین مطلوب آن براساس روش های سینوپتیک می باشد که اتکابه آمارواطلاعات گسترده ازمحدودیت های آن می باشد.محاسبه مقادیر حداکثربارش محتمل درنقاط یاحوضه های آبریزمی توانددرطراحی سازه های هیرولیکی مثل سدهاوشبکه های دفع فاضلاب وسیستم های آبیاری ونیزمطالعات سیلاب که تاثیر زیادی درچشم اندازهای جغرافیایی برجای می گذارد،دارای اهمیت زیادی است.دراین پژوهش بااستفاده از روش های آماری (هرشفیلد)وبرازش توزیع ها باروش حداکثر درست نمایی مقادیرحداکثربارش محتمل درحوضه آبریز الوند که دراستان کرمانشاه قرارداردبرآوردشد.ابتدا داده های آماری ایستگاه ها تهیه گردیدسپس بااستفاده ازآزمون من-کندال آزمون همگنی برروی18ایستگاه اعمال شدوبرآ اساس7ایستگاه کنارگذاشته شدسپس مقادیرpmpایستگاه هابابکارگیری روشهای اول ودوم هرشفیلدکه مبنای تفاوت آنهامقدارضریبkmفرمول هامی باشدبرآوردگردیدوپنج توزیع نرمال-لوگ نرمال سه پارامتری-گاماوگامای سه پارامتری باآمارایستگاه های حوضه برازش داده شدندومقادیرpmpدردوره های بازگشت2و5و10و20و50ساله برآوردگردیدکه نتیجه تحقیق نشان داددربیشترایستگاه ها توزیع لوگ نرمال برازش خوبی باداده های بارش24ساعته دارد.

از نتایج پیشرفت شهرنشینی و تغییرات آب و هوایی، افزایش فراوانی سیلاب های شهری در دهه های اخیر است. این پدیده نه تنها در کشورهای در حال توسعه بلکه در تمام جهان شایع ترین مخاطره طبیعی است. سطوح غیرقابل نفوذ شهرها مانند جادهها و پشت بام ها منجر به کاهش نفوذ بارش به خاک می شوند و در نتیجه در شرایط طبیعی ارتفاع و حجم رواناب ایجاد شده برای یک شهر بیشتر از اطراف است. در کشور ما نیز، وقوع سیلاب هر ساله باعث خسارات مالی فراوان و حتی تلفات انسانی می گردد. در این این راستا پژوهش حاضر به بررسی پتانسیل سیل خیزی در شهر مشکین شهر با استفاده از مدل owa که یکی از فنون تحلیل چند معیاری است، میپردازد. از جمله نرم افزارهای مورد استفاده ادریسی و gis است. به منظور مشخص کردن حوضه ای که شهر در داخل آن قرار دارد از الحاقیه archydro و برای تعیین شماره منحنی منطقه و ارتفاع رواناب از الحاقیه arc-cn استفاده کردیم. داده های اقلیمی شامل آمار بارش و دمای دوره ی آماری سال 1392-1374 می باشد. اطلاعات مورد استفاده در این پژوهش شامل: نقشه بارش، دما،cn ، ارتفاع، زمین شناسی، فاصله از رودخانه، ارتفاع رواناب و شیب است که در محیط gis آماده شده و سپس به محیط ادریسی منتقل شدند، و در نهایت پس از استاندارد سازی و ارزش گذاری وارد مدل owa شدند. نتاج استخراج شده از مدل نشان داد که توابعand و or در مدلowa ، قابلیت لازم برای بررسی پتانسیل سیل خیزی در محدوده مورد مطالعه را ندارند و نتایج بدست آمده دور از واقعیت است. استفاده از حالت موازنه مدل owaکه از رابطه ی جایگشتی- موازنه ای کامل برخوردار است، در بررسی مناطق مناسب برای سیل خیزی نتایج دقیق تری ارائه می دهد. در نهایت پتانسیل سیل خیزی منطقه در قالب نقشه ای با دامنه ی ارزشگذاری بین 43/0 تا 89/. ارائه شد.

