نام پژوهشگر: محمد سرگران قوی
محمد سرگران قوی مظفر صرافی
امروزه بوضوح دیده می شود که شهرهای بزرگ با مشکلات عدیده ای مواجه هستند، اتلاف بخش عظیمی از انرژی، نیروی کار، زمان و بودجه به علت تمرکز شدید، آلودگی شدید محیط اعم از آلودگی هوا، وجود سر و صدا، آلودگی فضائی و غیره، تراکم طاقت فرسا، دوری مسکن از محل کار و خدمات ، مشکل شدید مسکن، مشکل شدید رفت و آمد و تصادفات ناشی از آن، اسکان غیررسمی و تبعات آن، مسائل اجتماعی نظیر افزایش بزهکاری، بیماری روانی و غیره مسائل بهداشتی و بیماریهای ناشی از تراکن، فوق العاده می باشد. با گسترش روز افزون شهرنشینی، علیرغم توسعه تکنولوژیک و تدابیر مدیریتی روز به روز بر مسائل شهری افزوده می گردد. هر چند موارد مذکرو خصیصه تمامی شهرها و زندگی شهری است اما در جوامع جنوب به تبع سوابق تاریخی توسعه و ویژگی های متفاوت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی - مدیریتی بسیار شدیدتر از جوامع شمال است . امروزه پدیده شهرنشینی سریع در کشورهای جنوب بازتابی از برقراری نظام سرمایه داری، هر چند بصورت ناقص است . پیامد گسترش چنین رابطه ای، توسعه برون زای کشور پیرامون خواهد بود که با تمرکز فعالیت و خدمات در مراکز بزرگ اداری کشور، نظام شهری (ماکروسفال) را به ارمغان خواهد آورد بدنبال ایجاد تمرکز ما در شهر، نظم فضائی جامعه بر هم خورده و شهرنشینی به عنوان یک زندگی مغلوب تلقی می گردد در همین راستا نظامهای سنتی و شیوه های اقتصاد معیشتی جامعه از هم فروپاشیده و این بخش به عنوان زائده ای بر ساختار جامعه مبدل می گردد. انجام فعالیتهای روبنائی از طریق سرمایه گذاری حاصل از فروش مواد اولیه و معدنی، بخش اعظم امکانات را به قطبهای شهری سرازیر نموده و موجب رونق یافتن بخش خدمات در جامعه می گردد. اقشار کم درآمد ساکن مناطق روستائی و شاغل در فعالیتهای تولیدی سنتی به جهت در حاشیه واقع شدن این بخش به منظور رهائی از فقر و بهره گیری از خدمات و امکانات راهی شهرها می گردند. محدودیتهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، ... در بدو ورود موجب استقرار غیررسمی آنها در حواشی شهرها شده است . عدم تناسب زیرساختها و تجیزات شهری و رشد متناسب آن با رشد جمعیت و گسترش شهرها، موجب خلق فضائی مذموم و غیرقابل تحمل از شهرها شد و شهرهائی را که قانون آمال و آرزوهای مهاجرین بوده اند را یکباره به منجلابی غیرقابل رهائی تبدیل کرده است .