توسعه و گسترش شهرها به سوی مکانیزه شدن و خیابان سازی سبب از بین رفتن فضاهای باز و سبز، باغها، مناطق ارزشمند دره ها و کوهپایه ها و ایجاد تغییر و تحولاتی جبران ناشدنی در این محدوده شده است. در این میان برنامه ریزی سبزراه ها یکی از مهمترین ابزارهای برنامه ریزی درارتقاء کیفیت زندگی ساکنان شهر است. فضاهای سبز و سبزرا ه ها به علت دارا بودن نقش عمده در افزایش کیفیت آب و هوا و ایجاد تغییرات مثبت در اقلیم محیطهای شهری، برای نگهداری از کیفیت زیست محیطی شهرها ضروری هستند و ارزش های زیبایی شناختی این محیط ها را به نحو قابل توجهی افزایش می دهند. حفاظت از سیستم های طبیعی بوم شناختی، فراهم آوردن فرصت های تفریحی گسترده برای مردم در درون مناطق شهری و نواحی روستایی، تأمین منافع اقتصادی و حفاظت از ارزش های فرهنگی و میراث تاریخی ازجمله مزایای برنامه ریزی سبزراه ها هستند. برای اعمال نمودن راهبردهای حاصل، مسیر تپه دلگشا_سعدی به عنوان مورد مطالعاتی واقعی انتخاب گردیده است. انتخاب این مسیر به دنبال دستیابی به مسیری تاریخی_فرهنگی صورت گرفته است. پژوهشگر مصمم است تئوری سبزراه را به عنوان بستری عملکردی در حاشیه های تاریخی مورد استفاده قرار دهد. برای نیل به این هدف ابتدا تعاریف بین المللی در خصوص سبزراه ها را مطالعه کرده و تحلیل نموده که نتیجه آن دسته بندی تازه تری از سبزراه را ایجاد کرد. پس از آن به بررسی چند مورد انجام شده از سبزراه ها در سطح جهان و ایران پرداخته که سرآمد آن بیان تاریخچه سبزراه در ایران است. این پایان نامه بر آن است که به کمک این یافته ها طراحی در مناظر با همجواری تاریخی خواندنی تر، پایدارتر و عملکردی تر صورت گیرد.

رودخانه زرینه رود ( جغاتو ) ؛ یکی از مهمترین رودخانه های حیات بخش کشور عزیزمان ایران است . از نظر چشم اندار ، منظر و جنبه زیبایی شناختی و تاریخی ، به جرأت می توان زرینه رود را از بدیع ترین جلوه های ایران به حساب آورد . آیین و رسوم خاصی که در ایام مختلف سال در کنار آب این رودخانه بانجام می رسد ، بر اهمیت آن در منطقه افزوده است . آب در رودکنار هم حیات بخش است و هم آیینه تفکر بشر. هم سهولت دسترسی به مایع حیات است و هم جدا کننده دو سرزمین . هم عامل وصل است و هم باعث فصل . نیاز انسان به آب و احترام و تقدس ویژه ی آن در قالب فرهنگ های مختلف و پیدایش آداب و رسوم گوناگون ، نشان از پیوستگی عمیق انسان با آب و فرهنگ ناشی از آن است . ما در پی رسیدن به اصول و فرهنگی هستیم که آب در نظم حرکت.....

بحث پیرامون تعریف محیط از جمله مسائل همواره مطرح و مشترک بین رشته های مختلف بوده است. متخصصان هر رشته تعریفی از محیط ارائه داده اند، و از انواع محیط های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و کالبدی نام برده اند. اما نقطه مشترک در همه این تعاریف این است که محیط در برگیرنده انسانهاست و نمی توان آن رابدون در نظر گرفتن انسان و نیازهای فردی و اجتماعی وی توصیف یا تفسیر نمود. به علت در هم تنیدگی محیط کالبدی و محیط اجتماعی، مولفه های رفتار اجتماعی افراد و احساس امنیت آنها در فضای اجتماعی رابطه تحت تاثیر عوامل محیطی است. در واقع قابلیت های محیطی به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم می تواند بر رفتار فردی و جمعی افراد اثر گذار باشد. این امربه خصوص در مجموعه های مسکونی اهمیت ویژه می یابد. تقویت روابط همسایگی از طریق ساختار فیزیکی محیط می تواند موجب تقویت نظارت افراد بر محیط زندگی خویش شود و علاوه برافزایش احساس تعلق اجتماعی افراد، احساس تعلق مکانی را نیز در ایشان افزایش دهد. در این پژوهش با توجه به اهمیت خانه و خانواده از یک سو و اهمیت تامین نیازهای اجتماعی انسان از سوی دیگر، سعی می شود که با دیدگاهی بین رشته ای به مقتضیات اجتماعی و کالبدی یک مجموعه همسایگی که بتواند تقویت کننده تعاملات اجتماعی مطلوب باشد، پرداخته شود. در واقع وجوه اشتراک محیط اجتماعی افراد با محیط کالبدی کلید یافتن راهکارهای اصلی جهت پاسخگویی به نیازهای اجتماعی افراد در یک محیط زندگی مطلوب جهت آسایش افراد است.

در عصر کنونی، گردشگری خصوصا طبیعت گردی به طور خاص مورد توجه جهانیان قرارگرفته است و در بسیاری از کشورها به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آید. بسیاری این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال و توسعه زیربنایی می دانند. کشور ایران با برخورداری از مواهب طبیعی فراوان و متنوع و تمدنی باستانی یکی از پرجاذبه ترین کشورهای جهان می باشد و طبق آمار جزء ده کشور اول جهان در این زمینه می باشد. از لحاظ تنوع جغرافیایی ایران یکی از پنج کشور دنیا از نظر تنوع زیستی کامل (داشتن چهار فصل و زیست گونه های اصلی گیاهی و جانوری) به شمار می آید. یکی از ناب ترین و شگفت انگیزترین جاذبه های طبیعی و در عین حال ناشناخته این سرزمین " کویر" است که پتانسیل های فراوانی برای کسب درآمد مستقیم و غیر مستقیم از آن وجود دارد که متاسفانه تا کنون به آن پرداخته نشده است. با توجه به گستردگی مناطق گرم و خشک و ناشناخته ماندن پتانسیل های مناظر کویری به دلیل دور از دسترس بودن که شرایط خاص اقلیمی و محیط طبیعی باعث آن شده است بایستی تلاش شود تا با استفاده از رشته هایی همچون معماری منظر، معماری و برنامه ریزی شهری و روستایی به احیاء و رونق این مناطق کمک کرد تا فقر و بیکاری را در مناطق خشک و بیابانی به رونق و آبادانی بدل کرد. در این پایان نامه ابتدا با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی ویژگی های اقالیم گرم و خشک و بیابان ها بررسی شده است. پس از آن سیمای گردشگری ایران و جاذبه های اکوتوریسم کویری ایران و دیگر پتانسیل های کویر که می تواند درآمدی پایدار را برای ساکنین این مناطق داشته باشد، پرداخته شده است. بررسی رویکردهای طراحی پایدار در اقلیم گرم و خشک نیز از دیگر بخش های پایان نامه است که راه کارهایی را با توجه به معماری غنی ایران و همچنین پیشرفت های عصر کنونی در جهت کاهش مصرف انرژی و همچنین استفاده از انرژی های نوین ارائه می دهد. در بخش مربوط به مبانی نظری نیز با مطالعه و بررسی رویکردهای طراحی در عصر حاضر، نگرش های هنری قابل طرح در طراحی منظر مناطق کویری به طور خلاصه و ارائه نمونه هایی بیان شده است. در انتها پس از شناخت بستر طراحی و تحلیل سایت مورد نظر در روستای مصر، راهکارها و دستاوردهای ارائه شده به صورت عملی در قالب طراحی یک پروژه معماری منظر به تصویر کشیده شده است. در پروژه طراحی شده نیز سعی بر این بوده است تا حداقل دخل و تصرف در چشم اندازهای بکر کویری ایجاد گردد.

شکل گیری اندیشه پایداری در موضوعات مربوط به محیط زیست و گسترش دامنه آن در طراحی و برنامه ریزی شهری، سطح تأثیر خود را در مقیاس های مختلف شهر توسعه داده و رسیدن به پایداری، به یک جزء ثابت از اهداف متعالی طراحی شهری در دهه های اخیر تبدیل شده است. به دنبال این امر، مطرح شدن گفتمان فضا های عمومی پایدار شهری یا مکان های جمعی پایدار شهری در عرصه طراحی شهری را می توان به عنوان گوشه ای از تأثیر نفوذ اندیشه کلان پایداری در مقیاس میان شهر قلمداد کرد. مجموع مطالعات و پژوهش های انجام شده در حوزه پایداری و به دنبال آن فضاهای عمومی پایدار به طور عمده سه مولفه محیطی، اقتصادی و اجتماعی را پیش رو قرار می دهد که از این میان مولفه محیطی به نوعی بیشتر از دو مولفه دیگر بروز کالبدی در شهر می یابد. لذا.....

در شهرهای قدیمی تعیین همه استاندارد ها و تناسبات فضاهای شهری، معماری، فواصل و اندازه عمده معابر بر مبنای حرکت عابر پیاده و نیازهای وی بودند. در همه امور مربوط به طراحی ساختمان ها و فضاهای شهری انسان محوری حاکم بود. بعد از انقلاب صنعتی، به تدریج ماشین در زندگی انسان پدیدار شد. با گذشت زمان، در پی عدم توجه به انسان در فضاهای شهری و تصمیم گیری های کلان، معضلاتی به وجود آمدند. علم شهرسازی نوین با تغییر نگرش و بر اساس رویکرد انسان محوری، سعی در بازیابی نقش از دست رفته انسان در فضاهای شهری و تعاملات وی با محیط شکل گرفت.شهر بیرجند از جنبه های مختلف نیاز به عرصه عمومی و فضای شهری در راستای اوقات فراغت شهروندان را احساس می کند. پتانسیل های فرهنگی این شهر در ترکیب با شاخصه های معماری منظر شهری می توانند سهم بسزایی در تامین فضاهای پویا وزنده برای گذران اوقات فراغت شهروندان و همچنین جذب توریست داشته باشند. این پتانسیل های فرهنگی که به طور بارز در باغ های تاریخی این شهر نمود پیدا می کند به علت عدم عرضه ناشناخته باقی مانده اند.نگاه به کلیت ساختاری شهر بیرجند، امکانات و نیازهای شهر در راستای گذران اوقات فراغت و گردشگری شهری و همچنین موقعیت باغ های تاریخی در شهر، زمینه های شکل گیری یک محور تفریحی - گردشگری بین دو باغ تاریخی رحیم آباد و اکبریه را پیش رو قرار می دهد. از طرفی تلفیق جنبه های تاریخی – هویتی این باغ ها با جنبه های تفریحی- توریستی اهمیت تولید فضاهای شهری در ارتباط با این باغ ها را دو چندان می کند.در این پایان نامه پس از بررسی ویژگیهای معماری منظر، فضاهای جمعی و باغ ایرانی که به عنوان مبانی نظری موضوع بیان شده اند، با توجه به اصول کسب شده از بستر طرح و با رویکرد ایجاد فضای شهری و همچنین ساماندهی محوطه تاریخی باغ های بیرجند به بیان ایده ها و طراحی محور گردشگری بین دو باغ تاریخی بیرجند پرداخته شده است.

