کرم برگخوار چغندرقند (spodoptera exigua h.) از آفات مهم سبزیجات، گیاهان زراعی و گلخانه ای بوده و دامنه میزبانی وسیعی دارد. با توجه به اینکه مقاومت این آفت به حشره کش های رایج از کشورهای مختلف دنیا گزارش گردیده است لذا استفاده از حشره کش های ملایم تر با نحوه اثر متفاوت و احتمال رفع مقاومت به این حشره کش ها در برنامه های مدیریت آفات از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در تحقیق حاضر با فرآیند آزمایشات زیست سنجی اثر حشره کش پیریدالیل به تنهایی و در اختلاط با پودر حنا روی لاروهای سنین اول، دوم و سوم کرم برگخوار چغندرقند بررسی شد. لاروهای برگخوار چغندرقند در شرایط کنترل شده آزمایشگاه با دمای 2±26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 3±57 درصد با دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی پرورش داده شدند. برای تغذیه لاروهای استفاده شده در آزمایشات از غذای طبیعی استفاده گردید. گیاهان چغندرقند مورد استفاده برای انجام زیست سنجی ها در شرایط ذکر شده برای تغذیه حشره آفت در گلدان ها پرورش داده شدند. مقادیر 50 lc پیریدالیل، علیه لاروهای سنین اول، دوم و سوم 24 ساعت پس از تیمار شدن به ترتیب 1288، 1461 و 1501 پی پی ام، 48 ساعت پس از تیمار شدن به ترتیب 1009، 1211 و 1378 پی پی ام و 72 ساعت پس از تیمار شدن به ترتیب 485، 791 و 128 پی پی ام برآورد گردید. درصد تلفات لاروی در غلظت 1500 پی پی ام پیریدالیل در لاروهای سنین اول، دوم و سوم 24 ساعت پس از تیمار شدن به ترتیب 80، 5/77 و 75/73، 48 ساعت پس از تیمار شدن به ترتیب 25/86، 5/82 و 25/76 و 72 ساعت پس از تیمار شدن به ترتیب 95، 5/92 و 80 درصد بود. آزمایشات زیست سنجی نشان داد که بیشترین درصد تلفات لاروی در غلظت 1500 پی پی ام پیریدالیل در اختلاط با 3000 پی پی ام حنا و 72 ساعت پس از تیمار شدن به ترتیب در لاروهای سنین اول، دوم و سوم، 75/98، 25/96 و 75/88 درصد بود. نتایج بررسی ها نشان داد که کاربرد حشره کش پیریدالیل برای کنترل کرم های برگخوار چغندرقند در سنین اولیه لاروی قابل توصیه می باشد و مخلوط پیریدالیل و حنا روی لاروهای سنین اول، دوم و سوم، خاصیت سینرژیستی داشته و بعد از 24 ساعت موجب تلفات مطلوبی می شوند. بنابراین مخلوط این دو ترکیب در کنترل لاروهای کرم برگخوار چغندرقند در شرایط آزمایشگاهی قابل توصیه می باشد.

