مقدمه: با توجه به نبود گزارشی مبنی بر ارزیابی رشد فولیکولی، فراساختار و وقوع آپوپتوز در بافت تخمدانی انسانی منجمد/ذوب شده در دو مرحله پس از ذوب و پس از کشت در حضور فاکتورهای gdf-9b و یا هدف از این پژوهش ارزیابی آنها برای اولین بار بود. مواد و روشها: بیوپسیهای بافت تخمدان از زنان نرمال تحت عمل سزارین جمع آوری شد و در دو گروه انجماد شیشه ای و غیر انجمادی تقسیم بندی شدند. پس از انجام مراحل انجماد و ذوب تعدادی از قطعات بافت تخمدان های هر دو گروه به مدت 14 روز در محیط کشت حاوی gdf-9b و یا lif کشت شدند. مطالعات مورفولوژیکی، ارزیابی آپوپتوز با بکارگیری روش tunel و طرح نردبانی dna و بررسی فعالیت کاسپاز 7/3 به روش لومینوسنت و ارزیابی ژنهای مرتبط با آپوپتوز از جمله fas, fasl, bcl2, bax, p53, birc5, caspase3 and caspase8 بر روی بافت در دو مرحله قبل از کشت و بعد از کشت صورت گرفت. نتایج: مورفولوژی و فراساختار هسته و ارگانلهای سلولی در بافت تخمدان انسان قبل از کشت در گروه انجماد شیشه ای مشابه غیر انجمادی به خوبی حفظ شده و طرح نردبانی dna در گروه انجمادی مشاهده نشد. تعداد سیگنالهای آپوپتوزی و سطح کاسپاز 7/3 بین دو گروه غیر انجمادی و انجمادی قبل از کشت تفاوت معنی داری نداشت. بیان ژنهای fasl، caspase8 در گروه انجمادی بالاتر و بیان ژن birc5 پایین تر از گروه غیر انجمادی بود (05/0p<). اما در بقیه ژنها تفاوت معنی دار وجود نداشت. میزان نرمال بودن فولیکولها در بافت تخمدان کشت شده در محیط پایه غنی شده با lif و gdf-9b بالاتر از گروه کشت شده در محیط پایه بود، اما در مقایسه با گروه قبل کشت کاهش داشت (05/0p<) و نیز بین گروه غیر انجمادی و انجمادی در هر دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت. هم چنین درصد فولیکولهای بدوی کاهش و فولیکولهای اولیه و در حال رشد در محیط پایه غنی شده با lif افزایش معنی داری نسبت به گروه کشت شده در محیط پایه و قبل از کشت داشت (05/0p<). فراساختار فولیکولها در بافت تخمدان کشت شده در حضور lif در هر دو گروه غیر انجمادی و انجمادی نسبت به گروه های قبل و بعد کشت به خوبی حفظ شده بود. در پایان دوره کشت در حضور lif سطح هورمون های استرادیول و پروژسترون افزایش و سطح هورمون دهیدرواپی اندروسترون کاهش معنی داری نسبت به گروههای کشت در حضور gdf-9b و کشت در محیط پایه داشت (05/0p<). طرح نردبانی تنها در گروههای کشت شده در محیط پایه مشاهده شد. فعالیت کاسپاز 7/3 در گروه کشت شده در محیط حاوی lif پایین تر از سایر گروههای کشت بود. میزان سیگنالهای آپوپتوزی بین دو گروه غیر انجمادی و انجمادی مشابه بود، ولی در محیط پایه غنی شده با lif و gdf-9b میانگین سیگنالها به طور قابل توجهی پایین تر از گروه کشت شده در محیط پایه بود و به طور قابل توجهی بالاتر از گروه قبل کشت بود (05/0p<). در گروه کشت در حضور gdf-9b و lif سطح بیان ژنهای پروآپوپتوتیک و آنتی آپوپتوتیک پایین تر از هم گروههای بعد از کشت و بالاتر از هم گروه های قبل از کشت بود. میزان بیان ژنهای آنتی آپوپتوزی (bcl-2 و birc) در گروه تخمدان کشت شده در محیط پایه غنی شده با lif افزایش معنی دار نسبت به گروه کشت شده در حضور gdf-9b داشت (05/0p<). نتیجه گیری و بحث: در مجموع تحقیق حاضر نشان داد که انجماد شیشه ای باعث القا آپوپتوز در بافت تخمدانی بلافاصله پس از ذوب نمی شود و فاکتور lif به عنوان یک فاکتور آنتی آپوپتوتیک توانست قابلیت بقا و تکوین فولیکولهای بافت تخمدانی کشت شده را افزایش و میزان آپوپتوز را کاهش دهد.