باغ های تاریخی بخش مهمی از هویت تاریخی یک سرزمین هستند. در این میان باغ سازی ایرانی نیز با شاخصه ها و ویژگی های خاص خود همواره به عنوان یکی از شاخص ترین سبک های باغ سازی در میان الگوهای باغ سازی سرزمین های دیگر خود را مطرح کرده است. نگاه به عمده باغ های تاریخی ایران حکایت از آن دارد که نقش حاکمان از مهمترین عوامل شکل گیری باغ ها بوده و در بسیاری موارد به عنوان یک فضای تفرجی مورد استفاده قرار می گرفته اند. متناسب با این کاربرد باغ ها کوشک هایی نیز در نظر گرفته شده است. در پاره ای موارد این کوشک توسعه یافته و شکلی شبیه به کاخ یا قصر پیدا می کند و بر ویژگی حکومتی بودن باغ تاکید می کند. نمونه های بارز این تعریف از باغ ایرانی را در دوره قاجار به وضوح می توان مشاهده کرد. تحلیل تحولات تاریخی باغ های ایرانی نشان می دهد که پاره ای از این باغ ها در دوره های مختلف و بنا به مقتضیات زمان تغییر کاربری داده و عمدتا به کاربری های نامتناسبی همچون پادگان های نظامی، زندان و ... تبدیل گردیده اند. هر چند که در دوره معاصر نمی توان کاربری اولیه باغ را برای آن متصور شد ولی این فضاهای تغییر کاربری یافته می توانند با تبدیل به فضاهای جمعی کاربری متناسب با هویت اولیه باغ پیدا کرده و در عین حال با این وسیله در راه حفظ میراث فرهنگی گام برداشت. زندان قصر تهران نیز از جمله این باغ های تاریخی است که در ابتدا قصر فتحعلی شاه قاجار بوده و در زمان رضا شاه به زندان تبدیل شده و نه تنها کاربری اولیه خود را از دست داده بلکه پتانسیل های این فضا در دستیابی به یک فضای جمعی نادیده گرفته شده است. روش اصلی در انجام این تحقیق، روش توصیفی-تحلیلی است. البته باید گفت که متناسب با ماهیت هر بخش از روش های تحقیق تاریخی و مقایسه ای نیز بهره گیری شده است. مجموع داده های به دست آمده از تجزیه و تحلیل سایت زندان قصر، حوزه های فراگیر، ساختار کلی اجتماعی محدوده اطراف آن از یک سو و پتانسیل های طراحی درون محدوده زندان - که از منشا باغ تاریخی باقی مانده است- از سوی دیگر زمینه لازم برای طراحی یک فضای جمعی و تغییر کاربری مجموعه زندان را فراهم می آورد. این رساله با جمعبندی نتایج بدست آمده از مبانی نظری در این حوزه و ترکیب آن برآیندهای بدست آمده از شناخت و تحلیل وضع موجود با تعیین اهداف و راهبردهای طراحی به سمت برنامه ریزی فیزیکی و یک طرح پیشنهادی گام برمی دارد.

یافتن بهترین شیوه مداخله در جهت احیا و باززنده سازی ساحل به لحاظ تبدیل ساختن این ساحل به یک مکان تفریجی تمام و کمال و با توجه به تمام پتانسیل های طبیعی و تاریخی موجود در سایت ، هدف این تحقیق است.همچنین توجه به ظوابط طراحی در سواحل رودخانه از اهداف این نوشتار می باشد.

در طراحی ساختمان ترمینال، با توجه به نوع کارکرد (فرودگاهی) و همچنین اولین مواجهه افراد در زمان ورود به هر کشور - به عنوان نماد پیشرفت تکنولوژیکی کشورها- جدیدترین تکنولوژی روز در زمان ساخت به کار می آید. از سوی دیگر طراحی ساختمان در جهت کاهش مصرف انرژی، جزء یکی از دغدغه های معماری امروز دنیا می باشد و باتوجه به بهره گیری 24 ساعته از ترمینال های بین المللی و حجم بالای مصرف انرژی در آنها، طراحی این بناها باید به گونه ای باشد که علاوه بر پاسخگویی به عملکردهای پیچیده فرودگاهی، مصرف انرژی را در این نوع بناها کاهش دهد. با توجه به اینکه هزینه های جاری فرودگاه های میان پروازی از طریق شرکت های هوایی تأمین می گردد، کاهش این هزینه ها در فرودگاه امام می تواند موجب برتری این فرودگاه در رقابت با فرودگاه های بین المللی کشورهای همسایه باشد. از سوی دیگر درنظر است که طراحی به گونه ای صورت گیرد که در آن ضوابط و استانداردهای بین المللی با شرایط فرهنگی و اجتماعی خاص ایران تلفیق شده و ریشه ایرانی آن احساس شود. در ترمینال 1 فرودگاه امام خمینی (ره) با وجود بهره گیری از تکنولوژی پیشرفته روز دنیا، فقدان هویت معماری ایرانی از بارزترین نقاط ضعف مجموعه به حساب می آید و هیچ مشخصه ای که نشان از ورود مسافران به خاک ایران باشد، دیده نمی شود. تلاش برای دستیابی به الگویی که در کنار بهره گیری از تکنولوژی، منطبق با فرهنگ ایرانی در استفاده از فضاها بوده و محتوای بصری آن نیز از عناصر شاخص معماری ایرانی برخوردار باشد، از رئوس طراحی قرار می گیرد . این تحقیق به دو حوزه کلی اقلیمی و فرودگاهی می پردازد و جمع آوری اطلاعات به دو روش کتابخانه ای و میدانی صورت پذیرفته است. در بخش ابتدائی استاندارد ها و ضوابط فرودگاهی بررسی و سپس مصادیق برجسته فرودگاهی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. روش تحقیق به صورت توصیفی– تحلیلی بوده و در بخش دوم اصول و مصادیق طرح هایی بررسی شد که در آن از تکنولوژی پیشرفته در جهت کاهش مصرف انرژی بهره گرفته شده است. در نهایت از این مطالعات برای استخراج احکام طراحی برای ارائه طرح اقلیمی ترمینال فرودگاه بهره گرفته خواهد شد.

گردشگری به عنوان یکی از واقعیت های انکار ناپذیر اقتصادی و اجتماعی در قرن حاضر مورد تاکید و توجه ویژه قرار گرفته است. در واقع سخن در این است که گردشگری یک نظام اقتصادی پیچیده است که رقابت در عرصه آن بدون انجام تمهیدات لازم و بدون ادراک نیازها و اقتضائات آن، غیر ممکن خواهد بود. از سویی دیگر، اتصاف برخی مفاهیم به مقولات علمی، نیازمند شناسایی مولفه ها و روابط مربوط به حوزه مقولات وابسته و پیوسته ای است که در ساحت اندیشیدگی آن علم بروز پیدا می کند. این امر در صنعت گردشگری بواسطه اتصاف صفت برنامه ریزی به گردشگری، نیازمند پرداختن به مولفه های ساختاری برنامه ریزی بالاخص در مناطق کوهپایه ای و مجاور رودخانه است که در تحقیق حاضر مورد توجه قرار گرفته است، چرا که چنین انگاشته می شود که توسعه گردشگری مستلزم نگرشی جامع و سیستماتیک به همه عناصر تشکیل دهنده آن و روابط متقابل مبداء و مقصد گردشگری (و بالاخص در این تحقیق، محدوده مورد مطالعه: ماسوله) می باشد. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق اثبات شده است که محدوده مورد مطالعه، توان و قابلیت لازم برای تبدیل شدن به قطب گردشگری اکوتوریسم در استان گیلان را دارد. همچنین این فرضیه پس از استخراج نتایج نظرسنجی و استنباط آماری به اثبات رسیده است که برنامه ریزی مناسب کالبدی برای گردشگری محدوده مورد مداخله صورت نگرفته است که در این راستا، بر اساس در نظر گیری شرایط کنونی و وضع خاص محدوده مورد مطالعه به دلیل قرارگیری در فهرست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بعنوان بافت واجد ارزش تاریخی، از تحلیل نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای موجود، استفاده عملی و برنامه ریزی شده بعمل آمده است و پس از انتخاب راهبرد مناسب و تدوین اهداف خرد و کلان، سیاستها، راهکارها و پروژه هایی چند در این باب مورد اشاره قرار گرفته است تا امکان مداخله احتمالی کارآمد در محدوده مورد مطالعه و برنامه ریزی مناسب گردشگری خاصه گردشگری طبیعت گردی فراهم گردد.

باغ ایرانی طبیعت از پیش اندیشیده ای است که رابطه انسان و طبیعت در آن در نهایت هماهنگی است. در طی اعصار مختلف، باغ ایرانی همواره ارتباطی نزدیک با باورهای دینی پدید آورندگانش داشته و اصول و معیارهای طراحی و زبان و بیان نمادین حاکم بر ساختار کالبدی و فضایی آن متأثر از این باورها شکل گرفته است. از اینرو بحث درباره اصول طراحی و زیبایی شناختی باغ ایرانی در قبل و بعد از اسلام و بررسی تأثیر مذهب و باورهای دینی برآن از اصلی ترین اهداف این رساله می باشد. آرمانشهر صفوی تحت تأثیر آموزه های مذهبی و فلسفی شیعی، به فرم باغشهر( به عنوان گونه ای از باغ ایرانی) تعریف می شود. لذا بررسی ویژگی ها و ساختار کالبدی-فضایی باغشهرهای صفوی، سابقه تاریخی ساخت باغشهرها و اصول حاکم بر خیابان(چهارباغ) سازی(محورهای شاخص باغشهرهای صفوی) در عصر صفویه و همچنین بررسی تأثیر شهرسازی و محورهای شاخص شهری صفوی(چهارباغ سازی) بر شهرسازی خارج از ایران- در دو منطقه شبه قاره هند و اروپا – از اهداف دیگر این رساله می باشد. روش تحقیق استفاده شده در این رساله، "تاریخی _ تطبیقی" و توصیفی از نوع مطالعه موردی می باشد و نتیجه گیری این رساله، از وجود ارتباط مستقیم میان باورهای مذهبی صفویان و ابداع و طرح شیوه باغشهرهای از پیش اندیشیده شده، مطابق با الگو و اصول طراحی باغسازی ایرانی خبر می دهد. علاوه بر این نتایج تحقیقات انجام گرفته در این رساله گویای تأثیر اصول طراحی، منظره سازی و عملکرد خیابان(چهارباغ) های صفوی بر شهرسازی بعضی مناطق خارج ایران است که با کشور ایران مراودات سیاسی، فرهنگی و تاریخی نزدیک داشته اند.

در این پایان نامه سعی شده است تا با تبیین جایگاه علم نشانه شناسی در حوزه معماری پرداخته شود، تا امکانی برای رسیدن به لایه های معنایی گوناگون آن به وجود آید. . نظامات معماری از جنبه های گوناگون قابل بررسی و تقسیم بندی می باشند، از لحاظ کالبدی، زیبایی شناسی، روانشناختی... اما در اینجا بیشتر، جنبه های کالبدی و شیوه های بیان آنها در معماری مورد نظر بوده است. معماری به عنوان یکی از ارکان هنر در پی ایجاد ارتباط با مخاطب خود می باشد که این کار به وسیله عناصر سازنده معماری که در اینجا تاکید بیشتری بر عناصر کالبدی تشکیل دهنده معماری است، می باشد. و در آخر به صورت تخصصی تر و با بسط بیشتر، باغ ایرانی مورد ارزیابی از طریق نشانه شناسی قرار گرفته است. سعی شده است تا با کمک علم نشانه شناسی در جهت شناخت پایه های کالبدی باغ ایرانی، پرداخته شود. بدین منظور ابتدا عناصر کالبدی باغ ایرانی مورد شناسایی و بررسی قرار گرفته است، به کمک جداول نشانه شناسی معنایابی شده است و با استخراج لایه اول معنا و سپس با انجام دوباره عمل نشانه شناسانه سعی در جهت شناخت لایه های زیرین و پنهان معنا در باغ ایرانی صورت گرفته است تا به اهداف اصلی و دلائل شکل گیری باغ ایرانی، البته در حوزه کالبدی پرداخته شود.