شته جالیز . aphis gossypii gloverگونه ای چندخوار بوده و میزبانهای متنوعی ازخانواده کدوییان، پنیرکان و مرکبات دارد. این شته از آفات اصلی پنبه درجهان است و به علت تولید عسلک مشکلات متعددی را در محصول ایجاد می کند. خسارت شته جالیز محصول پنبه و سایر سبزیجات و مرکبات را به شدت تهدید می کند. هم‎اکنون برای کنترل این آفت، انواع سموم شیمیایی در مزارع، مورد استفاده قرار می‎گیرد. با آگاهی از این مطلب که این سموم علاوه بر شته ها برای دشمنان طبیعی آنها و سایر حشرات مفید نیز کشنده هستند و آنها را از بین می‎برند و نیز با اطلاع از اینکه این سموم به دلیل داشتن خاصیت تجمعی در بافت های موجودات زنده آثار سوئی بر سلامتی محیط زیست و پستانداران به‎خصوص انسان‎ که مصرف ‎‎کننده اصلی این محصولات بشمار می‎آید، ایجاد می‎کنند، لذا حامیان محیط زیست باید به فکر جایگزینی مناسب برای سموم شیمیایی باشند. اسانس ‎‎های گیاهی یکی از بهترین جایگزین‎ ‎های سموم شیمیایی محسوب می‎شوند، این ترکیبات به دلیل فرار بودن و ماندگاری بسیار کوتاه ‎مدت در محیط، به عنوان مواد طبیعی سازگار با محیط زیست مطرح هستند. به علاوه، اسانس‎ها روی عوامل کنترل بیولوژیک، اثرات مخرب ندارند و حتی اثر جلب‎-‎کنندگی اسانس برخی گیاهان نیز برای کفشدوزک ‎ها به اثبات رسیده است. در این تحقیق اثرات سه نوع اسانس گیاهی مستحصل از گیاهان برگ‎بو laurus nobilis l.، اکالیپتوسeucalyptus camaldulensis dehn. و چریش azadirachta indica adr. juss. روی سه مولفه زیستی شته جالیز (مرگ و میر، باروری و طول عمر) مورد مطالعه قرار گرفته است. تمام آزمایشات در دمای 1±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±60 درصد و در دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام پذیرفت. ترکیبات گیاهی با استفاده از دستگاه gc-ms شناسایی شدند. 1,8-cineole بیشترین درصد ترکیبات تشکیل دهنده دو اسانسeucalyptus camaldulensis (dehn) و laurus nobilis (l) را به خود اختصاص داده بود، این ترکیب در اسانس برگ‎بو به میزان 50/25 درصد و در اکالیپتوس به میزان 14/35 درصد و اسانسazadirachta indica (adr. juss) دارای نیمبین، آزادیراکتین و سالانین می باشد. بر اساس آزمایشات انجام شده روی حشرات بالغ شته جالیز، جهت تعیین میزان غلظت کشنده 50 درصد (lc50)، این مقدار، برای اسانس‎های چریش، اکالیپتوس و برگ بو به ترتیب برابر 5937، 9272، 11760 پی پی ام محاسبه گردید. آزمایشات انجام شده همچنین نشان داد که هر سه اسانس مطالعه شده در این تحقیق در کاهش پوره‎زایی و طول عمر حشره کامل شته جالیز موثرند. اسانس چریش، باروری حشرات کامل شته جالیز را 98/9 عدد نسبت به شاهد کاهش داد. و اسانس برگ بو طول عمر شته را 10/15 روز نسبت به تیمار شاهد کاهش داد.

سفید بالک گلخانه trialeurodes vaporariorum westwood (hemiptera: aleyrodidae) و شته جالیزaphis gossypii glover (hom.: aphididae) از آفات مهم محصولات کشاورزی در اکثر نقاط جهان می باشند. که با تغذیه از شیره گیاهی، تولید عسلک و انتقال ویروس های گیاهی خسارت کمی و کیفی فراوانی به گیاهان وارد می کنند. جهت کنترل این آفات در گلخانه ها، اسانس های گیاهی به عنوان جایگزین مناسبی برای حشره کش های شیمیایی مورد توجه هستند. لذا در این تحقیق سمیت تنفسی اسانس گیاهان زنیان carum copticum l. (fam.: apiaceae) و جعفریpetroselinum crispum l. (fam.: apiaceae) روی مراحل زیستی سفید