چکیده هدف پژوهش حاضر شناسایی نیازهای آموزشی دبیران دینی و قرآن دوره راهنمایی تحصیلی شهر بیرجند و تعیین اولویت‏بندی نیازهای آموزشی آنان می‏باشد. پژوهش از لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی، و از لحاظ گردآوری داده‏ها در زمره تحقیقات توصیفی (پیمایشی) قرار دارد. جامعه آماری پژوهش، کلیه مدیران، کارشناسان و دبیران دینی و قرآن مدارس راهنمایی، و همچنین دانش‏آموزان پایه دوم و سوم راهنمایی شهر بیرجند در سال 1391 بودند. ابزار گردآوری داده‏ها شامل دو پرسشنامه محقق‏ساخته (پرسشنامه مدیران، دبیران و کارشناسان مشتمل بر 37 گویه «نیاز آموزشی»، و پرسشنامه دانش‏آموزان مشتمل بر 32 گویه «نیاز آموزشی»)، با طیف پنج درجه‏ای لیکرت بود. ضریب آلفای بدست آمده به منظور تعیین پایایی برای پرسش‏نامه دانش‏آموزان 927/0 و برای پرسش‏نامه مسوولین 965/0 بود. جهت تعیین اعتبار نیز پرسش‏نامه در اختیار 10 نفر از معلمین نمونه و اساتید و متخصصان گروه علوم تربیتی قرار گرفت، که آنها روایی سوالات پرسش‏نامه را تأیید نمودند. داده‏های گردآوری شده با استفاده از روش‏های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، انحراف معیار) و روش‏های آمار استنباطی (آزمون t تی تک گروهی، t مستقل و آزمون من‏ویتنی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد بر اساس اولویت‏بندی انجام شده توسط گروه‏های شرکت‏کننده در نیازسنجی مهمترین نیاز عمومی معلمان به ترتیب از دیدگاه مدیران و کارشناسان، معلمان و دانش‏آموزان، کار با وسایل و استفاده از شبکه و آشنایی با نرم‏افزارهای آموزشی، آشنایی با روش‏های جدید آموزشی و استفاده از روش‏های گوناگون آموزشی مانند بازدید علمی، انجام تحقیق و ... می‏باشد، و مهمترین نیازهای تخصصی معلمان از دیدگاه گروه‏های مذکور به ترتیب آشنایی با تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار (ع)، آشنایی با شبهات دین و مسائل جدید اقتصادی و فرهنگی و همچنین آشنایی با موضوعات جدید در حوزه دین و آشنایی با تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار (ع) می‏باشد. همچنین نتایج نشان داد بین گروه‏های شرکت کننده در نیازسنجی از لحاظ اولویت‏بندی نیازها و اهمیتی که به هر یک از دوره‏های آموزشی می‏دهند تفاوت وجود دارد. کلید واژه: نیازسنجی آموزشی، معلمان دینی، معلمان قرآن

تاکنون تلاش های فراوانی جهت سنجش دینداری ایرانیان مسلمان صورت گرفته است که عمدتا بردینداری و نه مراتب آن، متمرکز بوده اند. به همین دلیل وجود انحرافات در جامعه دیندار قابل توضیح نبوده است. اگر دینداری دارای مراتب باشد، ضعف وقوت آن در مراتب متمرکز شده،در هر مرتبه احتمال بروز انحرافاتی وجود دارد که در مرتبه بالاتر از آن خبری نیست. از اینرو هدف این رساله آنست تا با مراجعه به تفاسیر قرآن(فرهنگ آرمانی) ، مراتب دینداری را مشخص و ارائه کند. دین عبارت از «تسلیم شدن» در برابر اراده خدا است که لزوما در عمل(رفتار) ظاهر گشته، بتدریج طی فرایند جامعه