چکیده : دوران قاجار عصر گسترش نقاشی دیواری و تزیینات دیواری در خانه ها به عنوان یکی از عمده ترین راهبردهای شکل دادن به فضای معمارانه است. در شهر یزد این امر بواسطه تحولات اجتماعی واقتصادی و گسترش تجارت طبقه ای از افراد متمول تجار شکل می گیرد که تحت تأثیر ارتباط با خارج و تحولات فرهنگی سعی دارند با استفاده از این شیوه، فضای خانه های خود را در رقابت بایکدیگر آراسته ترسازند. پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که دلایل رشد و توسعه نقاشی و دیوارنگاری در دوره قاجار در یزد چیست؟ این پژوهش با هدف بیان ویژگی های نقوش تزیینی و ارتباط آن با فضای معماری و بررسی تشابهات فنی در طراحی، ترکیب بندی، رنگبندی و فضا سازی با مقایسه با آثار موجود درخانه های یزد انجام شده است. در این راستا، با اتکا به نظریه های پیر بوردیو و تورستین وبلن و با بهره گیری از روش تحقیق تاریخی – توصیفی، مطالعات میدانی و کتابخانه ای به تجزیه و تحلیل کیفی تزیینات داخل خانه ها پرداخته شده است. دستاورد این تحقیق، نمایانگر گسترش دیوارنگاره هایی با ویژگی تزیینی در خانه های تجار در یزد است؛ که بدلیل رشد سرمایه اقتصادی، تغییر شیوه زندگی، تغییر ذوق و سلیقه و تلاش برای کسب تمایز و تشخص طبقه تجار اجرا شده اند. رشد و توسعه تزیینات و دیوارنگاری در خانه های اعیانی یزد ارتباطی مستقیم با تفکر، موقعیت اجتماعی، مذهبی، فرهنگی، اعتقادات طبقه تجار و روابط تجاری آنها در بین طبقه عوام جامعه داشته است.

در باورهای عامیانه مخلوقات عجیب نقش عمده ای را ایفا می کننند و هر یک ریشه به جایی می برند. برخی از آنها ریشه های اساطیری دارند و به ایران کهن و زمان پیشدادیان و کیانیان بر می گردند و برخی دیگر از طریق مذاهب مختلف چون یهود و اسلام به افسانه های ایرانی پیوسته اند و گروهی هم ساخته و پرداخته طلسم گران و رمالان اند. هدف از این پژوهش آشنایی با موجودات افسانه ای ایرانی مورد اشاره در کتاب عجائب المخلوقات قزوینی قرن هفتم ه.ق و منشا پیدایش آنان در باور مردم ایران است که از نسلی به نسل دیگر نقل شده اند و همچنین تاکید بر نقش این موجودات به عنوان نیروهای خیر و شر می باشد که در این راستا روش انجام پژوهش به صورت تاریخی – توصیفی همراه با مطالعه ی کتابخانه ای می باشد. در نتیجه می توان با اطلاعات کاملی که در این زمینه به دست می آوریم، نسل امروز را با پیش زمینه های فرهنگی این باورهای دوگانه در ایران باستان و شکل گیری این موجودات در عقاید عامیانه ی مردم آشنا کنیم و همچنین با پرداختن به معرفی و نقش بعضی از این جانوران به عنوان نیروهای خیر و شر، منشا و دلیل شکل گیری این موجودات هر چه بهتر آشکار گردد.