رشد روزافزون جمعیت کلان شهرها ، ساخت و سازهای بی رویه، کمبود فضاهای شهری جهت پاسخگویی به نیازهای شهروندان منجر به فشارهای روانی و اجتماعی زندگی ماشینی شهری بر روی ساکنین این شهرها شده است. یکی از عواملی که این فشارها و نارضایتی را برای شهروندان تشدید می کند و منظر ادراک شده توسط آنها را مخدوش جلوه گر می نماید، احساس ناخوشایند آنها از وضعیت نامناسب و کیفیت بسیار پایین سیما و منظر شهری در نقاطی از شهر می باشد که به تبع فراموشی برخی از فضاهای بالقوه شهری بوجود آمده است. یک نمونه بارز از این فضاهای پنهان شهری، فضای حاشیه رودها می باشد که به محل انباشت زباله و پاتوق بزهکاران تبدیل گشته است. سابقه سکونت نگارنده در شهر کرج و آشنایی وی با محیط شهری باعث انگیزش موضوع ساماندهی حاشیه رودخانه در محدوده میدان شهر، در جهت زنده و آشکار نمودن قابلیت ها و ایجاد کشش و کنش موثر بین عناصر موجود طبیعی و مصنوع در این فضا، در ذهن نگارنده گردیده است. رود دره شهر کرج واقع در حاشیه شرقی شهر و نحوه قرارگیری آن نسبت به استخوان بندی جغرافیایی، حرکتی و کالبدی آن، دارای نکات و امتیازات ویژه ای است که با احیای آن و ایجاد ارتباطات فضایی و عملکردی بین بستر رودخانه و محورهای حرکتی و عملکردی شهر، تبدیل این حاشیه به یک فضای جمعی شهری پاسخگو به نیاز شهروندان و ایجاد مسیر و محورهای سبز پیاده و دوچرخه در بستر و حاشیه رودخانه و اتصال آن به مسیر تاریخی و فعلی شهر می توان بسیاری از مشکلات محدوده مرکزی شهر که ناشی از فقر فضایی آن است را بر طرف نمود و با ایجاد تعاملی پویا بین کیفیت فضایی بستر رودخانه و فضاهای شهری اطراف، اعم از خیابان ها و میادین تا حدود زیادی از فشار روانی حاکم بر شهر کاست.

بطور کلی در شهرسازی سنتی ایران، انسان معیار هرچیزی محسوب می شد. طول، عرض و ارتفاع گشودگیها، تناسبات و فواصل در انطباق با اندازه های وی در نظر گرفته می شد. انسان، مبنا و مرجعی طبیعی برای طراحی شهرهای ما بود. از این رو احداث پیاده راه هایی با استفاده از ارزش های طراحی راسته های تجاری سنتی ایران، علاوه بر اینکه در تجدید هویت شهری نقشی انکارناپذیر را ایفاء می کند، با فراهم آوردن تعاملات اجتماعی به شهروندان اجازه می دهد در محیطی آرام، بدون اینکه هر لحظه خطر برخورد یا تصادف با خودرو را احساس کنند، حواس خود را کاملاً معطوف انتخاب جنس، حظ بصر و یا پیاده می نمایند. مطالعه حاضر به دنبال بررسی ایده ای مبنی بر ایجاد شرایطی به منظور ارتقاء کمی و کیفی محیط شهری در راستای احیا و تجدید هویت و ارزش های بومی، افزایش ارتباطات و تعاملات اجتماعی افراد با یکدیگر در محیطی امن و سالم، رفع آلودگیهای زیست محیطی و مهمتر از همه احترام به هویت عابر پیاده به عنوان جزئی مهم از سیستم حمل و نقل شهری در قالب بستر کالبدی مناسب می باشد. بر این اساس ابتدا با روش کتابخانه ای بر بررسی مفاهیم و تعاریف مربوط در این حوزه پرداخته شده و سپس دو مصداق بازار اصفهان و بازار تبریز در این حوزه بررسی شده است. سپس شاخص های استخراج شده، در طراحی محور مطالعاتی (فلکه اول تا دوم صادقیه) مورد استفاده قرار گرفته است. نتیجه ای که در این پایان نامه حاصل شده است، نشان می دهد که با استفاده از تفکر، فرآیند و ابزارهای طراحی سنتی بازارهای ایرانی می توان پاسخ های مناسب تری را در برابر گزینه های نامناسب قرار دهد، محصول نهائی طرح ها را پایدارتر سازد، ابعاد مشارکت مردمی را در این طرح ها تقویت کند و با ایجاد کیفیت، پتانسـیل هـای اقتصادی و مکانی فضا را به فعلیت درآورد .

امتداد کناره آب در شهرهای ساحلی، موقعیت فضایی برجسته و منحصر به فردی را ایجاد می کند که نقش عمده ای در ارتقا کیفیت بصری، محیطی و اجتماعی شهر ساحلی دارد. امروزه فقدان مدیریت صحیح و سیاست های بلند مدت مناسب و عدم ادراک صحیح طراحان از نقش مناظر طبیعی به مثابه بالاترین تجلی گاه فرهنگ و تمدن، به تجاوزی نامعقول و بی رویه به حریم و گستره های طبیعی و در نهایت به تخریب اکوسیستم های طبیعی منتج گردیده است. شهر بندر ترکمن، در شرقی ترین ساحل دریای خزر قرار گرفته است و نمود بارز ارزش های ویژه اکولوژیکی، محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، تاریخی و جذابیت های گردشگری در بستری طبیعی می باشد. آنچه مسلم است جاذبه های فرهنگی منطقه ترکمن صحرا در کنار جاذبه های طبیعی، همچون وجود ساحل زیبا و استراتژیک بندر-ترکمن همواره زمینه حضور هرچه بیشتر گردشگران را فراهم آورده است. بر این اساس مسئله اصلی این پژوهش، طراحی نوار ساحلی بندرترکمن در قالب ساحلی پویا، ضمن حفظ و تقویت ارزش های بومی منطقه است. به گونه ای که بتواند علاوه بر جلوه های طبیعی و فرهنگی، نیازهای جدید شهری را پاسخ دهد. در این زمینه بهره گیری از دیدگاه طراحی بوم گرا در حوزه طراحی منظر ساحلی و حفظ و تقویت ارزش های بومی و دست یابی به طراحی منظر مطلوب و ارتقا کیفیت منظر شهری در محدوده ساحلی از اهداف عمده پژوهش می باشد. در جهت پاسخ به سوال های تحقیق، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی در نظر گرفته شده است. برای جمع آوری اطلاعات از مشاهده و بررسی اسناد و مدارک تاریخی، کتابخانه ای و اینترنتی، استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان دهنده آن است که با استفاده از اصول مطرح در طراحی منظر نوار ساحلی، ارتباط موجود میان دریا، ساحل و شهر، از نظر کیفی ارتقا خواهد یافت. همچنین با به کارگیری ارزش های بومی منطقه به عنوان یک عنصر مهم در طراحی منظر نوار ساحلی بندر ترکمن، می توان کیفیت طراحی را ارتقا داد.

دریا، چه در حالت آرام و چه در حالت طوفانیش کیفیات خاصی به محیط اطراف خود می دهد. هر یک از این کیفیات عامل شکل گیری و القای احساسات متفاوتی به حاضرین در منظر ساحلی خواهد بود. اما آنچه در مناطق ساحلی بیش از هر چیز اهمیت می یابد، حضور دریا و تمایل افراد برای ورود به آب است. به همین سبب وظیفه یک معمار منظر برای ایجاد فضایی دلپذیر در محیط ساحلی، با شناخت کیفیات دریا، نقش آن در منظر ساحلی آغاز می شود. اما چه اصولی به عنوان اصول طراحی پارک ساحلی با بهره گیری از حضور دریا قابل طرح است، سوال اصلی این پایان نامه می باشد. در همین راستا، اهداف پایان نامه حاضر، دستیابی به شیوه های مناسب تلفیق آب و خشکی در ساحل دریا و بررسی نقش آب دریا در بهبود کیفیت محیط ساحلی است. برای دستیابی به این مهم، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و این فرض که دریا، در تلفیق با پتانسیلهای متفاوت و خاص ساحل، پتانسیلهای جدیدی را در محیط القا می کند، استفاده شده است. در طی بررسی های صورت گرفته، این نتایج حاصل شد که برای ایجاد محیط ساحلی ای آرام و آشنا با تفکرات مراجعین، توجه به مواردی از جمله استفاده از تفکرات نمادین مردم درباره دریا و حضور آن در زندگیشان، طراحی محلهایی برای نفوذ دریا در ساحل (مانند برکه های مصنوعی در ساحل) و حتی بالعکس ساحل در دریا (مانند طراحی اسکله) و در نهایت توجه به اصول طراحی منظر، دارای اهمیت فراوانی خواهد بود.

هر باغ ایرانی در طی فرآیندی ایجاد گردیده است. فرآیند ایجاد باغها به مرور زمان باعث ایجاد الگوهایی برای ساخت باغها گردیده اند. پی بردن به این الگوها در باغهای ایرانی به منزله کشف و یا تعبیر فرآیند طراحی در باغهای ایرانی می باشد. هدف از این پژوهش از نگاه کلان شناخت فرآیند طراحی باغهای ایران با تاکید بر الگوهایی است که در فرآیند طراحی باغ ایرانی بوجود آمده اند و از نگاه خرد نیز بررسی این الگوها و تحلیل آنها جهت بهره گیری طراحان منظر برای ادراک منظر با لحاظ نمودن شاخصها و عناصر ملموس و مابه ازاهای فیزیکی جهت رابط? طراح با منظر و ارائه راهبرد هایی برای ایجاد بسترهای مناسب برای خلق طراحی منظر می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و روش تحقیق در آن به صورت کیفی شامل استفاده آگاهانه و گردآوری مجموعه ای از داده های تجربی است. رویکرد این پژوهش، آزاد پژوهی است. آزاد پژوهی علاوه بر اینکه در تشخیص واقعیت چند گانه با تحقیق طبیعت گرا دارای اشتراک نظر هست، بر تاثیر مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، قومی و جنسیتی بر ساختار اجتماعی واقعیت ها نیز تاکید دارد. بر این اساس تاثیر حضور و مشارکت مردم در دور? قاجاریه که از مهمترین شاخصه های تاثیر گذار بر فرآیند طراحی بوده است در این پایان نامه مورد بررسی قرار گرفته است. سوال اصلی این تحقیق آن است که : فرآیند طراحی باغ های ایرانی دارای چه ویژگیهایی است و چگونه می توان از آنها در دوران معاصر استفاده نمود؟ در این پژوهش چهار نمونه از باغهای مشهور در معماری سنتی ایرانی مانند باغ فین کاشان، باغ شاهزاده ماهان کرمان، باغ عفیف آباد شیراز و باغ شاه گلی تبریز به دقت تحلیل شده، الگوی قابل پیشنهاد برای هدایت فرآیند طراحی معماری منظر از آن استخراج می شوند. سپس الگوی استخراج شده در نمونه موردی طرح ( باغ طبیعت تهران یا باغ ارباب مهدی ) مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

آب در فرهنگ ایران به عنوان اصلی ترین عنصر حیات بخش مطرح است؛ زیرا ایران به عنوان کشور کویری همواره مفهومی از خشکی و بی آبی را به دنبال داشته است و در جاییکه تضاد بین خشکی و آب جلوه گر می شود، نگرش مردم نسبت به آب متفاوت از مردم سایر فرهنگ ها می باشد. این نگرش متفاوت زاینده ریشه ها و مفاهیم نمادین است که همواره تبلوری کالبدی در معماری کویر داشته است، نظیر جوشگاههای باغ ایرانی که نمادی از سرچشمه ها می باشد و از این جوشش و حرکت آب در دل خاک است که زندگی و معماری ایران شکل می گیرد. استعاره ابزاری است که سبب ایجاد پوشیدگی و راز گونگی در بیان می گردد و از آنجایی که انسان موجودی اجتماعی و دارای فرهنگ است و یک ضرورت فرهنگی استعاره را پدید می آورد، جنبه های فرهنگی در استعاره جلوه می کنند. انسان شرقی همواره بر این باور بوده است که اشکال و صورت ها به معنایی ماورایی اشاره دارند و کلمات گنجایش معانی آنها را ندارند؛ به همین منظور واژه ها صورتی رمزگونه و استعاری پیدا می کنند. اصل فوق به مظاهر این فرهنگ از جمله باغ سازی راه یافته و به عناصری از آن، چون آب، کیفیتی راز گونه بخشیده است. این کیفیت که همانا جوهره و هدف این تحقیق است، از مفاهیم فرهنگی گذشته نشأت گرفته و سبب یاد آوری معانی واجد ارزش و دستیابی به هویت برای افراد و فرهنگ غنی ایران می گردد. پایان نامه حاضر به بازنگری مفاهیم نمادین آب در فرهنگ باغسازی ایران پرداخته و به همراه تحلیل هایی که از کارکرد استعاری آن به عمل می آید، با ارائه طراحی واجد عناصر معنایی، موازی با نیازهای انسان امروز و همنوا با جریان جهانی شدن انسان گام برداشته است. بدین منظور با روشی توصیفی- تحلیلی به بررسی مفهوم استعاره از دیدگاه فرهنگی ایران پرداخته شده و نقش آب در فرهنگ ایران قبل و پس از اسلام مورد بررسی قرار گرفته و کارکرد های استعاری آب در فرهنگ ایران به تشریح بیان شده است. سپس با بررسی نمونه های جهان شرق و طرح رویکردهای استعاری آب در آنها، وجوه اشتراک و افتراق آن، با باغ های ایران مورد سنجش قرار گرفته شده است. در نهایت طراحی باغ آب با بررسی کالبدی سایت و موازی با بنیادهای نظری بر آمده از کارکردهای استعاری آب در باغ ایرانی، بر پایه استعاره هایی چون سکون، گذر و وحدت که برگرفته از سنت و فرهنگ باغسازی ایرانی است، با صورت های گونه گونی از آب شکل می گیرد.