پذیری دینی،با دیندار متحد و یکپارچه می شود، بطوری که درآخرین مرتبه دینداری ، دیندار عین ومتن دین می شود. در این رویکرد دینداری از طریق ایمان و عمل-صالح خود شخص ظاهر و رشد می کند ونهایتا، حقیقت و شخصیت او را شکل می دهد . در این برداشت از دینداری، انسان صاحب اختیار است لذا خود مسئول شکل گیری شخصیت خویش می باشد و در همه اعمال خود، چه تحت تاثیر فشار اجتماعی باشد یانباشد، مسئولیت دارد. الگویی که در این رساله برای سنجش مراتب دینداری ارائه می شود از طریق دو روش تحلیل محتوای کیفی و نظریه زمینه ای بدست آمده است . یافته های تحقیق نشان می دهد دینداری دارای دو بعد ایمان و عمل صالح است که منطبق با ذات انسان بوده، دارای هفت مرتبه و شاخص های مشخص و قابل سنجش است. سه مرتبه دینداری از طریق کمی وچهار مرتبه آخر آن از طریق کیفی قابل سنجش اند. مبتنی بر این الگو،سنجه مربوط به سه مرتبه نخست دینداری نیز طراحی و در مرحله اول توسط 50 نفر از داوران متخصص ( دارای تحصیلات فوق لیسانس به بالا) مورد ارزیابی و تأیید و در مرحله دوم در نمونه ای 100 نفری از جامعه آماری مورد آزمون قرار گرفته، اصلاح شده و ارائه شده است.

هدف از این تحقیق بررسی هویت ملی و مذهبی جوانان مشهدی (سن 18-24 سال) و تاثیر روابط اجتماعی بر آن می باشد. که جواب دادن به دو سئوال زیر را دنبال کرده است : -1 میزان پایبندی نظری و علمی جوانان به مذهب و ملیت چقدر است ؟ -2 روابط اجتماعی چه تاثیری بر هویت ملی و مذهبی جوانان دارد؟ بدین منظور تیپ ایده آل هویت ملی و مذهبی ساخته شد. (مجموعا چهار تیپ ایده آل، پایبندی نظری به مذهب ، پایبندی عملی به مذهب ، پایبندی نظری به ملیت و پایبندی عملی به ملیت) فرضیات اساسی تحقیق عبارتند از: نوع روابط اجتماعی جوانان در خانواده، مدرسه، جمع دوستان و اماکن مذهبی و ویژگیهای شخصی و تماشای تلویزیون بر هویت مذهبی و ملی تاثیر مستقیم دارند. روش تحقیق پیماشی و تکنیک جمع آوری از طریق مصاحبه های عمیق و پرسشنامه بوده است . جامعه آماری تمام جوانان (زن و مرد) سن 18-24 سال ساکن مشهد می باشد. نمونه گیری، طبقه ای و تصادفی ساده با حجم نمونه 464 نفر در سطح مناطق ده گانه مشهد می باشد. نتایج بدست آمده عبارتند از: الف) 52 درصد کل پاسخگویان بیش از 60 درصد با تیپ ایده آل هویت مذهبی و 61/8 درصد کل پاسخگویان بیش از 60 درصد با تیپ ایده آل هویت ملی، هماهنگی دارند. همچنین پایبندی نظری به مذهب و ملیت بیش از پایبندی عملی به آنها است . ب) با انجام تحلیل رگرسیونی و تحلیل مسیر داده ها، روشن شد حرکت جوانان و اعضاء خانواده هایشان در مراسم ملی و مذهبی، گفتگو پیرامون مذهب و تایید مستمر آن در خانواده، اهمیت دادن به نظرات خانواده و دوستان، مشورت با خانواده و تماشای برنامه های ایرانی تلویزیون، بر هویت ملی و مذهبی تاثیر مستقیم دارند. همچنین وضعیت اقتصادی جوانان، تماشای فیلم و سریالهای خارجی تلویزیون و تماشای فیلمهای سینمایی از طریق ویدئو و... تاثیر معکوس بر هویت ملی و مذهبی دارند.