از آن جایی که پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناخت عناصر آسیب پذیر شهر اردبیل از منظر پدافند غیر عامل صورت خواهد پذیرفت، کلیه شاخص ها و عناصر موجود در ارتباط با هدف و لایه های اطلاعاتی مورد نیاز در سطح شهر پس از گرداوری شدن به منظور پردازش و اعمال قواعد تصمیم گیری چند معیاره، لازم گشت در این پژوهش از نرم افزار (ساج) برای تحلیل و ارزیابی داده های مندرج استفاده گردد و در نهایت پس از تعیین و سطح بندی میزان آسیب پذیری به ارایه راهکارها و پیشنهادات لازمه برای کاهش سطح آسیب پذیری شهر اردبیل در صورت وقوع تهدیدات احتمالی به ویژه جنگ اتخاذ گردد.

ایستگاه های آتش نشانی از مراکز مهم در زمان مدیریت بحران و وقوع حوادث ناگوار در شهرها می باشند. بدیهی است خدمات رسانی به موقع و مطمئن توسط این ایستگاه ها بیش از هر چیز مستلزم مسیریابی بهینه و مکان گزینی مناسب آن ها می باشد. که بتوانند در اسرع وقت و بدون مواجه شدن با موانع و محدودیت های محیط شهری به محل حادثه رسیده و اقدامات امداد و نجات را به انجام برسانند. این تحقیق با هدف ارائه ی الگوی مناسب پوشش دهی خدماتی ایستگاه های آتش نشانی در شهر اردبیل با استفاده از تحلیل شبکه در محیط gis صورت گرفته است. هم چنین استرس شغلی نیروهای امدادی آتش نشانی شهر اردبیل نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

در این پژوهش سعی خواهد شد با استفاده از کاربرد تحلیل شبکه در محیطgis، فرایند ساماندهی مکانی- فضایی براب ارائه الگوی مناسب پوشش دهی خدماتی مراکز اورزانس در شهر اردبیل مورد آزمون قرار گیرد وبهترین مسیرها برای امداد رسانی در کمترین زمان برای سانحه دیدگان انتخاب گردد. در واقع هدف اصلی از این پژوهش شناخت کاربردها و قابلیت های gis در حمل ونقل شهری و ناوبری خودروهای اورژانس و ارائه راهکارها . الگوی پوشش دهی خدماتی پایگاههای اورژانس در شهر اردبیل می باشد.

روند رو به رشد شهرنشینی و به تبع آن رشد شتابان فضای کالبدی شهر ها، یکی از نمودهای برجسته در زندگی بشر امروزی تلقی می شود. با افزایش جمعیت شهری و توسعه کالبدی آن، لازم است که سیاست های مناسبی در رابطه با اشکال توسعه شهری اتخاذ گردد. یکی از این ساز و کارها، استفاده از تکنیک های کارآمد در اولویت بندی تناسب اراضی برای توسعه ساخت و سازهای شهری است. در تحقیق حاضر با انتخاب شهر اهر، به عنوان مطالعه موردی، سعی شده است کاربرد مدل vikor، به عنوان یکی از فنون برجسته تصمیم گیری چند معیار، در یک زمینه تجربی از موضوع تحقیق به آزمون گذاشته شده و خروجی های حاصله در قالب نقشه کلاس بندی شده تناسب اراضی برای توسعه شهرها، ارایه گردید. در بخش یافته های پژوهش نیز با تهیه لایه های اطلاعاتی مختلف از جمله قابلیت اراضی، توپوگرافی(سطوح ارتفاعی)، شیب، راه ارتباطی، گسل، و غیره ورود این لایه ها به محیط gis و تجزیه و تحلیل آن ها در پایگاه سیستم اطلاعات جغرافیایی، با استفاده از مدل vikor، اراضی مناسب جهت توسعه آتی شهر مشخص شد؛ این اراضی عمدتآ در جهت شمال قرار گرفته است. بررسی نتایج حاصل از بکارگیری مدل در محدوده مورد مطالعه نشان داد که پیکسل های اولویت دار معرفی شده در خروجی حاصل از مدل، متصف به شرایط بهینه از منظر معیارهای تعریف شده هستند. بنابراین این مدل می تواند به عنوان یک تصمیم چند معیاری (mcdm)، در فرایند انتخاب بسترهای مناسب برای توسعه کالبدی شهر مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش می تواند ضمن به کارگیری gis، بستر مناسب برای توسعه پیوسته در رابطه با شهر اهر برای دوره های آتی، مشخص کرده و پیشنهادات لازم را ارائه دهد.