تالاب ها یکی از پیچیده ترین اکوسیستم های طبیعی موجود در جهان می باشند.با توجه به اهمیت این موضوع وبا هدف حفظ و تداوم بقا این اکوسیستم طبیعی,و توجه به تأثیری که بر محیط اطراف ,اعم از تقلیل بار نیتروژن آب و رسوب گیری وغیره, بستر این پروژه در کنار یکی از تالاب های زیبای شمالی کشور شکل گرفته است. در این پروژه با بررسی زیست محیطی تالاب و توجه به پتانسیل های موجود در آن,سعی گردیده به منظورتوسعه این منطقه و حفظ چشم انداز ها و ارزش های طبیعی آن,با طراحی یک مجموعه طبیعت گردی و تفریحی,گامی در جهت توسعه پایدار برداشته شود. برای نیل به این مقصوددر ابتدا بابررسی تالاب به عنوان یک حوزه آبخیز پر اهمیت,مزایای مدیریت کلان صحیح این حوزه را بر شمرده و در ادامه با اشاره به اینکه توریسم و گردشگری پ.....

هر جامعه، فرهنگ و تمدّنی، اصول و ارزش های خاصّ خویش را محترم شمرده و سعی در مرعی داشتن آن ها در برنامه ها و اعمال خویش دارد، تا به این وسیله وصول به آرمان ها و اهداف خویش را تسهیل نموده و به آن ها دست یابد. تعالیم اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اصول و ارزش هایی را معرّفی می نماید که در رأس آن ها اصول دین اسلام قرار گرفته است که هر کدام از این پنج اصل می توانند در هر یک از امورات زندگی مسلمین تأثیر و تجلّی خاصّی را داشته باشند. منبع اصلی این اصول قرآن کریم است به عبارتی، کتاب الهی معرّف این اصول است که ضمن تسلّط بر عالم وجود، رعایت آن ها در اعمال و رفتار انسان نیز توصیه شده است. توجّه و نزدیکی به این اصول و مرعی داشتن آن ها در فعّالیت های انسانی عاملی در جهت شناخت الهی و همراهی با نظام حاکم بر عالم هستی خواهد بود. پایان نامه حاضر بر این نکته تأکید دارد که در کنار و مقدّم بر معیارهای مادّی صرف، وجود مبانی نظری مدوّن برآمده از اصول دین اسلام، که بتوان معیارهای معنوی و جامع را از آن ها استخراج نمود، برای تعریف ارزش های حاکم بر طراحی و برنامه ریزی و شناخت و ارزیابی محیط زندگی و به ویژه محیط مصنوع ضرورت دارد. ضرورت تدوین این مبانی وقتی تشدید می شود که موضوع به شکل دادن محیط زندگی جوامع دینی و معتقد به ماوراء طبیعت، که بر عالم وجود و اجزائش و همچنین برای انسان و فعّالیت هایش هدفی والاتر از موضوعات صرف مادّی قائل هستند. در این پایان نامه با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی کلیت اصل معاد از نظر جهان بینی اسلامی پرداخته، نتایج تحقیق نشان می دهد که برای نظام حاکم بر عالم هستی، سه ساحت می توان قائل بود که عبارتند از: نظام الهی، نظام طبیعت و نظام انسانی؛ نظام طبیعت در طول نظام الهی قرار گرفته است و تقدیر نظام بشری نیز باید قرار گرفتن در طول ارده الهی باشد بر این اساس از نظر معادشناسی پنج اصل حرکت، تعادل، تضاد، تکامل و تکوین مورد بررسی قرار گرفته است و مولفه های مفهومی این پنج اصل به همراه معانی مرتبط با خود پایه و اساس طراحی باغ آرامگاهی را تشکیل می دهند.

پیاده روی برای کلیه اقشار جامعه به دلیل کم هزینه بودن، در دسترس بودن و عدم وابستگی به عنصری خاص به عنوان اصلی ترین الگوی جابجایی در داخل کانون های زیستی به شمار می رود. شهرها در گذشته از قابلیت پیاده مداری بالایی سود می برده اند که به دنبال انقلاب صنعتی و سلطه اتومبیل موضوع حرکت پیاده در شهرها به فراموشی سپرده شد. به دنبال آلودگی ها، کاهش سوخت فسیلی و پایین آمدن کیفیت فضاهای شهری ، سیاست استفاده از حمل و نقل عمومی و کاهش استفاده از اتومبیل شخصی رواج یافت و در این راستا رویکرد برنامه ریزی و طراحی شهری در جهت احیاء حرکت و حضور عابر پیاده در فضاهای شهری در چند دهه اخیر شکل گرفت. در تبدیل خیابان ها به خیابان های پیاده پروژه های متعددی در سطح جهان تعریف گردید که در صد بالایی از آن ها با موفقیت همراه بوده و به دنبال خود احیاء فضاهای شهری و زندگی اقتصادی و اجتماعی را به همراه داشته است. بعضاً برخی از پروژه ها به واسطه انتخاب مکان محور، برنامه ریزی و طراحی نادرست آن با شکست مواجه شده و خیابان به حالت قبل خود برگردانده شده است. پایان نامه فوق با مروری بر ادبیات موضوع و بررسی نمونه های اجرایی پیاده راه های داخلی و خارجی سعی در استخراج معیارهایی برای مطالعه امکان سنجی و مکان یابی پیاده راه های شهری داشته است. در راستای تصمیم گیری در خصوص اینکه یک مسیر تماماً پیاده، مسیر پیاده همراه با حمل ونقل عمومی و مسیر نیمه پیاده قادر به ساخت و توسعه موفقیت آمیز می باشد یک مطالعه امکان سنجی می بایست انجام شود. این مطالعه معیارهایی از قبیل شبکه دسترسی، سطح سرویس عابر پیاده، مبدأ و مقصد مشخص محور، خصوصیات کالبدی، عناصر با هویت تاریخی و ... را که در تصمیم گیری تبدیل یک محور سواره به محور پیاده تأثیر گذار هستند را در سه محور امام خمینی، محور سپه و محور خیام به وسیله روش تحلیلی سوآت (swot) مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. در نتیجه اتمام مطالعه امکان سنجی، محورها بر اساس اولویت تبدیل به پیاده راه معرفی گردیده اند. سپس با انتخاب محور مورد نظر سوال در خصوص طراحی مسیر پیاده و معیارهای وابسته به آن مطرح می گردد. این معیارها با توجه به مبانی نظری موجود، تجارب جهانی طراحی پیاده راه های شهری و مبنای اطلاعات حقیقی محور موجود، مورد تحلیل قرار گرفته، شناسایی شده و معرفی می گردند. این معیار ها در سه دسته معیارهای زیبایی شناختی، معیارهای عملکردی و معیارهای زیست محیطی طراحی پیاده راه های شهری طبقه بندی شده و چارچوب راهنمای طراحی شهری برای آن محور تدوین گردیده است و محور مورد نظر بر اساس معیارهای فوق و چارچوب راهنمای طراحی شهری مذکور طراحی و برنامه ریزی گردیده است.

- فرایند طراحی pakilda فرایندی است که بر چند اصل استوار است. یکی از این اصول دانش در زمینه همه موارد تأثیر گذار بر طراحی و فرایند طراحی است. در فصل اول به صورت مختصر به تعریف و بازخوانی جنبه های از دانش و مفاهیم در باب طراحی و فرایند طراحی چون مبانی نظری طراحی- فرایند سنتی طراحی- نقشه های مسیر فرآیند طراحی- نمودارهای از فرایند طراحی - مسئله ها و راه حل ها- الگوی از مسئله های طراحی- مولد های مسئله طراحی- ماهیت و سودمندی مبانی نظری- محدودیت های بنیادین - محدودیت های عملی- محدودیت های شکلی- محدودیت های نمادین- نظریه اثباتی معماری و نظریه رویه ای می پردازیم. ماحصل این نتایج می تواند به درک عمیق تر ما از الگوها و جایگاه آن ها در فرآیند طراحی در فصل سوم بینجامد. - داشتن تصویر ذهنی از الگوهای طراحی ما را در استفاده هر چه بهتر وترکیب صحیح ترآنها با یکدیگر یاری می کند. در فصل دوم با توجه به قرار گیری محدوده مطالعاتی مورد نظر برای طراحی پارک ، در اقلیم سرد و کوهستانی حومه شهر؛ تعریفی از منظر کوهستانی، عوامل تأثیر گذار بر طراحی در منظر کوهستانی و یک سری اصول طراحی پارک در قالبی ساده و عمدتاً به همراه عکس ارائه خواهد شد . - با توجه به ادبیات نظری و دانش ارائه شده در فصل اول و اصول ارائه شده برای طراحی پارک در فصل دوم ؛ در ادامه در فصل سوم به معرفی الگو، انواع الگو و طراحی از طریق الگوها و مدل سازی الگوها برای استفاده از روش pakilda بر ای طراحی پارک در استفاده در فصول بعد در رأس کار قرار می گیرد. در این فصل نظریات آقای سالینگاروس در باب شبیه سازی الگوها با نظریه گراف ها توضیح داده خواهد شد. در انتهای این فصل مدلی ارائه خواهد شد که در آن با ترکیب الگوها و روش استدلال مبتنی بر مورد راهکاری را جهت استفاده از الگوها به صورت موردی و در قالب زبان الگوها ارائه می نماید. - در فصل چهارم با بهره گیری از الگو های مختلف و موفق طراحی منظر و و ترکیب آن ها با تعدادی از الگو های کریستوفر الکساندر در کتاب زبان الگو که در بسیاری از موارد می توانند بستری را برای کاربرد الگو های منظر در فضای شهری یا حومه شهری به وجود آورند، اقدام به جمع آوری الگو های به صورت سلسله مراتبی در چند لایه می کنیم. - فصل پنجم با عنوان "مکان یابی پناهگاه گردشگری بر اساس اصول و معیارهای منظر" با رویکردی نوین و ابتکاری بر آن است تا نقش و جایگاه معیارها و الگوها را در راستای انتخاب های مسئولانه ،این بار در مرحله انتخاب سایت طراحی از طریق ترکیب متدلوژی fgd وahp نشان دهد.داده ها و نتایج برآمده از فصل های سوم و چهارم ما را در نیل به این مقصود یاری می دهند. - فصل ششم ما شرح جامعی است از محدوده مورد مطالعاتی (حوزه تاریک دره ، دره عباس آباد و تپه حیدره) که شامل مطالعات پایه اکولوژیکی، اقلیم، بررسی ساختار اجتماعی و اقتصادی منطقه، تأسیسات زیر بنایی، ارزیابی منظر و بسیاری موارد دیگر که این شناخت ما را در تهیه زبان الگوی مناسبی برای طراحی سایت راهنمایی خواهد کرد. پژوهش حاضر از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش تحقیق مورد پژوهی با استفاده از راهکار های ترکیبی و ...در بستری از مطالعات میدانی ،کتابخانه ایست . ابزار تحقیق ما روش تحلیل سلسله مراتبی ahp و روش استدلال مبتنی بر مورد cbr است که با توجه به گستردگی محاسبات وبرای دقت در فرآیند طراحی از برنامه مطلب mat lab استفاده شده است. در تصویر کلی اهداف این پژوهش را می توان ارائه و تدوین اصول و معیار و الگوهای طراحی منظر در بافت کوهستانی با استفاده از فرآیند طراحی pakilda دانست ،از این رو ابتدا به شناخت علمی الگو های طراحی از منظر نظریه پردازان معاصر می پردازیم، سپس اصول و معیار های طراحی پارک را بررسی می کنیم، سپس از این بین دست به انتخاب می زنیم و الگو های مورد نظر برای مدل سازی و طراحی را بر اساس زبان الگوی کریستوفر الکساندر بر می گزینیم، الگوهای که به اعتقاد لا و سون غالباً از پژوهش عملیاتی یا روانشناسی رفتارگرا وام گرفته می شد.در فرایند شناخت نمونه موردی برای طراحی در جهت دست یابی به نقاط ضعف و قوت ، فرصت ها و تهدیدهای منطقه نخست به تحلیل و بررسی ویژگی های کالبدی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی، اکولوژیکی و اقلیمی محدوده مورد مطالعه با توجه به اسناد مستدل از جمله عکس های هوایی ،نقشه ها و گزارشات موجود از منطقه مورد ارزیابی قرار گرفته است.