بالک گلخانه و حشرات کامل شته جالیز مورد بررسی قرار گرفت. اسانس گیاهان مذکور با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب استخراج شدند. آزمایش های زیست سنجی در دمای 2±27 درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد با دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار (5 غلظت مختلف از اسانس به همراه شاهد)، انجام گرفت. هر غلظت در 3 تکرار و هر تکرار شامل 20 حشره بود. مقدار lc50 اسانس گیاه جعفری روی تخم، پوره، حشرات کامل سفید بالک گلخانه و حشرات کامل شته جالیز به ترتیب معادل 79/2، 96/1، 41/2 و 71/2 میکرولیتر بر لیتر هوا و مقدار lc50 اسانس گیاه زنیان روی تخم، پوره، حشرات کامل سفید بالک گلخانه و حشرات کامل شته جالیز به ترتیب معادل 17/1، 80/0، 10/1 و 21/2 میکرولیتر بر لیتر هوا بود که درصد تلفات حاکی از حساسیت بالای پوره های سفید-بالک گلخانه نسبت به اسانس گیاه زنیان می باشد. مقدار lt50 بر گرفته از مقدار lc50 در زمان های 120، 420، 720، 1080 و 1440 دقیقه از اسانس گیاه جعفری روی تخم، پوره، حشرات کامل سفید بالک گلخانه و حشرات کامل شته جالیز به ترتیب معادل 85/9، 75/6، 17/8 و 86/17 ساعت و اسانس گیاه زنیان روی تخم، پوره، حشرات کامل سفید بالک گلخانه و حشرات کامل شته جالیز به ترتیب معادل 23/9، 73/5، 18/7 و 79/11 ساعت بود که درصد تلفات حاکی از مقاومت بالای حشرات کامل شته جالیز نسبت به اسانس گیاه جعفری می باشد. مقدار دوام بر گرفته از مقدار lc50 در زمان های 1، 3، 6، 8، 10 روز از اسانس گیاه جعفری روی حشرات کامل سفید بالک گلخانه معادل 55/1 و در زمان های 1، 4، 7، 10، 13 روز از این اسانس روی حشرات کامل شته جالیز معادل 58/1 روز و مقدار دوام بر گرفته از مقدار lc50 در زمان های 1، 2، 6، 9، 12 روز از اسانس گیاه زنیان روی حشرات کامل سفید بالک گلخانه معادل 78/1 و در زمان های 1، 4، 8، 12، 15 روز از این اسانس روی حشرات کامل شته جالیز معادل 67/1 روزمی باشد که درصد تلفات حاکی از پایداری بالای اسانس گیاه زنیان روی حشرات کامل شته جالیز نسبت به اسانس و حشره دیگر می باشد. نتایج آزمایش بیانگر تأثیر بالای اسانس های مذکور روی حشرات فوق بوده و به دلیل پتانسیل بالا در سمیت تنفسی برای استفاده در برنامه های کنترل تلفیقی آفت مذکور در گلخانه ها پیشنهاد می شوند.

مقدمه شته ها به دلیل انتقال عوامل بیماری زای ویروسی، اثرات زیان بار ناشی از مکیدن شیره گیاهی و ایجاد اختلال در فیزیولوژی گیاه میزبان، ترشح عسلک، رشد قارچ های ساپروفیت و کاهش توانایی فتوسنتز گیاه و اثرات مخرب و سمی بزاق می توانند باعث کاهش جدی محصول و حتی نابودی میزبان شوند و از آفات بسیار مهم محصولات زراعی به شمار می روند (رضوانی، 1373). شته مومی کلمbrevicoryne brassicae (linnaeus) (hemiptera: aphididae) مهم ترین آفت کلزا و دیگر گیاهان خانواده چلیپائیان می باشد (tawfiq et al., 2010). با توجه به خسارت شدید شته مومی کلم در مزارع، کشاورزان از سموم شیمیایی جهت کنترل این آفت استفاده می کنند. در بیشتر گزارشات موجود به تبعات استفاده از ترکیبات شیمیایی به وضوح اشاره شده است، به طوری که علی رغم استفاده گسترده از حشره کش های شیمیایی، همچنان جمعیت های بالا و خسارت-زای شته ها در مزارع کلزا وجود دارد. از سوی دیگر زیاده روی در مصرف سموم باعث آسیب جدی به دشمنان طبیعی این آفات می شود. لذا استفاده از سایر روش های کنترلی که مکمل و یا جایگزین