اسکان غیررسمی یکی از مسائلی است که عدم توجه به آن در بلندمدت می تواند پیامدهای منفی زیادی برای مدیریت شهری ایجاد نماید. همچنین به کارگیری روش اشتباه برای برخورد با این پدیده نیز می تواند اثرات منفی زیادی به بار آورد. در کشور ایران غالباً روش های فیزیکی در برخورد با سکونتگاه های غیررسمی به کاررفته است؛ درحالی که امروزه در دنیا تبعات منفی به کارگیری روش های فیزیکی بر اغلب برنامه ریزان امور شهری آشکار گردیده و ضرورت به کارگیری مهندسی اجتماعی و روش های اجتماع ـ مبنا کاملاً احساس می شود. بنابراین امکان سنجی به کارگیری این روش ها در شهرها و سکونتگاه های غیررسمی آن ها احساس می شود. بر این اساس امکان سنجی به کارگیری رویکرد اجتماع ـ مبنا که به عنوان جدیدترین راه حل مسأله اسکان غیررسمی در دنیا می باشد، به منظور ساماندهی محله ایران آباد شهر اردبیل، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر که در قالب یک مطالعه موردی صورت می گیرد؛ یک تحقیق پیمایشی است و برای انجام آن از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است. داده های مورد نیاز برای رسیدن به هدف نخست(میزان مطلوبیت رویکرد برنامه ریزی اجتماع ـ مبنا) از طریق پرسشنامه ای در قالب 11 معیار و 4 گزینه که به منظور وزن دهی به معیارهای تأثیرگذار بر انتخاب بهترین رویکرد برخورد با سکونتگاه غیررسمی ایران آباد در قالب روش فرآیند تحلیل شبکه ای(anp) طراحی شده و با استفاده از نظرات 40 نفر از اساتید و متخصصان آشنا با موضوع، بدست آمد و داده های مورد نیاز برای تحقق هدف دوم(تسهیل ساماندهی محله توسط رویکرد برنامه ریزی اجتماع ـ مبنا از طریق مشارکت اجتماع محلی) از طریق پرسشنامه ای ساکنین که در بین340 نفر از اهالی محله توزیع گردید، بدست آمد. تحلیل پرسشنامه(anp)در نرم افزار super decisions نشان داد که به نظر اساتید و کارشناسان، رویکرد برنامه ریزی اجتماع ـ مبنا از میان رویکردهای مختلف برخورد با سکونتگاه های غیررسمی بیش ترین مطلوبیت را در ساماندهی سکونتگاه غیررسمی ایران آباد دارا می باشد. همچنین تجزیه و تحلیل پرسشنامه ساکنین که با استفاده از روش تحلیل مسیر انجام گردید، نشان داد که مشارکت اجتماع محلی بیشتر به صورت غیرمستقیم بر ساماندهی محله اثر می گذارد و برنامه ریزی اجتماع ـ مبنا می تواند از طریق به کارگیری مشارکت اجتماع محلی ساماندهی محله را تسهیل نماید.در پایان پیشنهاداتی برای ساماندهی محله ارائه شده اند.

