نام پژوهشگر: نادر شهلایی گیلان
نادر شهلایی گیلان مهناز کسمتی
دردهای حاصل از آسیب عصبی (درد نوروپاتیک) می توانند بوسیله آسیبهای حاصل از تروما، سرطان، اختلالات متابولیکی و غیره در سیستم عصبی مرکزی و یا محیطی بوجود آیند. شناخت این دردها از چند نظر اهمیت دارد: آنها شدید و طولانی مدت بوده و معمولا با داروهای کاهش دهنده درد رایج درمان نمی شوند. از سوی دیگر نقش هورمونهای جنسی در اینگونه دردها ناشناخته است . مطالعه حاضر بدین منظور طراحی شد که بدانیم آی مرفین و تستوسترین (حذف غدد جنسی نر) دردخای منونروپاتی را در روش جدید لیگاسیون عصب سیاتیک در موش سفید آزمایشگاهی ئر (rat) تحت تاثیر قرار خواهد داد یا خیر. چهار گروه عمه از موشهای سفید آزمایشگاهی نر (rat) از نژاد n-mari با وزن تقریبی 200-260 گرم بطور تصادفی انتخاب شدند: 1) گروه کنترل (سالم) 2) گروه هایی که در اطراف عصب سیاتیک راست آنها لیگاسیون جزئی ایجاد شد. 3) گروه هایی که غدد جنسی آنها برداشته شد (تستکتومی) 4) گروه هایی که هم در عصب سیاتیک راست آنها لیگاسیون جزئی ایجاد شد و هم غدد جنسی آنها برداشته شد. آستانه واکنش درد با زمان بی دردی به کمک تست صفحه داغ (0/5 +- 52 درجه سانتی گراد) قبل و پس از 14 روز از جراحی حیوان اندازه گیری شد. در فوق مرفین (3، 6، 9 میلی گرم بر کیلوگرم) در حضور و عدم حضور نالوکسون (2/5, 1/5) میلی گرم بصورت داخل صفاقی تزریق و آستانه درد 15 دقیقه تا یک ساعت پس از تزریق دارو اندازه گیری در گروه کنترل سالین تزریق گردید. نتایج نشان داد: الف) برداشت غدد جنسی کاهش معنی داری در آستانه واکنش درد ایجاد کرد و مرفین توانست آستانه واکنش درد را در این گروه برگرداند. ب) لیگاسیون جزئی عصب سیاتیک باعث کاهش آستانه واکنش درد شد و مرفین توانست آستانه درد را در این گروه نسبت به کنترل بالا ببرد. ج) برداشت همزمان غدد جنسی و لیگاسیون عصب سیاتیک موجب کاهش آستانه واکنش درد می شود اما این کاهش بیشتر از جمع هر یک به تنهای نیست . د) مرفین بطور وابسته به دوز آستانه واکنش درد را در گروه فوق افزایش داه و نالوکسون 2/5 میلی گرم بر کیلوگرم نتوانست از اثر بی دردی ناشی از مرفین 9 میلی گرم بر کیلوگرم را در تمامی گروه های فوق ممانعت کند. از نتایج فوق می توان نتیجه گرفت که هورمونهای غدد جنسی نر احتمالا در انتقال و درک درد نقش داشته و این نقش را در بخشی می توان با فعالیت سیستم اوپیوئیدی در سیستم عصبی مرکزی نسبت داد، زیرا مرفین توانست آستانه واکنش درد را افزایش دهد. بطور مشابه، اثر جبران کننده مرفین در درد ناشی از لیگاسیون عصب در حضور و عدم حضور گنادها درگیری احتمالی گیرنده های اوپیوئیدی را نیز پیشنهاد می کند. نقش احتمالی سایر سیستم های نوروشیمیایی باید مورد مطالعه قرار گیرد.