کنترل شیمیایی باشد ضرورتی انکار ناپذیر است (شیخی گرجان و همکاران، 1383). دشمنان طبیعی حشرات نقش غیر قابل انکاری را در کنترل آفات مختلف دارند. این گونه ها محور برنامه مدیریت تلفیقی آفات (ipm) هستند و حضورشان باید در طبیعت مورد حمایت قرار گیرد. به خوبی مشخص شده است که دشمنان طبیعی شته مومی کلم نقش موثری در پایین آوردن جمعیت آن دارند، مهم ترین عامل کنترل کننده این آفت که نقش مهمی در جلوگیری از طغیان آن دارد، زنبور پارازیتوئید diaeretiella rapae (mcintosh) می باشد. در جستجوهای نگارنده زنبور d. rapae فعال ترین پارازیتوئید شته مومی کلم در شهرستان ارومیه بود. این گونه به عنوان یکی از گونه های مهم در اکثر اکوسیستم های کشاورزی فعالیت دارد، به طوری که این زنبور روی گونه های زیادی از شته ها، مانند شته مومی کلم، شته روسی، شته سبز هلو، شته برگ برنج، شته معمولی گندم و غیره گزارش شده است (شاهرخی و همکاران، 1381). این زنبور یک تخم را در داخل بدن شته قرار می دهد و شته دو یا سه روز بعد از تخم گذاری می میرد و بعد از مرگ به حالت مومیایی در می آید که در آن اسکلت بدن شته به حالت پوششی برای زنبور درآمده و شفیره زنبور در داخل این پوشش تشکیل می شود و تا خروج حشره کامل در آن باقی می ماند (baer et al., 2004). برای کنترل این آفت روش های مختلفی به کار رفته است. از آنجا که روش های کنترل غیرشیمیایی بارها با شکست روبرو بوده است در گذشته به نظر می رسید استفاده از مواد شیمیایی تنها راه علاج می باشد. به دلیل مقاومت ایجاد شده در برابر بسیاری از سموم و عدم کنترل مطلوب دشمنان طبیعی بر روی این آفات، هم اکنون استفاده از آفت کش های انتخابی و نیز ترکیباتی نظیر روغن ها در قالب مدیریت تلفیقی آفات توصیه شده است (حسینی نوه، 1383). حشره کش پی متروزین از مشتقات پیریدین آزومتین بوده و به عنوان یک آفت کش انتخابی برای کنترل آفات مکنده استفاده می شود (li et al., 2011? ausborn et al., 2005). استامی پراید حشره کشی تماسی، سیستمیک بوده و دارای خاصیت نفوذی مناسب است که از آن برای کنترل شته ها، تریپس ها و لارو پروانه ها استفاده می شود (خانجانی و پورمیرزا، 1384، رخشانی، 1384). استفاده از مواد افزودنی به علت پوشش مومی برگ های چلیپائیان همواره مورد نیاز است (acheampong and stark, 2004). مواد افزودنی مورد استفاده در کشاورزی موادی هستند که باعث افزایش کارایی و شرایط فیزیکی محلول سمی می شوند و اغلب به صورت مواد مرطوب کننده، پخش کننده، چسباننده، امولسیون کننده و کنترل کننده رانش سموم، جلوگیری کننده از تشکیل کف و همچنین برای افزایش قابلیت نفوذ سم به کار می روند (stark and walthall, 2003). تاکنون در رابطه با تاثیر سوء شته کش های پی متروزین و استامی پراید و مواد افزودنی سیتوگیت و دی-جی بر روی این زنبورها و همچنین مواد افزودنی دی جی و سیتوگیت در کنترل شته مومی کلم مطالعات چندانی انجام نشده است. در این تحقیق با در نظر گرفتن اثرات مطلوب مواد افزودنی در کنترل این آفات و همچنین در راستای فراهم شدن بخشی از اطلاعات لازم در جهت کنترل شته مومی کلم و همچنین حفاظت و حمایت از دشمنان طبیعی با بررسی برهم کنش حاصل از اختلاط حشره کش ها با مواد افزودنی در کنترل شته مومی کلم و اثر دز توصیه شده مزرعه ای مواد افزودنی سیتوگیت و دی جی و حشره کش های پی متروزین و استامی پراید بر زنبور پارازیتوئید diaretiella rapae (mcintosh) مورد مطالعه قرار می گیرد.