یکی از مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنائی، تعیین جهت مناسب و نحوه گسترش فیزیکی شهر برای جوابگوئی به نیازهای آینده می باشد. از آنجا که گسترش شهر مستلزم تعدیل کاربری زمین است این موضوع باعث کاهش سطح کاربری های دیگر بخصوص زمینهای کشاورزی شده و لزوم ارزیابی و مطالعه عمیق منابع را ضروری ساخته است. در این تحقیق ابتدا اطلاعات مربوط به هیدرولوژی قابلیتهای اراضی، راههای ارتباطی، عوارض توپوگرافی شهر، محدوده شهر در سالهای 1334، 1370 و محدوده پیش بینی شده در سالهای 1383 در طرح جامع اردبیل و نیز اطلاعات مربوط به اراضی سیلابی، اراضی با آبهای زیرزمینی بالا و خطوط گسل که از موانع گسترش شهر به حساب می آیند. از روی نقشه های مربوطه رقومی گردیده و سپس با اعمال ارزشهای مربوط به هر یک از عوامل و تعیین وزن هر یک از آنها در ارزیابی چند عامله به روش ‏‎critic‎‏ اقدام به تعیین پهنه های مناسب قرار گرفته است. همچنین با ‏‎extract‎‏ کردن تصویر حاصل از ارزیابی چند عامله در شکبه سلولی 1000 در 1000 متری، امکان سنجی کاربرد این روش در رابطه با هدایت توسعه آتی شهر مورد ارزیابی قرار گرفته است. با مقایسه پهنه های سه گانه اراضی شهری (محدوده قانونی شهر در سال 1364، اراضی پیشنهادی طرح جامع برای توسعه شهر تا سال 1383 و اراضی ساخته شده در خارج از محدوده قانونی شهر) با تصویر حاصل از ارزیابی چند عامله مشخص می شود که در اراضی داخل محدوده با توجه به ارزشهای مرکزیت و ارزشهای حاصل از شبکه ارتباطی و شیب های هموار، ارزش فاصله از خطوط گسل و استقرار در خارج از منطقه سیلابی ارزش بالایی را در رابطه با توسعه شهر بدست می دهد و با توجه به یکدست بودن اراضی پیرامون شهر، توسعه شهر در این قسمتها نتیجه طبیعی نیاز به زمین برای توسعه شهری بوده است. در اراضی پیشنهادی طرح جامع در خارج از محدوده قانونی شهر، این نتیجه حاصل می شود که در ادامه روند توسعه فیزیکی شهر، در جنوب شهر بوده که این اراضی عمدتا بواسطه داشتن ارزشهای بالا برای توسعه شهر با توجه به شیب مناسب 5-2 درصد قابلیت کم اراضی برای کشاورزی، شبکه راه و خارج بودن از پهنه مربوط به دشت سیلابی و فاصله مناسب از خطوط گسل می تواند نقش عمده ای در هدایت توسعه شهری به این اراضی و پرهیز از توسعه شهر در اراضی با ارزش کشاورزی پیرامون شهر داشته باشد. اراضی ساخته شده در خارج از محدوده شهر که ساخت و سازهای پراکنده را در خارج از محدوده شکل داده اند، عمدتا در اراضی هموار و باارزش کشاورزی شکل گرفته اند. ارزش بالای این اراضی بواسطه نزدیکی به شهر، ارزش فاصله از شبکه ارتباطی، فاصله از خطوط گسل می باشد. با هدایت توسعه شهری در اراضی مناسب خارج از محدوده که با داشتن ارزشهای بالا برای توسعه شهر، که بواسطه نزدیکی به شهر، شیب مناسب و پایین بودن ارزشهای کشاورزی می باشند، امکان جلوگیری از رشد خودروی شهر در اراضی کشاورزی پیرامونی می باشد، ضمن اینکه این توسعه در قالب واحدهای منظم شکل گرفته و از آشفتگی و بی نظمی اراضی ساخته شده که در صورت پیوسته شدن به شهر مشکلات عدیده ای را بوجود می آورند.