فضاهای عمومی یک شهر، محل تجلی زندگی جمعی شهرها هستند. مکان هایی که مردم برای انجام فعالیت های روزمره شان به آن ها مراجعه می کنند و یا در آن رفت و آمد می کنند. چنانچه فضا دارای کیفیت مطلوب نیز باشد، مردم برای انجام فعالیت های تفریحی، استفاده از هوای مطبوع، بودن در میان بقیه مردم و برقراری تعاملات اجتماعی نیز مدت زمان های بیشتری را در مکان های عمومی می گذرانند. سرزندگی فضاهای عمومی یکی از کیفیت های فضاهای عمومی است که به ویژگی های کالبدی و اجتماعی وابسته است. مبلمان موجود در فضاها از عناصر کالبدی در فضاست که با کیفیت، مکانیابی و آرایش خود، پیغام های اجتماعی مخابره می کنند. هدف این مطالعه بررسی میزان تاثیرپذیری سرزندگی فضاهای شهری با توجه به مبلمان موجود در فضاست.. نتایج بررسی فیلم برداری های انجام شده در وحدوده طی روزهای تعطیل آخر هفته و روزهای کاری وسط هفته نشان دهنده وجود ارتباط میان مبلمان موجود در فضا و فعالیت های انجام شده در فضا می باشد. بر اساس داده های بدست آمده معیارهایی برای چگونگی ایجاد امکانات نشستن، ایستادن و... بیشتر در فضا و استفاده از شرایط موجود برای ارتقائ سطح انجام فعالیت های انتخابی و ضروری، استخراج شده است. این معیارها در بخش طراحی محدوده مورد استفاده قرار گرفته است.

هر یک از ادیان آسمانی در کنار آموزه های دینی و روانی با درون مایه های عمیق و نمادین خود تاثیر فراوانی بر مهارتها، شیوه زندگی و در نهایت معماری دوره های مختلف داشته اند. درحقیقت هدف این عالم این بوده که همه به خدا برسند. این حرکت تدریجی است و هرقدمی، مقدمه ی قدم بعدی، می باشد. هرراهی برای رسیدن به این نقطه بی مانع است. و نیز سلسله مراتب دارد. با تحلیل و بررسی مواردی از منظر طراحی شده ی فضاهای عبادی در جهان و با مراجعه به معماری پیشینیان و بررسی مفاهیم آیینی و نمادهای مذاهب؛ معماری مفهومی با پشتوانه معنایی خواهیم داشت. می توان فضایی طراحی کرد که درآن رویکردی متفاوت نسبت به دین های دیگر در فرد پدید آورد، فضایی که در آن پیروان ادیان مختلف از طریق آشنایی متقابل به فراگیری از یکدیگر ترغیب شوند تا در نتیجه چنین تعاملاتی روحیه تساهل ومدارای دینی و استقبال از دیدگاههای دینی(دیگری)گسترش یابد. اما این که چه اصولی به عنوان اصول طراحی فضاهای مذهبی در نظر گرفته شده است و چگونه میتوان از این اصول جهت طراحی باغ ادیان بهره گرفت سوال اصلی این پ‍ژوهش می باشد. درهمین راستایکی ازاهداف پایان نامه حاضر، دست یابی به اصول مشترک فضاسازی اماکن مذهبی و شاخص کردن آن در یک باغ عرفانی می باشد. برای رسیدن به این مهم از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بهره برده و این فرض که باغ در همه ادیان نمودی از بهشت می باشد درروند تحقیق تاثیر گذار بوده است. در طی بررسی های صورت گرفته این نتایج حاصل شد که برای ایجاد محیطی مذهبی با عنوان باغ ادیان، توجه به مواردی از جمله نمادهای عرفانی ادیان و عناصر طبیعی مقدس ودر نهایت چگونگی حضور آنها در بناهای مذهبی دارای اهمیت فراوانی خواهد بود. کلید واژه: هنر مقدس ؛ نمادهای مذهبی؛ باغ در ادیان؛ باغ بهشت

بنای تاریخی ردپای فرهنگ و اندیشه معماران و مردمان در طول زمان است. بنای تاریخی حاصل نوع تفکر و زندگی گذشتگان می باشد و بنای امروزی بر اساس نوع تفکر و زندگی معاصر شکل می گیرد. در پی رشد شتابان شهرها و دگرگونی هایی که در شکل و شیوه زندگی آدمیان شاهد آنیم، بناها و بسیاری از خانه های تاریخی شهرهایمان به مکان فرسودگی ها مبدل شده اند و نیازهای متنوع زندگی انسان معاصر که با سرعتی شگفت انگیز، شهرها و بناهای کهن را در می نوردد و در صورت عدم رسیدگی، چیزی از ارزشهایی که طی قرون متمادی در آن به دست آمده اند را باقی نخواهد گذارد. در روزگاران ما، که سرعت حرکت جوامع و پیشرفت تکنولوژی افزایش یافته قدرت ما در تلفیق و ترکیبی مناسب بین سنت و مدرنیته کاهش یافته است. تجربه نیم قرن اخیر در کشور می نمایاند که ما ناگزیر از مداخله و طراحی و توسعه این فضاهای کهن هستیم. مداخله و طراحی که با هدف معاصر سازی و تأمین جدید ترین امکانات زیستن، با تکیه بر احترام به اصول شکل دهنده به فضاهای گذشته صورت می گیرد و نه تنها خدشه ای به روح تاریخی فضاهای ارزشمند گذشتگان وارد نخواهد کرد، بلکه می تواند ارزش های زندگی معاصر را به ارزش های کهن مان در بناها و مکانهای تاریخی بیافزاید. باززنده سازی و توسعه مداخله ای آگاهانه است که با هدف برقراری ارتباطی پویا میان کالبد دیروز و زندگی امروز بناهای کهن صورت می گیرد. ارزش یک معماری در هر دوره به این است که بتواند پاسخگوی واقعی نیازهای زمان خود باشد. برای احترام و ارزش گذاری و حفظ هویت آن بناهای کهن می بایست ساختمان جدید مطابق معیارهایی که به مفاهیم و کیفیت معماری بنای قدیمی توجه دارد، ساخته شود. معیارهایی تا در عین اینکه به معماری زمینه و تاریخی خود بی اهمیت نبوده، بتواندیادمانهای دوره ما برای آیندگان را به نمایش گذارد. پایان نامه حاضر درصدد تجزیه و تحلیل عوامل تأثیر گذار بر روابط میان بنای کهن و بخش توسعه یافته می باشد. به عنوان یکی از عامل های مهم مبین معماری معاصر، بهره گیری از سازه نمایان را به عنوان عاملی موثر که نمایانگر معماری تکنولوژیک دوران معاصر است را، در طرح توسعه بناهای کهن مطرح می نماید. نمونه موردی، توسعه حفاظت محور عمارت تاریخی پارک قیطریه است، که در حال حاضر به عنوان فرهنگسرا تغییر کاربری داده است.

از آنجا که مهمترین هدف مداخله در بافت تاریخی ، پایداری و انتقال آن به نسل های آینده است ؛ در این پروژه از فرایند طراحی شهری پایدار برای مداخله در محله حکیم اصفهان استفاده شده است. با توجه به اهمیت ویژه بافت تاریخی به عنوان هویت شهر سازی ایرانی ، با استفاده از نظریه های ساختار گرائی و زمینه گرائی ، طرحی برای باززنده سازی بافت تاریخی محله حکیم در زمینه کالبدی شهر اصفهان و زمینه فکری مکتب شهر سازی اصفهان ارائه شده است. هدف این پایان نامه ، تجربه طراحی شهری پایدار و بکار گیری مراحل این فرایند به منظور حفظ هویت بافت تاریخی محله حکیم اصفهان است .

هدف از پژوهش حاضر طراحی باغ طبیعی به عنوان فضای سبز پایدار در مرکز منطقه مسکونی شهرک والفجر -که به دلیل همجواری با بزرگراه های همت، کردستان و حکیم از درصد بالای آلودگی هوا برخورداراست- می باشد. باغ مذکور با عملکرد یک پارک محلی منجر به تلطیف هوای شهرک و ایجاد آسایش شهروندان شده و همچنین با ایجاد فضایی عمومی در قلب محله جهت تعاملات اجتماعی و گذران اوقات فراغت، محیطی زنده و پر تحرک را بوجود خواهد آورد. آنچه که در طراحی این پارک حائز اهمیت است بهره گیری از هندسه فرکتال و اصول و قواعد آن در طراحی و ایجاد محیطی بدیع و نو است که از دل طبیعت به طبیعت باز می گردد. برای رسیدن به این منظور ابتدا اصول و قواعد طراحی پارکهای شهری و همچنین اصول هندسه فرکتال بررسی و قواعدی مشخص برای طراحی پارک فرکتال مطرح شده است. سپس آثار و نمونه های مشابه معماری فرکتال در ایران و جهان بررسی و تحلیل شده و الگویی مناسب جهت طراحی فرکتال ارائه گردیده است. در ادامه با مطالعات اقلیمی و شناخت کالبدی بستر طرح در شهرک والفجر، راهکارهایی جهت استفاده بهینه از پتانسیل های طبیعی سایت پیشنهاد شده و در انتها با تلفیق نتایج عملی و نظری پژوهش به معرفی طرح پیشنهادی با بهره گیری از نتایج بدست آمده، پرداخته شده است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که بهره گیری ویژگی هایی همچون خود متشابهی، تکرار عناصر، رعایت مقیاس های سلسله مراتبی در اجزاء و کل طرح، استفاده از مدول های مشابه، داشتن ایده های اقتباس شده از طبیعت و همچنین استفاده از فرم هایی همچون 6 و 5 ضلعی که در طبیعت فراوان دیده شده و قابلیت زیادی در فراهم کردن ویژگی های مذکور دارد، از اصول طراحی پارک فرکتال به شمار می روند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات نظری شامل روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی شامل بررسی و برداشت وضعیت کالبدی موجود سایت صورت گرفته است.

