نام پژوهشگر: محمدرضا نیتی
محمدرضا نیتی ابوالفضل نبیی
در تحلیل شکل گیری و استمرار دولت آل کرت در یکی از حساس ترین مقاطع تاریخی ایران، امری نزدیک به معجزه بود. این سلسله در زمانی موجودیت یافت که چنگیزخان به همراه سپاهیان مفعولی خود ایران را در هم نوردیدند و تلی از اجساد و ویرانی را پشت سر خود باقی گذاشتند. اما پایگاه اصلی و مهم دولت آل کرت یعنی قلعه خیسار را نتوانستند فتح نماید و این خود آغازی برای به رسمیت شناختن و ادامه حیات این دولت نوپا شد. سیاست دولت آل کرت در کل دوره اقتدار و حکومت مغولان در ایران یکسان و مشابه بود. اول: حفظ حیات و موجودیت سیاسی خود به هر قیمت که شده، که این سیاست ایجاب که گاه ملوک آل کرت به بی وفایی غدر و مکر متهم شوند. امری که در دنیای سیاست حاکم بر آن روزگار و حتی دوره های بعد از تاریخ ایران، عادی محسوب می شد ملوک آلکرت همیشه به قدرت برتر سر فرود می آورند و قدرتهای تضعیف شده را پایمال غدر و بی وفایی خود می نمودند. سیاست دوم آنان حفظ فرهنگ و هویت ایرانی بود که علاقه مفرط ملوک آل کرت به ادبیات و فرهنگ ایرانی باعث شده بود که دربار آنان مرکز شعرا و ادباء عصر شده و در واقع هرات پایگاه فرهنگ و ادب ایرانی در عصر مغول گردید. اما جدای از این مسائل دولت آل کرت در طول حیات خود به مثابه سدی محکم در برابر تهاجمات اقوام گوناگون به ایران بخصوص در برابر حملات الوس جغتای عمل می کردند. در پایان باید متذکر گردید که دولت آل کرت در عمره 140 ساله خود که حتی از مدت زمان حکومت ایلخانان بر ایران طولانی تر بود به عنوان یکی از بادوام ترین سلسله محلی ایران در فاصله حکومت ایلخانان و تیموریان در ایران شناخته شده است .