سفید بالک گلخانه (trialeurodes vaporariorum westwood) و شته جالیز (aphis gossypii glover) از آفات مهم محصولات گلخانه ای در سراسر جهان می باشند. جهت کنترل جمعیت این آفات در چند دهه ی اخیر توجه به ترکیباتی سازگار با محیط زیست و با منشأ گیاهی افزایش یافته است. لذا در این تحقیق سمیت تنفسی و نیز دوام اسانس گیاهان ترخون (artemisia dracunculus l.) و شوید (anethum graveolens l.) روی مراحل مختلف زیستی سفید بالک گلخانه (تخم، پوره و حشره کامل) و نیز حشرات کامل شته جالیز مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح کرت های کاملاً تصادفی با 6 تیمار (5 تیمار اصلی به همراه شاهد) در غلظت و زمان های مختلف برای بررسی میزان lc50 و lt50 انجام شد. هر تیمار در 3 تکرار برای غلظت ها و زمان های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. هر تکرار شامل 20 حشره ی بالغ همسن شده بود. نتایج حاکی از آن است که اسانس های مزبور کشندگی معنی داری هم به لحاظ غلظت و هم به لحاظ زمان در طی 24 ساعت اسانس دهی روی آفات مورد مطالعه از خود نشان دادند. بر اساس نتایج حاصل میزان lc50 محاسبه شده اسانس ترخون روی تخم، پوره و حشره کامل به ترتیب 18/1، 45/0 و 69/0 میکرولیتر بر لیتر هوا و نیز میزان lc50 محاسبه شده اسانس شوید به ترتیب 99/12، 67/5 و 03/8 میکرولیتر بر لیتر هوا می باشد. همچنین میزان lc50 محاسبه شده روی حشرات کامل شته جالیز بعد از 24 ساعت اسانس دهی برای اسانس ترخون 63/18 و برای اسانس شوید 84/28 میکرولیتر بر لیتر هوا می باشد. میزان lt50 محاسبه شده اسانس ترخون روی تخم، پوره و حشره کامل به ترتیب 02/15، 12/5 و 05/9 ساعت و نیز میزان lt50 محاسبه شده اسانس شوید به ترتیب 66/18، 51/5 و 14/10 ساعت می باشد. همچنین میزان lt50 محاسبه شده روی حشرات کامل شته جالیز در طی 24 ساعت اسانس دهی برای اسانس ترخون 74/10 ساعت و برای اسانس شوید 76/12 ساعت می-باشد. با توجه به نتایج به دست آمده مقادیر lc50 و lt50 محاسبه شده اسانس شوید روی مراحل زیستی مورد بررسی سفید بالک گلخانه و حشرات کامل شته جالیز از اسانس ترخون بیشتر است. به طوری که این نتایج حاکی از آن است که اسانس ترخون روی هر دو گونه حشره مورد آزمایش نسبت به اسانس دیگر بهتر عمل کرده است. مقادیر lt50 به دست آمده از تست دوام اسانس گیاهان ترخون و شوید روی حشرات کامل سفید بالک گلخانه به ترتیب معادل 80/1 و 48/1 روز و برای حشرات کامل شته جالیز به ترتیب معادل 63/1 و 44/1 روز می باشد. در این تحقیق مشاهده شد که دوام اسانس های ترخون و شوید روی سفید بالک گلخانه به ترتیب برابر با 15 و 13 روز و برای شته جالیز به ترتیب برابر با 12 و 10 روز بوده است. این یافته ها بیانگر تأثیر بالای اسانس گیاهان ترخون و شوید روی آفات مورد مطالعه بوده و نشان می دهد که از نظر سمیت تنفسی پتانسیل بالایی برای استفاده در برنامه های کنترل تلفیقی آفات مذکور در گلخانه ها را دارا می باشد. واژگان کلیدی: اسانس های گیاهی، سفید بالک گلخانه، شته جالیز، ترخون، شوید، اثر کشندگی

