نام پژوهشگر: محمدتقی چوپانکاره

بررسی زمین شناسی اقتصادی چهارگوش یکصدهزارم ماه نشان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 1377
  محمدتقی چوپانکاره   احمد خاکزاد

چهارگوش ماه نشان (1/100000) در قسمت شمال چهارگوش تکاب (1/250000) واقع می شود. شهر ماه نشان بزرگترین شهر واقع در این چهارگوش است . این چهارگوش بین طولهای جغرافیایی 30 و 47 تا 48 درجه شرقی و عرضهای جغرافیایی 30 و 36 تا 37 درجه شمالی قرار می گیرد. این منطقه، بخصوص قسمتهای غربی آن عمدتا کوهستانی است . مهمترین رودخانه این گستره نیز، رودخانه قزل اوزن است که به دریای خزر می ریزد. سازندهای پرکامبرین تا عهد حاضر در این منطقه دیده می شوند و شامل سنگهای رسوبی، دگرگونی درونی و بیرونی مختلف می شود. سکانس رسوبی این ناحیه پیوسته نبوده و به وسیله نبودهای رسوبگذاری و ناپیوستگی هایی قطع شده است . کانسارهای زیادی در منطقه ماه نشان یافت شده اند و بعضی از آنها نیز اهمیت اقتصادی زیادی دارند. مهمترین معدن این منطقه، معدن قره گل است که کانیهای بر از آن استخراج می شوند. این معدن، تنها معدن بر فعال کشور است و تمام نیاز داخلی را تامین می کند. همچنین قسمتی از ماده معدنی آن به خارج از کشور صادر می گردد. از معدن فلدسپات مغانلو که در نزدیکی روستایی به همین نام در شرق چهارگوش قرار دارد نیز فلدسپاتها بخصوص فلدسپاتهای سد یک استخراج می گردد. ماده معدنی این معدن در واقع همان گرانیت دوران است . نمک طعام نیز در قسمتهای تحتانی سازند قرمز بالایی یافت می شود و رخنمونهای مهم آن در روستای دوزکند در جنوب شرقی چهارگوش ، روستای رز در شمال ماه نشان و روستای چهرآباد در شرق ماه نشان می باشد. یک معدن گچ نیز در حوالی روستای ابراهیم آباد وجود دارد. علاوه بر این معادن فعال، نشانه های معدنی و معادن تعطیل دیگری نیز در منطقه وجود دارد که عبارتند از: -1 معدن آنتیوان مغانلو -2 معدن فلدسپات خلج -3 معدن سیلیس جنت اولنگ -4 معدن سیلیس بلند پرچین -5 معدن خاک صنعتی ماه نشان -6 معدن آهن، سرب و روی پشتوک -7 نشانه معدنی آهن حسین آباد -8 نشانه معدنی آهن میرجان -9 نشانه معدنی آهن کوه جن -10 نشانه معدنی خاک نسوز نصیرآباد نشانه های معدنی جدیدی نیز، در این پایان نامه برای اولین بار معرفی می شود. این نشانه های معدنی در حین عملیات صحرائی انجام شده در منطقه کشف شده اند. این نشانه ها عبارتند از: -1 ذخیره پوزولان در جنوب روستای اوخوموسی -2 ذخیره پوزولان در حوالی روستای سهند بالا -3 ذخیره گچ در شرق روستای کهریز -4 ذخیره آهن در شرق روستای اوزج -5 ذخیره سیلیس در شرق روستای مغانلو -6 ذخیره سیلیس در شرق روستای نصیرآباد -7 ذخیره باریت در شرق روستای نصیرآباد -8 ذخیره سنگ ساختمانی در جنوب روستای کلکته -9 ذخیره سنگ ساختمانی در شرق روستای مغانلو در بخش ژئوشیمی، ما سعی کرده ایم بکمک پارامترهای ژئوشیمیایی، قدرت تولید کانسار گرانیت دوران در شرق منطقه را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه این بخش ، بررسیهای ژئوشیمی آبراهه ای که در ولکانیک های شمال غرب ماه نشان انجام شده است ذکر می شود. این بررسیها آنومالی هایی را در بعضی نقاط نشان می دهد. چهارگوش ماه نشان، منطقه ای مستعد جهت اکتشاف مواد معدنی است و بنطر می رسد انجام مطالعات سیستماتیک روی نشانه های معدنی معرفی شده و همچنین مناطق امیدبخش معرفی شده در این پایان نامه، منجر به کشف ذخایر باارزش از مواد معدنی مختلف گردد. در آخرین فصل این پایان نامه پیشنهاداتی در مورد اکتشافاتی بعدی که باید صورت گیرد ارائه شده است .