اتحاد جماهیر شوروی پس از 70 سال حاکمیت بر جمهوری های مختلف و برابری در مقابل ابرقدرت غرب ، بالاخره در سال 1991 عملا" از هم پاشیده شد و کشورهای جدیدی از فروپاشی این ابرقدرت پای به عرصه روابط بین الملل گذاشتند، 5 کشور جدید از این جمهوریها، در منطقه آسیای مرکزی قرار گرفته اند. قزاقستان ، قرقیزستان ، ازبکستان ، ترکمنستان ، تاجیکستان - کشورهایی که هر کدام به نوعی وارث نارساییها و کاستیهای اقتصادی شوروی می باشند. ایران از سالهای نخستین ظهور این جمهوریها ، با تکیه بر مسائل فرهنگی ، قرابت نژادی و زبانی و ... تلاش گسترده ای را برای تثبیت حضور خود در منطقه انجام داده است . تلاشی که به علل گوناگون در ابتدا با موفقیت همراه بود اما در نهایت باعث دور ماندن ایران از صحنه اول رقابت در منطقه شده است . ایران کشوری است که می توانست با لحاظ کردن اشتراکات فرهنگی و دینی و تاکید کردن بر مسائل اقتصادی در منطقه به اهداف اقتصادی خود برسد. توجه به سخنان و موضعگیری های صریح روسای کشورهای منطقه آسیای مرکزی این حقیقت را مورد تایید قرار می دهد که به خاطر حساسیت بوجود آمده نسبت به ایران - به عنوان صادر کننده بنیادگرایی و اسلام انقلابی - ، نباید ایران با تاکید بر مسائل فرهنگی - نژادی و دینی پای به این عرصه می گذاشت . ایران در زمینه های مختلف کشتورزی - صنعت و خصوصا" انرژی ( نفت و گاز) می توانست منافع مهمی و متنابهی را بدست آورد اما ضعف مدیریتی حاکم بر سازمانهای ایرانی ، تاخیر در تایید و تصویب قراردادهای منعقده ، ضعف اقتصادی و ... باعث شد که ایران نتواند به آنچه که می خواسته تاکنون دسترسی پیدا کند.