سفیدبالک گلخانه (trialeurodes vaporariorum (westwood) (homoptera: aleyrodidae یکی از آفات مهم سبزیجات و گیاهان زینتی است که در بیشتر موارد می¬تواند با تغذیه مقدار قابل توجهی از شیره گیاه باعث ایجاد حالت زردی در گیاه شود. این آفت به دلیل تعدد نسل و کوتاهی زمان یک نسل دارای توان بالقوه¬ای برای مقاوم شدن به حشره کش¬های مختلف می¬باشد. درطی سالهای گذشته کنترل سفیدبالک گلخانه توسط حشره کش¬های رایج مانند کاربامات¬ها، ارگانوفسفات¬ها و سموم پایرتروئیدی صورت گرفته است. این حشره کش¬ها به دلیل توسعه مقاومت سفیدبالک گلخانه به سموم، در کنترل این آفت موثر نبوده¬اند. در این تحقیق میزان حساسیت مراحل مختلف زیستی سفیدبالک گلخانه در برابر حشره¬ کش¬های پروتئوس، تیاکلوپراید و دلتامترین به تنهایی و به صورت مخلوط با روغن سیتووت در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. روش زیست سنجی مورد استفاده روش غوطه¬ور سازی برگ (leaf dipping) بود. میزان lc50 پروتئوس برای حشره کامل، پوره و تخم به ترتیب 54/375، 31/43 و 83/904 پی¬پی¬ام بود. میزان lc50 تیاکلوپراید و دلتامترین بر روی مراحل فوق به ترتیب (63/1028، 21/67 و 45/1280) و (79/1557، 79/109 و 64/3537) پی¬پی¬ام تعیین گردید. میزان lc50 روغن سیتووت برای حشره کامل 92/3460، برای مرحله پورگی 37/280 و برای مرحله تخم 06/1334 پی¬پی¬ام تعیین شد. برای بررسی برهمکنش حشره کش¬های پروتئوس، تیاکلوپراید و دلتامترین با روغن سیتووت، غلظت کشنده 25 درصد جمعیت حشره¬کش های مذکور و روغن سیتووت تعیین و با هم مخلوط گردید. مرگ و میر ناشی از اختلاط روغن سیتووت با حشره-کش پروتئوس برای حشره کامل، تخم و مرحله پورگی سفید بالک گلخانه به ترتیب برابر با 67/66، 33/73 و 60 درصد تعیین گردید. همچنین مرگ ومیر ناشی از اختلاط روغن سیتووت با حشره کش تیاکلوپراید و دلتامترین روی مراحل حشره کامل، پوره و تخم به ترتیب (60، 33/63 و 67/56) و (60، 67/56 و 67/46) درصد برآورد شد. نتایج نشان داد که مرگ و میر ناشی از اختلاط روغن سیتووت با هر کدام از حشره کش¬¬های پروتئوس، تیاکلوپراید و دلتامترین بیشتر از درصد تلفات ناشی از lc50 حشره¬کش¬های مذکور به تنهایی می¬باشد. بنابراین می¬توان نتیجه گرفت که روغن سیتووت بر روی این حشره¬کش¬ها خاصیت سینرژیستی دارد و با توجه به ارزان بودن روغن سیتووت و سازگاری بیشتر آن با محیط زیست، مخلوط این روغن با حشره¬کش¬های فوق قابل توصیه می¬باشد.

به دلیل اهمیت اقتصادی آفات انباری و مقاوم شدن آنها و سایر مشکلات از جمله تخریب لایه ازن در اثر گازهای فسفین و متیل بروماید، جایگزین کردن ترکیبات مناسب دیگر در امر کنترل ضروری می باشد. فومیگانت مطلوب ، فومیگانتی است که به طور سریع آفات را از بین برده و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد و به سهولت مصرف و کمترین باقیمانده را از خود بر جا بگذارد. بدین منظور اثر کشندگی گاز دی اکسید کربن و استون به عنوان سموم تدخینی سازگار با محیط زیست در 5 دز به تنهایی و مخلوط با هم، در کنترل سه گونه آفات مهم انباری، شامل شب پره ی مدیترانه ای آرد kuehniella z.1897 ephestia ، شب پره هندی plodia interpunctella(hubner) و سوسک چهارنقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus مورد بررسی قرار گرفت. زیست سنجی حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات و لارو سن سوم شب پره هندی و شب پره مدیترانه ای آرد به طور جداگانه تحت تاثیر دی اکسید کربن و استون به صورت انفرادی و توام، در داخل کپسول های چدنی 51 لیتری در انبار مورد آزمایش قرار گرفتند و در هر مورد، تلفات بعد از 24 ساعت، شمارش شده، و نتایج ثبت