حدیث مهم ترین منبع در استنباط احکام فقهی نزد اندیشمندان اسلامی است. تعارض بین برخی از احادیث، یکی از دغدغه های اصحاب ائمه? و اندیشمندان در طول تاریخ اسلام بوده و گاه باعث ایجاد پرسش در حوزه اعتقادات برخی از افراد گشته است. پژوهش حاضر پس از بیان کلیاتی درباره حدیث، تدوین و حجیت آن، نقش پیامبر? و امامان معصوم? در تشریع احکام، عصمت آن بزرگواران و تعارض و راه حل رفع آن، به خاستگاه تعارض در احادیث فقهی می پردازد. از عوامل تاثیرگذار در تعارض احادیث فقهی، لفظ و معنای حدیث است. زبان عربی با تمام امتیازها، از روش های خاصی تبعیت می کند که عدم درک آن ویژگی ها، و نیز تحول این زبان موجب تعارض برخی روایات شده است. عامل دیگر، مرتبط با مبدأ صدور روایات است، معصومان? به انگیزه های مختلف گاه حکم واقعی را مخفی نگه داشته و سخن خویش را در قالب توریه و تقیه مطرح کرده اند و گاه رعایت ظرفیت مخاطب، و بیان تدریجی احکام، موجب احساس تعارض برخی روایات شده است. تحریف و جعل احادیث و وجود کذابان، ادراج و تقطیع و نیز فراموشی و غفلت راویان از دیگر اسباب ایجاد تعارض است. شرایط زمانی و مکانی صدور حدیث، و تاثیر آن درتغییر موضوعات، ملاکات و متعلقات احکام از نکات مهمی است که در این بحث به آن پرداخته شده است. تحقیق حاضر موجب تغییر نگاه فقیه در مقام استنباط نسبت به اخبار متعارض خواهد شد.

گر چه شاید با توجه به عناوینی که در فصول این مجموعه بررسی می شود، بذهن خواننده محترم برسد که طبق تعریفی که از حق و حکم و وجه تمایز آندو ارائه شد، اکثر مسائل این مجموعه از موارد احکام است . پس چرا عنوان (احکام و حقوق والدین) برای آن در نظر گرفته شده است ؟ در پاسخ می گوئیم: درست است که در اکثر مسائل ذکر شده از احکام است ولکن اطلاق حق و برخی از این موارد در روایات - هر چند به اعتبار معنای لغوی - مثل رساله حقوق امام سجاد (ع) و نیز کلمات علما اخلاق در کتب خویش شده است . بنابراین چنین عنوانی اشکال نخواهد داشت خصوصا اگر قائل به گفتار بزرگانی چون مرحوم آیه الله خوئی (ره) شویم که فرقی بین حق و حکم قائل نبودند. بهر حال در این مجموعه پس از ذکر مقدمه، برخی از آیات و روایات وارد شده در این عنوان مطرح شده و سپس در 11 فصول و یک خاتمه بعضی از حقوق و احکام والدین را بررسی می کنیم، در این مجموعه سعی شده از آیت و روایات هر باب به تناسب استفاده شود و نیز ضمن بیان کلمات بعضی از علما اخلاق و فقها و نظرات آنها با بررسی ادله شرعی، گفتار صواب را در مسئله مطرح کنیم.