بمنظور بررسی تغییرات ژنتیکی برخی از صفات مرتبط با مقاومت به خشکی و رابطه این صفات با عملکرد دانه در جو، آزمایشی در قالب طرح لاتیس مستطیل سه گانه، با استفاده از 20 لاین جو بهاره در ایستگاههای تحقیقاتی خسروشهر و کرکج در سال زراعی 1370-71 انجام گرفت . صفات مورد بررسی عبارت بودند از : -1 عملکرد دانه --2 عملکرد کاه -3 شاخص برداشت -4 وزن هزار دانه -5 تعداد کل پنجه -6 تعداد پنجه های موثر -7 تعداد دانه در سنبله -8 ارتفاع بوته -9 طول سنبله -10 طول ریشک -11 مساحت برگ پرچم -12 مساحت سایر برگها -13 مدت زمان گلدهی -14 مدت زمان رسیدگی -15 تعداد روزنه در سطح فوقانی برگ پرچم -16 تعداد روزنه در سطح تحتانی برگ پرچم -17 تعداد روزنه در سطح فوقانی برگ دوم -18 تعداد روزنه در سطح تحتانی برگ دوم . با استفاده از داده های حاصل، برای بررسی اثر لاین و نوع برگ و سطح برگ بر فراوانی روزنه های برگ لاینهای مذکور، از طرح کرتهای دوبار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) نیز استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه ساده واریانس نشان داد که به استثنای صفاتی چون تعداد کل پنجه و پنجه های موثر در هر دو ایستگاه و همچنین روزنه در سطح فوقانی و تحتانی برگ دوم در ایستگاه خسروشهر، برای سایر صفات اختلاف معنی دار در بین لاینهای مورد بررسی وجود داشت . ضمنا" اثر نوع برگ و همچنین تغییرات ژنتیکی در بین لاینهای مورد بررسی وجود نداشت . ضمنا" در تجزیه مرکب اسپلیت اسپلیت پلات اثرات مکان، لاین و همچنین اثر متقابل نوع برگ × مکان بر فراوانی تعداد روزنه های برگ لاینها مورد مطالعه معنی دار گردیدند. در بین صفات اندازه گیری شده در لاینها مذکور، بیشترین و کمترین تغییرات ژنتیکی به ترتیب در مورد طول سنبله و وزن هزار دانه مشاهده شد و ضمنا" مدت زمان رسیدگی و عملکرد دانه به ترتیب حداکثر و حداقل وراثت پذیری در مفهوم عام را دارا بودند. صفاتی مثل عملکرد کاه، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، مساحت برگ پرچم و مساحت سایر برگها همبستگی مثبت و بسیار معنی دار با عملکرد دانه داشتند ولی همبستگی وزن هزار دانه و مدت زمان رسیدگی با عملکرد دانه منفی و بسیار معنی دار بود. لاین شماره 2126، با عملکرد دانه معادل 4597 کیلوگرم در هکتار در این آزمایش ، ضمن اینکه از نظر عملکرد اختلفا معنی دار با پرمحصولترین لاین (یعنی لاین شماره 2124 با عملکرد دانه 4730 کیلوگرم در هکتار) نداشت ، از حداقل نوسان عملکرد در بین لاینهای مورد بررسی برخوردار بود و لذا میتوان آنرا بعنوان یکی از لاینهای پرمحصول توصیه نمود.

با ارستفاده از روش دی آلل بین 9 رقم گندم پائیزه برخی از صفات مقاومت به خشکی مانند تعداد ریشه های بذری، تعداد ریشه های نابجا، طول بلندترین ریشه نابجا، تعداد پنجه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه اندازه گیری گردید و میزان تنوع ژنتیکی، قابلیت ترکیب عمومی و خصوصی و قابلیت توارث آنها مورد بررسی قرار گرفت در پائیز سال 1369 ارقام چاکماک ، قرک ، هایمانا و کوندرو از ترکیه، امید و آزادی و سبلان از ایران و گیرپینار و بزوستایا از اروپا و نتایج f1 حاصل از تلاقی های مستقیم بین آنها در قالب یک طرح بلوکی کامل در گلخانه دانشگاه تبریز مورد مقایسه قرار گرفتند. داده های بدست آمده از طریق روش 4 و مدل مخلوط b، پیشنهادی گریفیگ (1956)، مورد بررسی قرار گرفتند همچنین برای تجزیه و تحلیل گرافیکی آنها از روش هایمن)1954(استفاده شد . قابلیت ترکیب عمومی برای کلیه صفات در سطح 1 درصد احتمال و قابلیت ترکیب خصوصی برای تعداد ریشه های نابجا د تعداد پنجه در سطح 5 درصد معنی دار بود، اما قابلیت ترکیب خصوصی برای طول بلندترین ریشه نابجا معنی دار نشد. مقدار واریانس های افزایشی و غالبیت برای صفات مورد بررسی نیز برآورد شد . تعداد ریشه های بذری و وزن خشک ریشه به ترتیب با 76ˆ60 و 58ˆ80 درصد واریانس افزایشی کمترین و بیشترین مقدار را بخود اختصاص دادند . میزان قابل توجه درصد واریانس های افزایشی بدست آمده نشان دهنده نقش موثرتر اثرات افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی صفات فوق میباشد. تجزیه و تحلیل گرافیکی نشان داد که ارقام سبلان، قرک ، امید و آزادی برای طول بلندترین ریشه نابجا دارای درصد ژنهای غالب بیشتری هستند . ارقام کوندرو، آزادی با تعداد ریشه های بذری بیشتر همچنین ارقام بزوستایا، سبلان، هایمانا، با تعداد ریشه های نابجا بیشتر دارای درصد بیشتری از ژنهای مغلوب برای صفات فوق هستند. کلا" تعداد بیشتر ریشه های بذری و نابجا توسط ژنهای مغلوب کنترل شده ولی صفت طول بلندترین ریشه نابجا را ژنها غالب کنترل می نماید. مقدار وراثت پذیری خصوصی تمام صفات بجز طول بلندترین ریشه نابجا در حد قابل قبول بود. بنابراین انتظار میرود که گزینش نسبت به صفات مورد بررسی امکان پذیر باشد. بین صفات تعداد پنجه و وزن خشک ساقه، تعداد پنجه و وزن خشک ریشه و همچنین بین وزن خشک ساقه و وزن خشک ریشه همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت . بنابراین انتظار میرود که انتخاب واریته های با وزن خشک ریشه بیشتر از وزن خشک ساقه و تعداد پنجه بیشتری برخوردار باشند.