گردید. در بررسی اثر کشندگی دی اکسید کربن با مقایسه lc50 های محاسبه شده برای سه گونه حشره شب پره هندی ، شب پره مدیترانه ای آرد و سوسک چهار نقطه ای به ترتیب 455/12، 837/15 و 419/18 بود که نشان داد بیشترین تلفات در شب پره هندی و کمترین تلفات در سوسک چهار نقطه ای بوده است. همچنین در بررسی اثر کشندگی استون با مقایسه lc50 های محاسبه شده برای سه گونه حشره شب پره هندی ، شب پره مدیترانه ای آرد و سوسک چهار نقطه ای به ترتیب 315/68، 759/63 و 240/74 بود که نشان داد بیشترین تلفات در شب پره مدیترانه ای آرد و کمترین تلفات در سوسک چهار نقطه ای بوده است. نتایج بررسی اثر اختلاط دز زیر کشنده (lc25) استون و دی اکسید کربن روی هر سه حشره فوق نشان داد که استون و دی اکسید کربن باهم اثر سینرژیتی روی آفات داشته و روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات، شب پره مدیترانه ای آرد و شب پره هندی به ترتیب 55% ،65% و 75% تلفات را در بر داشت. در ضمن با افزایش دزهای سموم تدخینی میزان تلفات آفات به طور معنی داری افزایش یافت. بنابراین مخلوط این دو فومیگانت می تواند در مدیریت تلفیقی آفات انباری مورد استفاده قرار گیرد. کلمات کلیدی : دی اکسیدکربن، استون، آفات انباری، فومیگاسیون

شب پره ی مینوز گوجه فرنگی tuta absoluta(meyrick)یکی از آفات بسیار مهم مزارع گوجه فرنگی در سراسر جهان بوده که در سالهای اخیر در مزارع و گلخانه های استان شیوع و ایجاد خسارت نموده است. کنترل شیمیایی این آفت سبب افزایش مقاومت به این ترکیبات، آلودگی محیط زیست و مخاطرات سلامت در مصرف کنندگان این محصول کشاورزی پرمصرف گردیده است. تحت چنین شرایطی نیاز به تحقیق برای یافتن روشی ایمن، مناسب و مطمئن برای کنترل این آفت ضروری می باشد. در این تحقیق میزان حساسیت لاروهای مینوز گوجه فرنگی به باکتری bacillus thuringiensis، سرکه چوب، سرکه سیب و سرکه انگور مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی تأثیر این عوامل بیولوژیک از شاخص lc50 با روش زیست سنجی غوطه ور کردن برگ ها و ارزیابی مرگ ومیر در زمان های 48،24و 72 ساعت انجام شد. مقادیر lc50 باکتری bacillus thuringiensis در زمان های 48،24 و 72 ساعت روی لاروهای سن اول 538،759و 373 ، سن دوم 1673،1404و 988 و سن سوم 2911،2378و 2027 پیپیام تعیین شد. مقادیر lc50 سرکه چوب در زمان های 48،24 و 72 ساعت برای لاروهای سن اول 487،650 و 382، سن دوم 1174،1377و 1018 و سن سوم 2296،2717و 1973 پیپیام به دست آمد. همچنین مقادیر lc50 سرکه سیب در زمان های 48،24 و 72 ساعت برای لاروهای سن اول 663،1085 و 488، سن دوم 1948،2141و 1700 و سن سوم 2866،3518 و 2240 پیپیام تعیین شد. مقادیر lc50سرکه انگور در این آزمایش با زیست سنجی غوطه ور کردن برگ در زمان های 48،24 و 72 ساعت روی لاروهای سن اول 770،1423و 442، سن دوم 2121،2550و 1616و سن سوم 2978،3782 و 2369 پیپیام به دست آمد. در آزمایش تأثیر اختلاط این سه نوع سرکه با باکتری به صورت توام، در هر سه سن لاروی خاصیت افزایشی در مرگ و میر میزبان مشاهده گردید. نتایج به دست آمده از این آزمایش ها نشان داد که اختلاط باکتری با هر یک از این سه نوع سرکه قابلیت بالایی برای کنترل لاروهای مینوز گوجه فرنگی داشته است. بنابراین از ترکیب این عوامل بیولوژیک با هم می توان در قالب مبارزه تلفیقی بر علیه این آفت استفاده کرد.