چکیده: امروزه با توسعه روزافزون شهرنشینی، اهمیت سازگارسازی فضاهای عمومی با نیازهای اجتماعی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. در سالهای اخیر، کودکان که از اهمیت ویژه ای در میان گروه های انسانی برخوردارند، بخش قابل توجهی از اوقات فراغتشان به فعالیت هایی چون تماشای تلویزیون و سایر فعالیتهای فاقد تحرک می گذرد، از این رو ضرورت ایجاد فضاهایی به منظور جلوگیری از بی تحرکی، کاهش آگاهی محیطی و عدم تعامل با محیط مطرح می گردد. متاسفانه در بسیاری از موارد مشاهده می شود که محیط های خاص کودکان بدون توجه به نیازهای واقعی آنان طراحی می شوند. بنابراین برای تحقق شکوفائی و توانائی های خلاقه کودکان، بایستی در ایجاد سازگاری میان فضاها با نیازها آنان توجه گردد. روش تحقیق پایان نامه حاضر، «توصیفی» و «تحلیلی– اسنادی» است که با رجوع به منابع و بررسی مبانی روانشناسی خلاقیت و مبانی طراحی منظر، سعی در تدوین اصول طراحی در ارتباط با نیازهای کودک دارد. و همچنین با بهره گیری از روش «تحلیل محتوا» به بررسی نمونه های مشابه پرداخته شده است. باتوجه به آنکه " پارک" محیطی است که در آن اصلی ترین فعالیت کودکی یعنی" بازی" اتفاق می افتد، لذا می توان از " پارک کودکان " به " پارک بازی " تعبیر کرد؛ این معنی ایده پارک تجربه را فراهم میکند که در چهار وجه تحرک، جستجو و اکتشاف، خلاقیت و تخیل تحقق میاید. با توجه به دیدگاه مازلو که رشد کودک در ابعاد مختلف، زمینه ساز تحقق ظرفیت های فردی "و در نتیجه "پرورش خلاقیت " است، می توان از مقوله رشد دوران کودکی به " خودشکوفایی" تعبیر کرد. لذا دربخش طراحی در جهت پرورش خلاقیت ، پارک مورد نظر به پنج پارک جزئی تر مرتبه بندی و طراحی شده است که در آن از نیازهای اولیه کودک تا نیاز به خودشکوفایی پاسخ داده شود وکودک در مسیر خود شکوفایی، به پرورش خلاقیت که زیر مجموعه ای از خودشکوفایی است دست یابد . واژگان کلیدی: کودک، پارک، پرورش خلاقیت

توجه به امر مرمت، حفاظت و بهسازی باغهای تاریخی یکی از چالشهایی است که در دهه های اخیر بسیار مورد توجه صاحب نظران و متخصصان احیاء بافتهای تاریخی قرار گرفته است و صدور قوانین، بیانیه ها و دستورالعملهای بین المللی گوناگون، نشان دهنده اهمیت این موضوع می باشد. شناخت میراث فرهنگی و ارزشهای یک منبع میراث فرهنگی از یک سو و آشنایی با انواع روشهای مرمت، حفاظت، باززنده سازی و بازآفرینی از سوی دیگر به عنوان پیش زمینه و اصول پایه ای در این پژوهش مطرح شده اند . رویکردهای مرمتی و حفاظتی باغهای تاریخی در سیر و تحول خود از بازسازی، بهسازی، باززنده سازی به «باز آفرینی» تکامل یافته اند. این رویکرد با طیف وسیعی از ملاحظات انسانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مواجه بوده و به دلیل تعامل مداوم این عوامل با یکدیگر، توجه به مشارکت شهروندان در برنامه های توسعه شهری از جمله بازآفرینی باغهای تاریخی امری اجتناب ناپذیر می باشد. در این پژوهش پارادایم تحقیق یک الگوی طراحی محور بر اساس نظریه cross می باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش کیفی استفاده می نمائیم و در حوزه تکنیکهای تحقیق، تدابیر مقایسه تطبیقی و طراحی مقایسه ای به کار خواهد رفت. این تحقیق با مطالعه ادبیات نظری در حوزه مشارکت، چارچوبی را برای بهره گیری از نظرات گروههای مخاطب پیشنهاد می دهد. در این راستا رویکرد محله مبنا با ویژگیهایی چون مردم گرایی، مشارکت پذیری و کل نگر بودن، مشارکت واقعی مردم را در موضوعات شهری مورد هدف قرار داده است. چهار شاخص مطالعاتی؛ ارزشها، سرمایه اجتماعی، ایجاد کاربریهای چند گانه و توانمند سازی ساکنان، مفاهیم کلیدی می باشند که در این رویکرد بر آن تاکید شده است و در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند. در نهایت، با استفاده از جدول swot تجزیه و تحلیل بر روی این شاخصها صورت گرفت و نتایج حاصل از آن منجر به تهیه راهبردهای پیشنهادی برای طراحی گردید. پیش بینی می شود نتایج حاصل از این پژوهش، بتواند راهگشای بهره گیری حداکثری از نظرات مردم محلی و جلب نظر مخاطبان واقعی پروژه های شهری باشد. محله سامیان تهران به عنوان یکی از محله های تاریخی، ظرفیتهای بالقوه ای را چه از نظر ارزشهای فرهنگی و اقتصادی-اجتماعی، سرمایه اجتماعی، ظرفیت و توانمندی ساکنان و کاربریهای چندگانه دارد که می تواند مبنایی باشد برای بازآفرینی باغ تاریخی سامیان تهران با رویکر محله مبنا. . بدیهی است این رویکرد، عاملی در جهت حفظ فرهنگ بومی محله و آشنایی هر چه بیشتر ساکنان محلی با ارزشهای باغ ایرانی می باشد.

روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع توصیفی، تحلیلی در بستری از مطالعات کتابخانه ای است که در آن هدف ارائه و تدوین اصول و معیارهای طراحی منظر با تأکید بر عناصر طبیعی برای کودکان، و بسط این معیارها در محدوده تعیین شده در شهر همدان می باشد. در فرآیند ارائه این اصول و در جهت دست یابی به نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدهای منطقه، نخست به تحلیل و بررسی ویژگی های کالبدی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی، اکولوژیکی و اقلیمی محدوده مورد مطالعه با توجه به اسناد مستدل پرداخته شده است. سپس تأثیر طبیعت بر کودکان و نیازها و علایق آن ها و چگونگی طراحی با عناصر طبیعت، مورد ارزیابی قرار گرفته است. در نهایت با تأکید بر یافته های به دست آمده و در نظر گرفتن ترجیحات و نیازهای کودکان شهر همدان، از طریق مشاهده و عکس برداری، پیشنهادات طراحی باغ کودک برای این منطقه ارائه شده است.

چکیده ساختمان بلندمرتبه با شرایط کنونی کمتر می توانند به نیازهای مردم پاسخ دهند، از این رو نیاز به بررسی و مطالعه برای بهبود کیفی زندگی در ارتفاع در ساختمانهای بلند وجود دارد. از طرفی، یکی از نیازهای اساسی ساختمانهای بلندمرتبه، توجه به مسائل زیست-محیطی می باشد که یکی از بهترین روشها در انسانی کردن این ساختمانها و پاسخگویی به نیازهای انسانی می باشد. به همین سبب وظیفه یک معمار منظر، ایجاد فضایی دلپذیر در محیط داخلی می باشد که با توجه به شناخت کیفیات این ساختمانها بتواند نیازهای انسانها را در راستای رفع مشکلات این ساختمانها تا حد امکان برطرف کنند. اما چه اصولی به عنوان اصول طراحی فضای سبز در فضای داخلی با توجه به نیازهای مقدماتی محیط داخلی، ملاحظات طراحی و ملاحظات نگهداری قابل طرح است؟ سوال اصلی این پایان نامه می-باشد. در همین راستا، اهداف پایان نامه حاضر، دستیابی به معرفی فضای سبز داخلی و بیان ضرورت ایجاد این نوع فضا و فواید کاربرد حاصل از آن، توسعه فضای سبز در فضای داخلی، تدوین اصول طراحی فضای سبز در فضاهای داخلی ساختمانهای بلند، بهره گیری از فضای سبز در داخل در راستای بهبود عوامل زیست-محیطی، طراحی فضای سبز در فضاهای داخلی در ساختمان بلندمرتبه با توجه به اصول استخراج شده در این فضاها می باشد. برای دستیابی به این مهم، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده ده است که در سیر فرایند کل به جزء به معرفی روشهای مناسبی برای حصول به اهداف مورد نظر می پردازد و در نهایت با استفاده از تحلیل به بررسی اصولی برای ایجاد این گونه فضاها جهت دستیابی به اینگونه فضاها می پردازند. در طی بررسی های صورت گرفته، این نتایج حاصل شد که برای ایجاد محیط انسانی در ساختمانهای بلند، استفاده از فضای سبز در فضاهای داخلی می تواند بخوبی به ارتقای کیفیت محیط داخلی از لحاظ سلامتی، روانی، زیبایی شناسی، اقلیمی و زیست محیطی کمک کند و از همه مهمتر بهبود وضعیت زیست محیطی می باشد که از طریق ارتقای کیفیت هوای داخلی با استفاده از سیستمها، روشها و انتخاب گیاهان مناسب اتفاق می افتد. و در نهایت توجه به اصول طراحی منظر داخلی در طراحی چنین فضاهایی، دارای اهمیت فراوانی خواهد بود.

ترسیم نقشمایه ها در معماری تکایای مازندران، حاصل ذوق و احساس نقاشان عامیانه است و به مثابه شاخص هویت فرهنگی و تاریخی این استان محسوب می شود که امروزه تعداد قابل توجهی از این نقوش در برخی روستاها به ویژه بخش مرکزی استان همچنان باقی مانده اند. معماری تکایا در دوره اسلامی اگرچه برای برگزاری مراسم عزاداری بر پا شده اند اما نقوش متنوع آن علاوه بر مضامین مذهبی شیعیان ، یادآور آیین های کهن پیش از دوره اسلامی و پیوند دهنده هنر عامیانه این خطه با باورها و اعتقادات آیینی مردم بوده است. دستیابی به فهم و درک این میراث ارزشمند که در قالب تصویر ارایه گردیده است، نگارنده رساله را به بررسی و مطالعه این نقشمایه ها سوق داده، موضوعی که تاکنون، پژوهش خاص و دقیقی در این خصوص انجام نپذیرفته است. تدوین و مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، به روش توصیفی و تحلیلی – تطبیقی است. آرایه های ترسیمیِ مورد نظر که از میان 21 تکیه اصیل گزینش شده اند به عنوان جامعه نمونه(از بخش مرکزی استان) انتخاب و پس از شناسایی و معرفی مضامین، مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. روند جستجو و تاکید نگارنده در این رساله، مبتنی بر این فرضیه است که جهان اساطیری و باورهای مردمی در شکل گیری نقوش بسیار اثرگذار بوده و روند تلفیق آن ها پس از دوران اسلامی قابل توجه است، که با هدف درک مفاهیم نهفته در نقشمایه های بومی و غیر بومی انجام پذیرفته است. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که برخی منابع نوشتاری کهن قبل و پس از دوره اسلامی، مکاتب هنری هنرمندان رسمی، نگرش نقاشان عامیانه و برخی کتب چاپ سنگی عهد قاجار از مهم ترین علل شکل گیری مضامین این نقوش هستند، همچنین آرایه های ترسیم شده در تکایا، صرفاً با هدف تزیین پدید نیامده اند بلکه دارای مفاهیم نمادین بوده و شیوه های بیانی ساده ورسا و با تلفیقی از نگرش عینی و ذهنی هستند.

