چکیده در اکوسیستم های خشک و نیمه خشک، تک درختان تأثیر مهمی بر روی خصوصیات خاک دارند. در واقع در این گونه مناطق با تأثیری که تاج درخت بر روی پوشش علفی و عناصر غذایی خاک دارد، یک اقلیمک مجزا با توجه به گونه درختی و تاج پوشش حاصل از آن در زیر تاج درخت ایجاد می شود. در این تحقیق تأثیر حضور تاج درخت بنه بر پراکنش مکانی عناصر غذایی خاک مورد مطالعه قرار گرفت. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر تاج درخت بنه بر پراکنش مکانی عناصر غذایی خاک با خصوصیات متفاوت بیوژئوشیمیایی بود. در این تحقیق نمونه های خاک در زیر و اطراف یک درخت بنه در منطقه سرو آباد برداشت شد. در کل 220 نمونه خاک در داخل یک شبکه 20×20 متر به فواصل 2 متری و سپس در داخل 5 شبکه 2×2 متری به فواصل 5/0 متری به صورت سیستماتیک و منظم در اطراف یک درخت بنه برداشت شد. به منظور آنالیز پراکنش مکانی خصوصیات خاک، تکنیک های زمین آمار مورد استفاده قرار گرفت. مواد غذایی الگو های متفاوتی از پراکنش مکانی را نشان داد. نیتروژن کل، مانند کربن آلی خاک، درصد بیشتری را در زیر تاج درخت نشان داد. میزان فسفر، پتاسیم، سدیم و ph با افزایش فاصله از درخت کاهش یافت. در حالی که مقدار لیتیم ساختار فضایی پراکنده ای را نشان داد و به نظر می رسید که انتشار آن مستقل از موقعیت درخت باشد. بافت خاک در دو ناحیه زیر تاج و خارج آن، با وجود تغییراتی در میزان درصد ذرات تشکیل دهنده بافت خاک یکسان بوده و از نوع شنی، رسی، لومی می باشد. نتایج به دست آمده این فرضیه را تأیید می کند که حضور درخت به طور متفاوتی پراکنش مکانی عناصر غذایی مختلف را تحت تأثیر قرار می دهد، که وابسته به خصوصیات ویژه بیوژئوشیمیایی این عناصر است. کلمات کلیدی: عناصر غذایی خاک، تاج درخت، پراکنش مکانی، زمین آمار، سرو آباد، زاگرس شمالی

برای درک بهتر بوم سازگان های جنگلی و مدیریت بهینه این عرصه ها و نیز برای بررسی روند پویایی این بوم سازگان ها لازم است، ساختار جنگل و نظم و ترتیب اجزای آن به صورت کمی مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش ارزیابی مولفه های ساختاری در سطح توده و درطول گرادیانهای عوامل فیزیوگرافیک صورت گرفت. بدین منظور منطقه مورد مطالعه از نظر چهار فاکتور شیب ، جهت دامنه ، ارتفاع از سطح دریا و شکل زمین مونه بندی و تعداد23 واحد همگن از نظر عوامل چهار گانه فوق شناسائی شد. سپس در هر واحد همگن سه قطعه نمونه دایره ای شکل به مساحت 1000 مترمربع پیاده و در آن بررسی های کمی و کیفی در مورد کلیه پایه ها صورت گرفت. علاوه بر این در مرکز این قطعه نمونه ها یک میکروپلات 1مترمربعی برداشت و مطالعات تنوع زیستی گونه های گیاهی در آن انجام شد. در ادامه تعداد 10 قطعه نمونه مربع شکل به ابعاد متر 110 * متر 110در واحدهای همگن پیاده شد. تمام درختان و درختچه های واقع در قطعه نمونه شناسائی شده و نقشه موقعیت آن نسبت به یک نقطه مبنا ترسیم و مختصات آن در سیستم u.t.m ثبت شد. سپس یک قطعه نمونه فرعی2200 مترمربعی در داخل این قطعه نمونه پیاده و علاوه بر پارامترهای فوق ارتفاع کل و ارتفاع تاج کلیه پایه ها اندازه گیری شد. درهر واحد, در هر قطعه نمونه 1000 متر مربعی، 5 نمونه از خاک سطحی برداشت و پس از ترکیب شدن با یکدیگر به عنوان نمونه خاک آن واحد, به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر تعداد در هکتار، رویه زمینی قطعه نمونه، ضریب قدکشیدگی، سطح تاج پوشش، زادآوری و درصد درختان با شادابی متوسط و درصد درختان دارای تنه واحد تأثیر دارد. شیب بر میانگین قطر برابر سینه، رویه زمینی در قطعه نمونه، میانگین قطر تاج، میانگین ارتفاع، درصد درختان با شادابی متوسط، درصد درختان آفت زده و درصد درختان دارای تنه مقطوعه درختان ارس تأثیرگذار است. جهت جغرافیایی بر میانگین قطر برابر سینه، ارتفاع، ضریب قدکشیدگی، میانگین قطر تاج، درصد تاج پوشش، درصد درختان شاداب، درصد درختان با شادابی متوسط و درصد درختان آفت زده موثر است. شکل زمین با ارتفاع کل، ضریب قدکشیدگی، میانگین قطر تاج و درصد درختان شاداب و درصد درختان آفت زده ارتباط معنی داری دارد. بر اساس نتایج آزمون pcaمی توان گفت که فسفر، رس،ph و لای دارای بیشترین تأثیر و درصد رطوبت اشباع کمترین تأثیر را بر حضور ارس دارد. نتایج مطالعه الگوی پراکنش مکانی پایه ها نشان داد جهت جغرافیایی بر الگوی پراکنش پایه ها موثر است. درصد آهک، بافت خاک یعنی (درصد رس، درصد شن، درصد سیلت)، ماده آلی، پتاسیم، کلسیم و ec دارای بیشترین تأثیر بر نوع الگوی پراکنش درختان می باشند. نتایج تجزیه و تحلیلcca نشان داد محور اول با ارتفاع از سطح دریا، شیب، درصد آهک، میزان ماده آلی، میزان کربن، پتاسیم و کلسیم و محور دوم با ارتفاع از سطح دریا، درصد آهک ،میزان فسفر، پتاسیم وکلسیم دارد. مقایسه شاخص های تنوع زیستی در گروه های مختلف نشان داد که شاخص غنای گونه ای و تنوع در بین گروه های دارای تفاوت معنی دار است.