در این رساله با هدف قراردادن تبیین موضوع علیت و اختیار انسان از دیدگاه اشاعره تدوین گردیده است. ساختار رساله در 5 فصل طبقه بندی شده که فصل اول آن در بیان کلیات و مفهوم شناسی واژگان اصلی است. و فصل دوم به علیت و فصل سوم به اختیار انسان از دیدگاه اشاعره اختصاص دارد. نتیجه که از فصل دوم بعد از تبیین دیدگاها گرفته شد اینست که اشاعره مخالف علیت و منکر ضرورت علی در طبیعت و رویدادهای آن می باشد. اما نتیجه فصل سوم ضمن تبیین انگیزه مخالفت اشاعره با علیت این شد که خالق همه مقدورات حتی افعال انسان خداوند است و انسان مجبور و هیچ نقشی در وجود فعل خود ندارد. در فصل چهارم به تبیین رابط علت و اختیار انسان پرداخته شده است مبنی بر اینکه آیا از دیدگاه اشاعره بین علیت و اختیار انسان ملازمه ای وجود دارد یا خیر و اینکه نقش اختیار انسان براساس علل اربعه چیست و نتیجه آن شد که میان نفی علت و اختیار انسان ملازمه نیست بلکه میان علت و اختیار انسان ملازمه وجود دارد اختیار انسان مانند علت غایی نقش مکملیت را دارد. فصل پنجم که فصل پایانی رساله را به خود اختصاص داده است. به بررسی علل و ادله عقلی و نقلی اشاعره در موضوع مورد نظر می پردازد. ضمن بیان روش مخالفت اشاعره که اول نقلی بوده و بعد روش عقلی را هم پیشه کردند ادله نقلی و عقلی آنها نقد و پاسخ داده شده اند مبنی بر اینکه هم قرآن و هم ادله عقلی جریان علیت را در طبیعت و هستی تایید و ثابت می کنند.