در ادبیات طراحی شهری مفهوم «وحدت» جایگاه ویژه ای دارد. این مفهوم به دلیل وسعت معنایی از ابعاد متنوعی بکار گرفته شده است. علی رغم این وسعت استعمال، به نظر می آید جایگاه مفهوم «وحدت» در طراحی شهری آنگونه که شایسته است مورد بررسی قرار نگرفته و ابعاد متعدد آن هریک در جایگاه خویش تبیین نشده اند. نکته دیگر آن که در پژوهش های موجود عمده تأکید بر منابع غربی بوده است در حالی که به نظر می آید تبیین موضوع وحدت و دستیابی به حقیقت آن نیازمند رجوع به وحی الهی و استنتاج و اخذ دیدگاه این ساحت گرانقدر پیرامون وحدت است. براین اساس این پژوهش کنکاشی اولیه در مورد جایگاه این مفهوم در طراحی شهری با تکیه بر نظریات موجود داشته، سپس با محوریت رهنمودهای قرآن کریم حول بحث وحدت، مفهوم و ماهیت وحدت حقیقی را تبیین نموده است. از نگاه قرآن، مجموعه دارای وحدت است که نه فقط نظام ظاهری صوری آن دارای هماهنگی انسجام باشد، بلکه در سطحی عمیق تر از سویی نظام فاعلی و مولفه های پدیدآورنده مجموعه دارای وحدت بوده و از طرف دیگر، نظام غایی و عوامل تأثیرپذیرنده آن هماهنگ باشد. وحدت در عرصه نظام فاعلی و غایی شرط اساسی برای وحدت در حوزه نظام داخلی است. این تبیین از وحدت حقیقی(و نه صوری و خیالی) در ادامه پژوهش با آراء بشری در قالب جزئی تر نمودار گشته و نهایتاً سعی گردیده نگرشی جامع پیرامون «وحدت» تبیین شود. مطابق نتیجه نهایی این پژوهش، محصول طراحی شهری(فضای شهری) دارای 13 مولفه فاعلی و 8 مولفه غایی است که برای نیل به وحدت حقیقی، ضروری است بین این موله ها هماهنگی وجود داشته باشد. در راستای مباحث نظری، برای نشان دادن اثرات عملی این رویکرد، مفهوم وحدت در میدان بهارستان تهران مورد تحلیل قرار گرفته و طرحی برای دستیابی به وحدت حقیقی، برای این فضای شهری (در بعد کالبد و عملکرد) ارائه شده است. وجود عناصر مختلف و به ظاهر ناهماهنگ چه به لحاظ کالبدی و چه به لحاظ عملکردی در بدنه و اطراف میدان بهارستان (چون: مجلس شورای اسلامی، مجلس شورای ملی، مدرسه عالی شهید مطهری، فعالیتهای تجاری-خدماتی بدنه) زمینه را برای بروز مفهوم وحدت و بکارگیری آن در فعالیتهای بدنه میدان و طراحی مرتبط با آن فراهم می کند. ابزار گردآوری اطلاعات عمدتاً بصورت کتابخانه ای و یا در بخش نمونه موردی بصورت برداشت میدانی و انجام مصاحبه عمیق؛ و روش تحقیق در مواجهه با منابع بشری عمدتاً بصورت تحلیلی-تطبیقی و در مواجهه با وحی الهی براساس روش تدبر موضوعی است.

باززنده سازی منظر فرهنگی، روند منسجم و منظمی در راستای احیاء و حفاظت از هویت فرهنگی و طبیعی یک مجموعه تاریخی است که تداوم و بازشناسی آن، درک و شناخت ارزش های یک سرزمین را تعالی می بخشد. مطالعه تحلیلی، ثبت اطلاعات به دست آمده، ارزش گذاری و در نهایت حفاظت و مدیریت، مراحل باززنده سازی یک اثر تاریخی را شکل می دهند. رویکردهای حاضر همچون: سرویس های احیاء و حفاظت از میراث و پارک های ملی نیز چنین روندی را پیش رو گرفته اند. مناظر تاریخی به جا مانده از گذشته هر سرزمین، نماد و سمبلی از هویت فرهنگی و تمدن غنی اجداد آن است که هر آینه به زندگی امروز قوم و ملتش معنا می بخشد و موجبات تفاخر و عزت آن را فراهم می آورد. بدین سبب، هر کوششی در راستای بازنمایی و حفظ آن، در اصل کمکی به بقای فرهنگ و سنت های کهن یک سرزمین است. هدف از این پژوهش، مطالعه تاریخی و باززنده سازی هویت باستانی منظر فرهنگی تخت سلیمان -از طریق پیاده سازی اصول رویکردهای حفظ و بازآفرینی میراث و برنامه مدیریتی پارک ها- مشتمل بر محتوای فیزیکی از جمله: مسیرهای حرکتی، باغ ها، آسیاب های آبی و مناظر طبیعی و ادبیات شفاهی چون: داستان ها، افسانه ها، سرود ها و باورهای بومی منطقه با توجه به پتانسیل ها و محدویت های فعلی آن می باشد. در راستای این هدف، ارائه امکانات مورد نیاز جهان گردان و محققین علاقه مند و پیش بینی نیازهای آتی مراجعه کنندگان در همسایگی آن، می تواند قدمی باشد در حفاظت از این اثر فرهنگی و طبیعی که بخشی از گذشته هر ایرانی را شکل می دهد. روش تحقیق در حوزه ادبیات نظری و پیشینه در این پژوهش تاریخی و توصیفی- تحلیلی و در حوزه مطالعات میدانی روش تحلیلی با ابزار گردآوری داده از طریق مشاهدات محلی و تکمیل پرسشنامه و روش مشاهدات میدانی (مصاحبه، رولوه، تهیه عکس و...) و روش تحلیل داده هادر راستای رسیدن به اطلاعات، تحلیل کیفی-توصیفی می باشد. نتایج پژوهش حاضر، دست یابی به روندی قانون مند در احیاء و باززنده سازی مناظر فرهنگی با تأکید بر هویت تاریخی و طبیعی سایت می باشد که به گونه ای یکپارچه در هم ادغام شده اند.

هدف این رساله ارائه یک چارچوب نظری بهینه برای طراحی منظر با در نظر گرفتن الگوهای طراحی پایدار است. در راستای این هدف به تبیین معیارها و روش های طراحی منظر پایدار پرداخته شده است. بر مبنای تعاریف مطرح شده، یک چارچوب نظری متشکل از دو بخش اساسی است. بخش نخست مربوط به شناخت اصول حاکم بر آن چارچوب نظری بوده و بخش دوم فرآیندهای شکل دهنده آن چارچوب را شامل می شود. بر این اساس ساختار این رساله به دو بخش کلیدی تقسیم شده است. بخش نخست مربوط به شناخت معیارهای پایداری منظر و بخش دوم به شناخت فرآیندهای طراحی منظر مرتبط می باشد. روش تحقیق مورد استفاده تحلیلی توصیفی بوده که در این میان از شیوه میدانی جهت اثبات پایایی و روایی رساله استفاده شده که پس از تهیه پرسشنامه و مصاحبه عمیق نتایج حاصله از طریق نرم افزار matlab مورد وزن دهی قرار گرفته است. پرسشنامه ها در سه گروه ده نفری توزیع شده است. نتایج حاصل از تحقیق در دو بخش معیارها و روشهای طراحی ارائه شده است، که در بخش اول معیارهای طراحی بر اساس گونه های منظر در سه بخش منظر حفاظتی، منظر تولیدی و منظر فرهنگی مورد وزن دهی قرار گرفته و در بخش روشها، چارچوب طراحی منظر پایدار در چهار بستر شناخت، جمع آوری اطلاعات، تحلیل و طرح تبیین گردیده است. مراحل چارچوب پیشنهادی در راستای اهداف منظر پایدار شامل شناخت بسته های اکولوژیک منظر، شناخت لیست لایه های اطلاعاتی، ارزشگذاری لایه ای، رویهم گذاری لایه ای، تشکیل مدلهای منطقه ای و راهبردی و تهیه نقشه برنامه ریزی کاربری های منظر می باشد.

با وجود آنکه موضوع پایداری شهری از دهه 90 به عنوان پارادایم مسلط شهرسازی مطرح شده و حرکت به سوی شهر پایدار به عنوان یک ایده آل در شهرسازی مطرح شده است، نسبت ابعاد مختلف پایداری و چگونگی اثر متقابل آنها در رسیدن به پایداری مورد کاوش قرار نگرفته است. در یک نگاه نقادانه دیگر دامنه تبیین این مفهوم در مقیاس های خرد طراحی شهری همچون فضاهای عمومی شهری و گونه های مختلف این فضاها به خوبی بررسی نشده است. در میان فضاهای عمومی شهری، میدان های شهری همواره به عنوان یکی از شاخص ترین فضاها در راستای ایجاد هویت شهری مطرح بوده اند. بررسی موضوع پایداری در میدان های شهری در ادبیات طراحی شهری معاصر دامنه وسیعی ندارد و از مجموع مطالعات موجود نمی توان به تبیین روشنی از مفهوم میدان شهری پایدار رسید. از این رو این رساله بر این نکته تاکید دارد که با بررسی نمونه هایی که بتوان در یک بازه زمانی قابل توجه، ابعاد مختلف پایداری در میدان های شهری را درکنار هم سنجید، می توان به درک روشنی از مفهوم میدان های شهری پایدار دست یافت. بافت تاریخی بوشهر با داشتن سابقه اقتصادی قوی از دوره قاجاریه به عنوان مهمترین بندر تجاری ایران، داشتن زمینه های فرهنگی و اجتماعی در شکل آئین های جمعی مختلف و همچنین قرار گرفتن در شرایط محیطی خاص، یک نمونه غنی جهت بررسی مفهوم پایداری در میدان های شهری است. با وجود این سابقه غنی میزان پژوهش های منسجم انجام شده در مورد بافت تاریخی بوشهر بسیار معدود است. هدف اصلی پژوهش دستیابی به یک چارچوب مناسب جهت تبیین پایداری میدان های شهری در بافت تاریخی بوشهر است. در عین حال حرکت به سوی حل مساله چارچوبی عمومی جهت تحلیل پایداری فضاهای عمومی شهری و به صورت ویژه میدان ها را فراهم می آورد. روش عمومی پژوهش، استفاده از سه مرحله مساله، نظریه و آزمون روش علمی است که داده ها همواره به عنوان شواهد مورد استفاده قرار گرفته و گردآوری داده ها بر همین اساس صورت می گیرد. مبتنی بر مدل پیشنهادی پژوهش جهت تحلیل پایداری در میدان های شهری، روش شناخت نمونه موردی پژوهش جهت تدوین نظریه خاص ارائه گردیده است. در گردآوری داده ها از مطالعات اسنادی، بازدید میدانی، پرسشنامه و مشاهده فعال استفاده شده و در آزمون فرضیه ها از روش های تحلیل تفسیری-تاریخی، استدلال منطقی، مدلسازی و تحلیل محتوا استفاده می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که می توان مدل سه سطحی جدیدی مبتنی بر رمز پایداری میدان های شهری تعریف کرد. این رمز از لحاظ محتوایی و صوری به قدری قوت دارد که بر تمام ابعاد موثربر پایداری اثرگذار بوده و ضامن حفظ هویت میدان در طول زمان است. همچنین تحلیل این مدل در بافت تاریخی بوشهر نشان می دهد که از میان ابعاد 4 گانه اقتصادی-سیاسی، اجتماعی-فرهنگی، محیطی و مدیریتی، اهمیت بعد اجتماعی – فرهنگی در پایداری میدان های شهری بافت تاریخی بیشتر بوده است. جستجوی رمز پایداری به عنوان هسته مرکزی مدل پیشنهادی، نشان می دهد که ترکیب دو موضوع برگزاری مراسم آئینی و تاثیر مساجد بر حفظ هویت این مراسم رمز پایداری میدان های شهری در بافت تاریخی بوشهر بوده است.

