نسبت تخیل و سیاست کم¬تر مورد عنایت پژوهشگران حوزۀ فلسفۀ سیاسی بوده است. پژوهش حاضر بر آن است این نسبت را در چارچوب فلسفۀ سیاسی اسلامی-ایرانی و با تأکید خاص بر اندیشه¬های شهاب الدین سهروردی، بنیانگذار حکمت اشراق، به بحث بگذارد. برخلاف فلاسفۀ یونانی و غربی که بر عقلانیت و جایگاه آن در فلسفه تأکید داشتند، حکمای مسلمان، به ویژه در ایران، برای توضیح فلسفی نبوت و لوازم معنوی آن، عنایت ویژه¬ای به خیال مبذول داشتند. پژوهش حاضر با تأکید بر جایگاه ویژۀ خیال درپی توضیح لوازم و وجه سیاسی آن در حکمت اسلامی است. فارابی مؤسس فلسفۀ اسلامی برای نخستین بار با گسترش بخشیدن به فعالیت¬های قوۀ متخیله کوشید پیوندی میان خیال و فلسفۀ سیاسی برقرار سازد. پس از معلم ثانی این عنایت به خیال پی گرفته شد و با طرح «عالم خیال» به عنوان ساحت وجودی مستقل از عوالم محسوس و معقول گام بلندی در جهت تدوین مابعدالطبیعۀ خیال در تاریخ فلسفه برداشته شد. ابتکار شیخ اشراق در طرح عالم خیال به عنوان عالمی میانی نتایج مهمی در برداشت و بر تاریخ اندیشۀ ایرانی تأثیر انکارناپذیری برجای گذاشت. هدف مهم پژوهش حاضر بررسی معانی ضمنی سیاسی عالم خیال در حکمت اشراقی و تأثیرات آن بر تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران است. کارکرد مهم عالم خیال ایجاد پیوستگی و اتصال بین عالم محسوس و عوالم برتر است و از آنجا که آیین سیاسی اشراقی بر تدبیر و سامان الهی و معنوی امور سیاسی باور دارد، ایجاد پیوند میان این دو از اهمیت خاصی برخوردار است. پژوهش حاضر نسبت عالم خیال و آیین سیاسی اشراقی را در دو محور فلسفۀ سیاسی و اندیشۀ سیاسی ایرانشهری دنبال می¬کند. در بحث از فلسفۀ سیاسی اشراقی نشان خواهیم داد که این عالم چه جایگاهی در نظام سلسله مراتب انوار خواهد داشت و تدوین نظام سیاسی آرمانی براساس آن چگونه ممکن خواهد بود. به گمان ما این عالم نقش مهمی در شالوده¬ریزی نظام سیاسی آرمانی در حکمت اشراقی داشته است. در بحث از اندیشۀ سیاسی ایرانشهری نیز نقش این عالم را در تدوین نظریه¬ای برای تاریخ و هویت ایرانی و ارائۀ دریافتی عرفانی-اشراقی از اندیشۀ شاه آرمانی دارای فرّۀ ایزدی برجسته خواهیم کرد.