چکیده: پژوهش حاضر می کوشد تا پاسخی برای چگونگی و نقش صنعت نفت در تحولات اجتماعی منطقه ی نفتی جنوب ایران بیابد. تامین نیروی انسانی شاغل در شرکت نفت انگلیس و ایران موجب جابجایی جمعیت در این منطقه شد. سیل مهاجرت داخلی و خارجی سبب تفاوت مذهب، نژاد، قومیت و ملیت و خصوصاً زبان را در این سرزمین شد. فرهنگی التقاطی و مختلط در سالهایی اندک جایگزین فرهنگ بومی و خودی عشایر لر و عرب در شرکت شهرها گشت. در این سالها مسکن و شهر سازی، آگاهی سیاسی کارگران و کسبه و ایستادگی در مقابل زیاده خواهی ها و استعمارگری شرکت نفت، آشنایی با بهداشت و درمان به سبک غربی و جایگزینی آن با طب سنتی، استقبال از شیوه های جدید آموزشی و تلاش برای یادگیری حرفه ای کار و بسیاری یافته ها و دگرگونی ها که در کنار رشد صنعت نفت در منطقه نفتی ایجاد شد. توسعه صنعت نفت به جابجایی جمعیت، افزایش جمعیت، تغییر مشاغل و شکل گیری قشر کارگر صنعتی در مناطق نفت خیز جنوب ایران انجامید. این پژوهش با شیوه توصیفی- تحلیلی بر اساس نظم و توالی منطقی تاریخی انجام یافته است. تاکید پژوهش حاضر بر اسناد و مدارک موجود در آرشیوهای ایران و انگلستان بوده است. بیش از 80% اطلاعات این رساله برآمده از اسناد آرشیوهای گوناگون است. یافته ها: استخدام عشایر و روستاییان به عنوان کارگر در مجموعه وسیع صنعت نفت سبب مهاجرت افراد از نقاط مختلف به منطقه نفت خیز خوزستان شد. مهاجران از قوم ها و ملیتهای مختلف و با فرهنگهایی متفاوت در کنار یکدیگر آداب و رسوم و سبک زندگی شان را به مشارکت گذاشتند. بدین ترتیب گام بزرگی در جهت قوام یافتن طبقه کارگر، روبرویی با شهرنشینی به سبک غربی، تغییر الگوهای مصرف، بیداری سیاسی، آموزش حرفه ای آکادمیک و مهمتر از همه تولد فرهنگی اختلاطی برگرفته از فرهنگ ملیت های مختلف مهاجر که سختی ها و دشواریهای خود را داشت، برداشته شد.