عبدالله اکبری محمودآبادی میررضا موسوی
منطقه مورد مطالعه در محدوده طولهای خغرافیایی 19 و 47 شرقی و 63 و 46 غربی و عرضهای جغرافیایی 45 و 36 شمالی و 21 و 36 جنوبی واقع شده است . در این پایان نامه، پدیده های ژئومورفولوژیک کارستیک و چشمه های آب شیرین آهک ساز شمال تکاب مورد بررسی قرار گرفته است . به لحاظ زمین شناسی، منطقه مورد مطالعه جزء زون ساختاری البرز-آذربایجان می باشد. و به لحاظ چینه شناسی واحدهای سنگی پرکامبرین و ائوسن تا عهد حاضر قابل مشاهده هستند و رخنمونهایی از واحدهای سنگی متعلق به دوران اول و دوم و بخشی از دوران سوم تا ائوسن در منطقه دیده نمی شود. از نظر مسائل تکتونکی منطقه مورد مطالعه دارای روند عمومی nnw-sse می باشد که، این روند مشخصا در یگ راندگی بزرگ بنام قینزجه-چهارطاق مشهود است . اید راندگی واحدهای سنگی جوان ترشیاری را در کنار واحدهای سنگی پرکامبرین قرار داده است . در امتداد این راندگی بزرگ و گسلهای فرعی مربوط به آن، یکسری چشمه های آب شیرین تراورتن ساز قرار دارند که، برخی در حال فعالیت ئ برخی خاموش شده اند. خصوصیت مشترک این چشمه ها، پدیده تراورتن سازی آنها می باشد. این تراورتن ها وسعتی حدود 300 کیلومتر مربع و ضخامت متغیر 10-30 متر را شامل می شوند. راندگی قینزجه-چهارطاق و گسلهای فرعی آن نقش اساسی در شکل گیری و تکوین این چشمه ها و تراورتنها داشته انئ. چشمه های مهم منطقه عبارتند از: 1 - چشمه تخت سلیمان 2 - چشمه غرب زندان سلیمان 3 - چشمه احمدآباد 4 - چشمه برنجه 5 - چشمه قینزجه 6 - چشمه چهارطاق 7 - چشمه نبی کندی. از نظر رده بندی، آب این چشمه ها جزء رده آبهای بی کربناته کلسیک قرار می گیرند. بطور کلی تراورتن ها در حین تشکیل، ساختهای متنوعی را بوجود آورده اند و به لحاظ ترکیب شیمیایی نشان دخنده وجود تغییرات اساسی از بدو تشکیل تا انتها می باشند. از نظر کانی شناسی، اساسا تراورتنها از کانی کلسیت تشکیل شده اند و فاقد کانی مشخص دیگری هستند. یکی از پدیده های مهم که بر روی آهکهای سازند قم و تراورتنهای منطقه بوضوح قابل مشاهده است ، پدیده کارستی فیکاسیون می باشد. به لحاظ موقعیت منطقه ای از قبیل شرلیط آب و هوایی، تکتونیک ، زمین شناسی، هیدروژئولوژی و غیره، منطقه تکاب شرایط مناسبی برای شکل گیری فرمهای کارستی، دارا می باشد. انواع فرمهای کارستی در منطقه عبارتند از: انواع کارنها، سنگفرش آهکی، آبله گون شدن، شبکه های بهم پیوسته، اشکال لانه کبوتری، طاق طبیعی، مخروط کارستی بلند، کانیون و آون.
