نام پژوهشگر: عبدالناصر اترک چایی

بررسی اثرات آتش سوزی بر روی تغییرات پوشش گیاهی در پارک ملی گلستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران 1379
  عبدالناصر اترک چایی   مریم شکری

آتش بعنوان یک عامل بوم شناختی همیشه تغییراتی در ساختار پوشش گیاهی ایجاد می نماید، این پدیده می تواند در اجزای تشکیل دهنده هر اکوسیستم تاثیرات مثبت یا منفی بوجود آورد، که از دیدگاه مدیریت منابع طبیعی برای برنامه ریزان حائز اهمیت فراوان است. پارک ملی گلستان از جمله پارک های ملی در سطح جهانی است که بعنوان ذخیره گاه زیستکره بشمار می آید، در این پارک ملی تاکنون آتش سوزی های متعدد و ناخواسته ای بوقوع پیوسته است، که 80 فقره آن در طی سال های 1336 تا 1378 به ثبت رسیده است. در این تحقیق به منظور بررسی اثرات آتش سوزی بر روی تغییرات پوشش گیاهی، منطقه ییلاق در قسمت جنوبی پارک ملی گلستان انتخاب شد که در شهریور 1374 در سطح 720 هکتار دچار آتش سوزی گردیده بود. برای جمع آوری داده های صحرایی از روش پلات گذاری در مناطق همگن (منطقه حریق و مجاور آن) استفاده گردید، که تعداد پلاتها با استفاده از فرمول حداقل پلات لازم، 36 پلات در هر منطقه تعیین شد و مناطق نمونه برداری با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک-تصادفی، جهت ارزیابی پارامترهای پوشش گیاهی انتخاب گردیدند. نتایج حاصله از طریق توزیع ‏‎f‎‏ در هر منطقه با هم مقایسه گردیدند، تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که درصد پوشش تاجی کل و بیوماس بالای سطح خاک در منطقه حریق با منطقه مجاور حریق در سطح 1 درصد تفاوت معنی داری داشته که این دو فاکتور در منطقه حریق کمیت بالاتری را نشان دادند. ارزیابی حاصل از پوشش تاجی براساس فرم زیستی گونه ها، نشان داد که گونه های یکساله و دوساله و گونه های چند ساله در منطقه حریق در سطح 1 درصد افزایش معنی داری پیدا کردند ولی گونه های خشبی در اثر آتش سوزی کاهش چشمگیری را نشان دادند. در اندازه گیری تنوع گونه ای با استفاده از شاخص سیمپسون تفاوت معنی داری در میزان تنوع دو منطقه مشاهده نشد. در مجموع، نتایج بدست آمده نشان داد که آتش سوزی می تواند با ایجاد تغییراتی در زیستگاههای حیات وحش، تنوع گونه ای، تولیدات گیاهی و بروز تغییراتی در عناصر تشکیل دهنده اکوسیستم ها، اثراتی در ارزش جهانی پارک ملی گلستان داشته باشد و آتش سوزی را با توجه به نتایج فوق می توان با پرسنل کافی برای جلوگیری از آتش سوزی های بزرگ در این نوع ذخیره گاهها توصیه نمود.