این رساله با مقدمه ای در مورد اوضاع جغرافیایی و تاریخی منطقه مورد تحقیق آغاز می گردد و به دنبال آن، موقعیت جغرافیایی کلی منطقه در استان سیستان و بلوچستان و نیز موقعیت جغرافیایی دقیق منطقه در قالب دو نقشه ارائه می گردد. در بخش مقدمه، کلا تصویری از موضوع گویش در ایران در رابطه با زبان فارسی مطرح می گردد. در فصل اول، موضوع زبان در رابطه و داد و ستد با جامعه و اجتماع، خود فرد و طبقه بندی آن از دیدگاههای مختلف و تاثیر فرهنگ و آداب و رسوم بر روی خود زبان بررسی شده. در فصل دوم، زبان و لهجه را در تقابل با یکدیگر، بررسی نظریات و پژوهشهای مهم در رابطه و معیارهای شناسایی مهم، مورد بحث و بررسی قرار داده ایم. در فصل سوم، گویش سیستان و جایگاه آن در تقسیم بندی زبانهای ایرانی میانه و نیز دلایل وحدت منشاء زبان سکائی و پارسی باستان مطرح گردیده و در ادامه آن مضامین حماسی سکائی در شاهنامه و نیز رابطه حماسه پهلوانی با سرزمین سیستان و گویش سیستان به عنوان یکی از پایه های زبان فارسی کنونی آمده است . قرابت گویش سیستان با فارسی میانه توام با تشابهات آوایی، واژگانی و صرفی نیز بحث دیگری است که در پایان این فصل، جای خود را باز کرده است . در فصل چهارم ویژگیهای این گویش در چهارچوب معرفی و اجها اعم از صامتها و مصوتها و چگونگی استخراج این واجها و نیز طبقه بندی آنها و همچنین بقیه ویژگیها از تکیه گرفته تا دستگاه فعلی این گویش معرفی می گردد. فصل پنجم و ششم، دو فصل مهم این پژوهش را تشکیل می دهند که به بحث در رابطه با صورتهای زبانی برگزیده شده در منطقه مورد تحقیق اختصاص داده شده. در این فصول، پس از مطرح نمودن چگونگی ایجاد انگیزه در برگزیدن این موضوع پژوهشی، اصول و روشهای مربوط به نقشه کشی و تنظیم داده های تحقیق تشریح شده است . بخش پایانی این فصول، به تحقیق نقشه های اطلس اختصاص دارد و به ترتیب در مورد نقشه های آوایی، واژگانی، صرفی و نحوی تحلیلهایی به دست داده خواهد شد.