کمبود آب شیرین یکی از معضل های جهانی است و آلوده شدن این منابع نیز مشکل را دوچندان می کند. یکی از مهم ترین منابع آلودگی، تخلیه ی فاضلاب های صنعتی است. فلزات سنگین موجود در پساب های صنعتی یکی از مهمترین و خطرناکترین آلاینده های زیست محیطی، به شمار می روند. تاکنون روش های مختلف فیزیکی و شیمیایی از جمله انعقاد، ترسیب، اسمز معکوس برای حذف فلزات سنگین از پساب های صنعتی مورد استفاده قرار گرفته است. فرآیند جذب سطحی روش نسبتا ارزانی است که در سال های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. برای تصفیه و حذف فلزات سنگین از جاذب های متفاوتی استفاده می شود. یکی از مواد جاذب کم هزینه و در دسترس، لجن دفعی تصفیه خانه ها است. در این مطالعه، از زیتوده لجن دفعی تصفیه خانه شهر صنعتی کاوه به عنوان جاذب برای جذب سطحی نیکل استفاده شد. برخی از خصوصیات و ترکیب شیمیایی جاذب به کمک آنالیزهای میکروسکوپ الکترونی روبشی (sem)، آنالیز انرژی پراش اشعه x (edx)، پلاسمای جفت شده القایی (icp) و طیف سنجی مادون قرمز با تبدیل فوریه (ft-ir) تعیین شد. آزمایش های جذب به دو روش ناپیوسته و ستونی انجام شد و پارامترهای موثر بر جذب از جمله زمان تعادل، ph، غلظت اولیه نیکل و میزان جاذب مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات سینتیک جذب نیکل به وسیله ی زیتوده لجن دفعی نشان داد که جذب نسبتا سریع است و سرعت جذب نیکل به وسیله ی زیتوده لجن دفعی از مدل شبه مرتبه دوم تبعیت کرد. بررسی اثر ph اولیه نشان داد ph بهینه برای جذب نیکل به وسیله ی جاذب در 5=ph است. برازش داده ها با مدل های هم دمای جذب لانگمویر، فروندلیچ و ردلیچ-پترسون نشان داد که جذب نیکل به وسیله ی زیتوده لجن دفعی با مدل ردلیچ-پترسون برازش بهتری داشت. حداکثر میزان جذب نیکل به وسیله ی زیتوده لجن دفعی 75/14 میلی گرم بر گرم بود. با افزایش میزان جاذب میزان جذب افزایش یافت. واجذب نیکل با اسید نیتریک 65% بود. کارایی زیتوده لجن دفعی در جذب نیکل از یک نمونه پساب صنعتی 35% بود.