در بخش اول این پایان نامه به بررسی اوضاع سیاسی، از جمله چگونگی پیدایش سلسه پادشاهی سامانی، مدت زمامداری امیران آن ، عوامل سقوط و محدوده قلمرو آنان پرداخته شده است. در فصل دوم که در باره اوضاع اجتماعی آن دیار است ، وضعیت طبقات جامعه، بردگان و غلامان و آداب و رسوم این محیط را مورد بحث قرار داده است. در فصل اوضاع فرهنگی از عوامل گسترش علوم و انواع شاخه های آن و نیز از زبان رسمی و ادبی سخن گفته شده است.بخش دوم این رساله به نثر اختصاص داده شده است . در فصل اول، وضعیت کلی نثر فنی و حمایت امیران و وزیران از توسعه و رواج آن ، در فصل دوم این بخش ویژگیهای نثر مثل سجع، تضمین، کاربرد موضوعات شعری، عدم تقید به آغاز کتابت ، استفاده از روش فکاهی مطرح شده است. در فصل آخر از انواع نثر ادبی و نویسندگان آنها به تفصیل سخن رفته است.در بخش سوم که به شعر اختصاص یافته ، ابتدا وضعیت کلی شعر و حمایت و ترغیب دولتمردان سامانی از آن و سپس در فصل دوم مضامین تقلیدی چون مدح، غزل، رثا، هجا، خمر و فخر بررسی شده است. در فصل سوم جلوه های تجدید و نوآوری چون رواج شعر غلامبارگی ، هجای مستهجن ، وصف ، امثال و حکم، که در دوره های ادبی قبل نبوده و یا کمرنگ بوده آورده شده است . در فصل پایانی ابتدا زندگی چند تن از شاعران بزرگ این دوره شرح داده شده است و سپس بطور فهرست وار اسامی شاعران این دوره را که فقط در یتیمه الدهر آمده ذکر شده است.