تحقیق حاضر به منظور بررسی چهار عامل شامل گونه ی حشره آفت، غلظت گاز های اتمسفر، ماده غذایی و لفاف بسته بندی که هر کدام دارای چندین سطح بودند، انجام پذیرفت. هدف از تحقیق کنترل آفات انباری درون بسته بندی های مواد غذایی در طول فرایند انبارداری و انتقال به بازار بود. تمام آزمایشات در دمای c? 2±25، رطوبت نسبی 5±35 درصد و زمان تیماردهی 7 روز انجام یافتند. نتایج حاصله نشان داد که اختلاف معنی داری بین میانگین تلفات در تیمارهای مختلف هر یک از عامل ها وجود دارد. همچنین میزان اثرگذاری هر یک از عامل ها در آزمایشات با استفاده از آماره ی مجذور امگا (2?) تعیین گردید. رفتارهای مختلف عامل های ماده غذایی و لفاف بسته بندی نیز شناسایی گردید. در ادامه رابطه بین شاخص نفوذپذیری ( pi ) در فیلم های bopp-lp 80 میکرومتری با میزان تلفات در گونه های مختلف حشرات و نیز مواد غذایی مختلف بصورت مدل های رگرسیونی خطی ساده، درجه دوم و توانی برازش گردید. کنترل آلودگی پنهان (شامل تمامی مراحل زیستی غیر از حشره کامل) چند گونه آفت انباری در اتمسفرهای تعیین شده انبار مورد مطالعه قرار گرفت و مناسب ترین لفاف های بسته بندی در شرایط مختلف پیشنهاد گردید. در نهایت مطالعات زیست سنجی بر روی شپشه آرد (tribolium confusum) بعنوان مقاوم ترین گونه ی مورد مطالعه انجام پذیرفت. بر این اساس میزان اثرات کشندگی (lc50) گازهای دی اکسید کربن (co2) و اوزون (o3) در بسته های bopp 80 میکرومتری و نیز اثر متقابل این دو گاز بر یکدیگر تعیین گردید. همچنین در آزمایشات نفوذپذیری حشرات به درون لفاف های بسته بندی و بالعکس، در طول مدت زمان آزمایش (14 روز) هیچ گونه حشره ای نتوانست از هیچ کدام از لفاف های بسته بندی نفوذ نماید. نتایج نهایی نشان داد که فیلم bopp 40 میکرومتری در بسته بندی حاوی ماده غذایی گندم و پارچه غیربافتی (nwpp) با گرماژ 90 در بسته بندی های حاوی جوپرک و آرد گندم بعنوان مناسب ترین لفاف ها قابل طرح می باشند. سوراخ نمودن فیلم bopp بوسیله فناوری لیزر نیز، تکنیک مناسبی تشخیص داده شد که ضمن افزایش نفوذپذیری این لفاف، به دلیل کوچک بودن قطر سوراخ ها (m? 25 ±200) و ضخامت مناسب فیلم (m? 80 )، نفوذ حشرات به درون لفاف و بالعکس را امکان پذیر ننمود.

سفیدبالک گلخانه trialeurodes vaporariorum (westwood) (hemiptera: aleyrodidae) از آفات مهم محصولات کشاورزی در اکثر نقاط جهان می باشد. در این تحقیق میزان حساسیت مراحل مختلف زیستی سفیدبالک گلخانه در برابر پیری پیروکسی فن، تنداکسیر و سیرینول به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر در شرایط گلخانه ای (2± 27 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) مورد بررسی قرار گرفت. روش زیست سنجی مورد استفاده روش غوطه ورسازی برگ بود. میزان lc50 پیری پیروکسی فن برای حشره کامل، پوره و تخم به ترتیب 173/0، 116/0 و 315/0 گرم بر لیتر بود. میزان lc50 تنداکسیر و سیرینول بر روی مراحل فوق به ترتیب (084/0، 063/0 و 137/0) و (103/0، 083/0 و 181/0) گرم بر لیتر تعیین گردید. بر همکنش حشره کش های مذکور با یکدیگر پس از تعیین غلظت کشنده 25 درصد جمعیت آفت تعیین گردید. مرگ ومیر ناشی از اختلاط پیری پیروکسی فن با تنداکسیر برای حشره کامل، پوره و تخم سفیدبالک گلخانه به ترتیب برابر با 66/67، 50/74 و 60 درصد تعیین گردید. همچنین مرگ و میر ناشی از اختلاط پیری پیروکسی فن با سیرینول و تنداکسیر با سیرینول روی مراحل فوق به ترتیب (02/60، 62/63 و 55/53) و ( 32/55، 60 و 53/51) درصد برآورد شد. نتایج نشان داد که مرگ و میر ناشی از اختلاط هر کدام از حشره کش-ها با یکدیگر بیشتر از درصد تلفات ناشی از lc50 حشره کش های مذکور به تنهایی می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که اختلاط این حشره کش ها خاصیت سینرژیستی دارد و با توجه به ارزان بودن عصاره های فراوری شده و سازگاری بیشتر آن با محیط زیست مخلوط عصاره های فوق با سموم قابل توصیه می باشد.

چکیده ندارد.