نام پژوهشگر: جواد عربیان
جواد عربیان حسین صفایی
مالکیت های فکری و حقوقی متعلق به آن از جمله مباحث مستحدثه فقهی و حقوقی است که در زمینه حقوقی بحث های قابل توجهی پیرامون آن صورت گرفته است اما از نظر فقهی بدان دلیل که در زمان شارع مقدس موضوعی به نام حقوق مولف و مصنف و به طور کلی پدید آورنده وجود نداشته است در نتیجه مباحث فقهی فقیری در این باب وجود دارد که آن هم در چند سال اخیر صورت گرفته است. از همین جاست که ضرورت و اهمیت این بحث آشکار میشود. نوشته حاضر با این فرضیه اساسی که ((حق مالکیت فکری)) مشروع و دارای اعتبار شرعی است - تلاشی است در جهت یافتن بسترهای فقهی و حقوقی مناسب برای تبیین و مشروعین اینگونه حقوق و مالکیت ها. براین اساس این پایان نامه در یک مقدمه و 3 بخش که هریک شامل دو فصل است و یک خاتمه آورده می شود.بخش اول: که کلیت است شامل دو فصل است. در فصل اول به تعریف و توضیح واژگان مرتبط با موضوع بحث پرداخته شده است و در فصل دوم پیشنیه تاریخی حقوق مالکیتهای فکری در قالب چند مبحث ابتدا در جهان و در عهد باستان و قرون وسطی و عهد جدید سپس در فرهنگ و تمدن اسلامی و نهایتا در ایران بررسی شده است؛ نیز در مبحثی کنوانسیونهای بین المللی مرتبط با حقوق مالکیتهای ادبی و هنری و صنعتی و تجارتی و همچنین نهادهای بین المللی ذیصلاح در این رابطه معرفی و توضیح داده شده است. بخش دوم: این بخش به تبیین حقوقی ((مالکیت های فکری)) اختصاص یافته است. در فصل اول مالکیتهای ادبی و هنری در چند مبحث تحت عنوان ماهیت حقوقی این نوع مالکیت ها، شرایط کلی حمایت از اثر و آثار مورد حمایت و حقوق مادی و معنوی پدیدآوردندگان بحث شده است. و در فصل دوم مالکیتهای صنعتی و تجارتی در قالب مباحث کلیات، مفاهم کلی مالکیت های صنعتی و تجارتی، وجوه عمده کنوانسیون بین المللی پاریس و موافقتنامه trips بحث و بررسی شده است. بخش سوم: تبیین فقهی ((مالکیت های فکری)) در این بخش آمده است. در فصل اول مالکیتهای فکری از منظر فقه امامیه و در فصل دوم مالکیت های فکری از منظر فقه عامه مورد بررسی قرار گرفته است. مباحث فصل اول بدین قرار است: ماهیت فقهی ((حق مالکیت فکری))، دیدگاههایی در مشروعیت حق مالکیت فکری))، مستندات فقهی مشروعیت حق مالکبت فکری، مویداتی بر مشروعیت حق مالکیت فکری و در نهایت دیدگاه فقهی حضرت امام امام خمینی(س) در این زمینه در مبحث جداگانه ای تبیین شده است. در فصل دوم نیز ابتدا ((حقوق مالکیت های فکری)) از دیدگاه فقه عامه بررسی شده سپس مالکیت های فکری در پرتو مفهوم مال از دیدگاه مذاهب اربعه مورد بحث قرار گرفته است. و در مبحث سوم نیز به دیدگاه چند تن از فقها عامه اشاره شده است. در خاتمه نیز نتیجه گیری کلی از مباحث مطروحه ارائه شده است.