شهرستان ملایر از لحاظ تقسیمات سیاسی جز استان همدان است که از دوره قاجار با نام دولت آباد به عنوان شهر شناخته شده است که به طبع آثار فراوانی از این دوره در شهرستان ملایر باقیمانده است که بیشترین تمرکز آثار باقیمانده را می توان در قسمت مرکزی شهر فعلی دید. بنیانگذار این شهر محمدعلی میرزا دولتشاه فرزند فتحعلیشاه و والی کرمانشاه است که به دستور پدر در کنار قلعه چوبین ملایر شهری در این منطقه بنیان گذاشت و بعد در دوره شیخ الملوک کار ساخت و ساز ادامه پیدا می کند ، از جمله افراد دیگری که در توسعه شهر ملایر در دوره قاجار کوشیده اند عبارتند از : سیف الدوله ، ابوالقاسم خان نوری ، میرفتاح ، محمدعلیخان و حاج قاسم خوانساری. بیشترین آثاری که از این دوره باقی مانده ، خانه های قدیمی است که بیشترتحت تاثیر معماری اصیل و سنتی ایران قرار گرفته است ، علت فراوانی خانه ها را در ازدیاد جمعیت در دوره قاجار می توان دانست ، بیشتر آثار معماری دوره قاجار باقی نمانده است علت آن را می توان در به کاربردن مصالح نامرغوب دانست که با گذشت زمان با تخریب بنا همراه بوده است ، ازجمله آثار دیگر شهرستان ملایر عبارتند از : مساجد ، بازار ، یخچال ، حمام ، تیمچه ، باغ و عمارت و عناصر معماری خاص دوره قاجار به کار برده شده در ملایر جامخانه ، سنتوری و پنجره های ارسی است .