معماری به عنوان یک حرفه علمی - هنری همواره پوشش دهنده بخشی از نیازهای زیستی انسان بوده است. بعد از مدرنیته در ایران ساختمانهای عمومی که در مقیاس شهری و ملی کاربرد داشته، آنچنان که باید کیفیت لازم را نداشته اند و از ارتباط مناسبی با مخاطبان خود برخوردار نبوده اند. در واقع بناهایی ایجاد شده اند که دارای ارزش چندانی نیستند زیرا در فرآیند طراحی و شکلگیری آنها از ابتدای تفکر معماری نگرشهای تکنولوژیکی با نگاه خشک و بی روح معماری مدرن بر آنها مستولی گشته است که این ناشی از ضعف مبانی نظری معماری تکنولوژیک در ایران برای طراحی و ایجاد بناهای بزرگ مقیاس شهری است. از طرفی بناهای بزرگ مقیاس شهری و ملی الگوهای ساختمانی جامعه هستند، از این رو باید دارای کیفیت معماری لازم باشند. برای برون رفت از این مشکل جامعه نیازمند الگوهای جدید و راستین در معماری است. بی شک تبیین مبانی نظری مناسب پیرامون این موضوع گام اول و راهبردی محسوب می شود. در این تحقیق که هدف آن تبیین مبانی نظری معماری تکنولوژیک در ایران با تاکید بر سازواره های طبیعی است، عقیده محقق بر حصول گونه ای معماری تکنولوژیک با بهره گیری از طبیعت است که نتایج بهتری را در معماری و در فضای شهری برای مخاطب بدنبال خواهد داشت. برای نیل به این مقصود رساله حاضر در قالب یک تحقیق علمی به روش توصیفی – تحلیلی بر پایه مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، مشاهدات عینی، مصاحبه عمیق با متخصصین و پرسشنامه انجام گرفته است. در ابتدا کلیات تحقیق، تعاریف، روشها و فرضیات تحقیق بیان شده است. پرسش های اصلی در این تحقیق عبارتست از اینکه: روشهای بهره گیری از سازواره های طبیعی در معماری تکنولوژیک چیست؟ و این نوع بهره گیری در اثر معماری چه پیامدهایی دارد؟ برای پاسخ به سوالات تحقیق، پیرامون طبیعت و فلسفه آن، از نگاه اندیشمندان مطالعه و بررسی شد که بخشی از آن به رابطه طبیعت با معماری در ایران می پردازد. در این روند وجه آموزنده بودن طبیعت، سازواره های طبیعی و خواص آنها به جهت کاربرد در معماری و کم و کیف آنها مورد مطالعه قرار گرفت. سپس برای کاربست مبانی طبیعت و تکنولوژی در معماری، پیرامون تکنولوژی و رویکردهای فلسفی آن نیز مطالعه و بررسی انجام گرفت و در این راستا، ارتباط متقابل انسان، طبیعت، معماری و تکنولوژی تحلیل شد. سپس در رابطه با پیامدهای بهره گیری از سازواره های طبیعی بررسی هایی انجام شد و اگر چه می توان پیامدهای بسیاری را متصور شد ولی در این تحقیق ماندگاری بنا در ذهن مخاطب مد نظر قرار گرفت. بطور کلی نتایج تحقیق نشان داد که شش روش بهره گیری از سازواره های طبیعی در معماری تکنولوژیک می تواند کاربرد یابد که عبارتند از: روش فرمی، ساختاری، عملکردی، فضایی، مفهومی و تزئینی. با استفاده از این روشها می توان به طراحی معماری پرداخت و گونه ای از معماری را حاصل نمود که هدف تحقیق را برآورده نماید. برای تحقق این نگرش در زمینه آموزش معماری نیز راهکارهایی ارائه گردید. در پاسخ به سوال دوم تحقیق نیز نمونه هایی از معماری بناهای جهانی از مهندسین حرفه ای و آکادمیک مورد پرسش واقع شدند و نتایج آن، ماندگاری معماری تکنولوژیک با بهره گیری از سازواره های طبیعی را نسبت به بناهای صرفا تکنولوژیک تایید نمود.

بعد از شکل گیری حفاظت نوین در ایران در اواخر دوره قاجاریه، بحث حفاظت از بافت های فرهنگی تاریخی از مباحث مهم مجامع علمی و اجرایی گردید عمده چالش ها در بین این دو گروه، میان گروه های "حفاظت گرا" و "توسعه گرا" بود ولی فحوای گفتمان ها، بحث پیرامون مداخلات کالبدی بود و بحث ارزش موضوعیت نداشت، عدم توجه به مولفه های ارزشی در مداخله، موجب بروز شکافی بین رویکرد مداخله ای رایج با رویکرد ارزش محور گردید، بطوریکه ارزش های موجود در بافت های تاریخی در معرض نابودی قرار گرفت. هدف، یافتن روند شکل گیری مفهوم بافت فرهنگی تاریخی با رویکردها و روش های مداخله می باشد همچنین سازمان ها، قوانین و مقررات و وظایف متولیان مداخله بافت های مذکور را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. نوشتار حاضر از نوع تحقیق های کاربردی مبتنی بر روش تفسیری-تاریخی است و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه و میدانی می باشد، هر چند داده های کلی کمّی و در برخی موارد کیفی هستند ولی تحلیل محتوی برای نتیجه گیری بر اساس تحلیل های کیفی است. دست یابی به فرآیند ارزش محور در مداخله بافت های تاریخی نتیجه نهایی پژوهش می باشد و سه مرحله مدیریت و سازمان ارزش محور، شناسایی و ثبت آثار ارزش محور و مولفه های کیفی تاثیر گذار در طراحی بافت های فرهنگی تاریخی دارد و مولفه های کیفی مداخله شامل "مدیریت ارزشها" ، "حریم گذاری بر اساس ارزشها" و "معیارهای کیفی طراحی در بافت های فرهنگی تاریخی" ارائه شده اند؛ معیارهای کیفی تاثیرگذار بر طراحی نیز در قالب پنج معیار "رابطه همزیگری بافت تاریخی با شهر"، "تحمل گرایی و تعامل گرایی برای کاربست تکنولوژی های جدید" ، "تدوین راهبرد برای حضور و مشارکت مردم" ، "احترام به حق وحقوق انسانی انسان ها" و "توجه به حقوق آیندگان" می باشد.

در نگاه نخست به نظر می رسد که معماری بومی روستاهای گیلان کاملاً تابع شرایط اقلیمی و جغرافیای طبیعی منطقه است، اما با بررسی ژرف تر، وجوه پنهانی تاثیرپذیری از شرایط اجتماعی-فرهنگی نیز آشکار می شود. این طور به نظر می رسد که تعاملات مردم این ناحیه با یکدیگر و برخی از مفاهیم معنا یافته در رفتارها ، آیین ها و شیوه های زیست روستاییان در کالبد مسکونی روستایی گیلان اثرگذار می باشد.این رساله در پی یافتن عواملی فرهنگی-اجتماعی و چگونگی تاثیر آنها بر شکل گیری مسکن بومی در روستاهای گیلان است. بنابراین، پرسش اصلی این تحقیق بدین مضمون طرح شده است که علاوه بر عوامل اقلیمی و جغرافیایی موثر بر کالبد مسکونی در روستاهای گیلان، چه عوامل عمده ای تحت تاثیر فرهنگ و روابط اجتماعی مردم ساکن این منطقه و به ویژه تاثیر جایگاه اجتماعی-فرهنگی زن در گیلان، در شکل گیری این کالبد نقش داشته است؟ چارچوب نظری این رساله در خصوص چگونگی تاثیرات فرهنگی-اجتماعی بر مسکن، بر مبنای نظریات ادوارد هال و امس راپاپورت بوده و فرضیه ی اصلی، هماهنگی عوامل اجتماعی-فرهنگی مربوط به شیوه زیست افراد و تعامل آنان با شرایط طبیعی منطقه است. این پژوهش در مرحله ی گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش های میدانی مشاهده ی مشارکتی و رلوه از طریق بازدید از روستاهای گیلان انجام گرفته و در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، با در نظر گرفتن هماهنگی شکل معماری بومی با بافت فرهنگی و کنش های اجتماعی، تحلیل داده ها به صورت توصیفی صورت گرفته و به پیمایش صفات، ویژگی ها و خصایص این معماری پرداخته شده است. مبانی نظری تحقیق بر پارادایم(سامانه جستجو) ساختارگرایی و راهبرد تحقیق، تفسیری و کیفی است. در این پژوهش، ضمن برشماری چهار عامل عمده ی موثر بر شکل گیری مسکن روستایی که عبارتند از (1)بستر جغرافیایی و شرایط اقلیمی محیط، (2)فعالیت های معیشتی مردم ساکن در منطقه، (3)مصالح بومی و امکانات ساخت محلی، (4)ویژگی های فرهنگی-اجتماعی ساکنان؛ این نتیجه حاصل شده است که معماری برونگرای روستاهای گیلان، با موقعیت اجتماعی زنان دارای ارتباط معنادار است. درجهت بسط نتیجه این پژوهش می توان چنین اظهار کرد که در فرهنگ بومی مردم گیلان، زن در حاشیه قرار ندارد و تمایز جایگاه زن در ساختار اجتماعی و اقتصادی خانواده، در کنار شرایط جغرافیایی و اقلیمی، از مهمترین عوامل برونگرایی در مسکن روستایی گیلان است و مفاهیمی همچون شیوه های زندگی، آداب و رسوم، امنیت، تعیین حریم و قلمرو، روابط اجتماعی و تعلق داشتن به گروه های اجتماعی، روش های حسی ادراک فضای معماری، قدرت و اقتدار، جهان بینی و به ویژه جایگاه نافذ زنان در فرهنگِ گیلانِ بر معماریِ بومی مردم این منطقه تاثیر داشته است. این پژوهش که نوعاً نظری است می تواند دستمایه تحقیقات کاربردیی باشد که راهبرد توسعه روستایی را در ارایه راهکارهای مسکن مناسب، هدف قرار می دهند.

یادگیری از جمله مسائل حائز اهمیت در زندگی افراد هر جامعه می باشد. اکنون این نکته قابل درک است که محیط بهتر، آموزش و پرورش مطلوب تری را در پی خواهد داشت، لذا به موازات توسعه سیستم ها و برنامه های آموزشی، الگوی محیطی فضاهای یادگیری نیز می بایست تکامل یابد. از طرفی پیچیدگی و چند بعدی بودن مسئله طراحی محیط های یادگیری که از ابعاد مختلفی مانند روانشناسی کودک و نوجوان (با در نظر گرفتن جنسیت و مقطع تحصیلی)، روانشناسی محیط، جامعه شناسی، مسائل اقتصادی و فرهنگی، فلسفه، معماری، ابعاد کالبدی و فضایی و غیره برخوردار است، مستلزم تبیین چهارچوب های مشخص در راستای فرایند طراحی محیط های یادگیری، در یک نظام واحد خواهد بود. در پژوهش حاضر به منظور هدایت صحیح الگوی برنامه ریزی و استخراج ضرورت های طراحی، از سیستم مدیریت محدوده جهت استخراج ماتریس الزامات محیط های آموزشی دبستان بر اساس نیازهای کودکان بهره گرفته شده است. بر این اساس نخست، با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، خصوصیات روانشناسی رشد و محیط آموزشی دبستان و نظریات موجود در این زمینه جهت تعریف نیازها و به تبع آن الزامات مورد تحلیل قرار گرفته و سپس اطلاعات میدانی لازم از ذینفعان (متغیرهای مستقل) به شیوه پرسشنامه و مصاحبه استخراج می گردد. لازم به ذکر است که سوالات مطروحه بر پایه ماتریس الزامات به صورت چندگزینه ای (سیستم فازی) و نقاشی فضای مدرسه توسط خود کودکان (بهره گیری از روش مشارکت کاربران در طراحی) صورت می پذیرد. در مرحله تحلیل اطلاعات با شیوه ahp، الزامات اولیه به شیوه کمی از طریق داده های آموزشی (اطلاعات میدانی و نظر کارشناسان) ارزشیابی شده، مورد سنجش و وزندهی قرارمی گیرند. طبق الگوی سیستم کنترل و تأیید در مدیریت محدوده، مرحله مستندات الزامات و سیستم مدیریتی بارها تکرار می گردد تا به تمام نیازها پاسخ داده شده و شاخصه ها ارزشیابی شوند. نهایتاً الگوهای طراحی محیط های یادگیری کودکان با توجه به مبانی و اصول فرهنگی و بومی کشور تدوین می گردد. نتایج پژوهش حاضر، بیانگر آن است که کودکان در محیط های آموزشی به واسطه درک عینی هنگام حضورشان در مدرسه در وهله نخست با شرایط ظاهری محیط و جذابیت های آن روبه رو می شوند. بر این اساس از میان شاخصه های حائز اهمیت در طراحی محیط های یادگیری کودکان دبستانی در کشور، پس از اهمیت رسانه های آموزشی در یادگیری، کودکان بر اهمیت ارتباط با فضای بیرون (فضای بازی و فضای سبز و طبیعت) تاکید داشته اند. این مهم در رابطه با نظر کارشناسان نیز حائز شرایط مشابهی بوده است. لکن نظر اولیاء مدرسه بیشتر بر ابعاد روانشناسی و تربیتی و نظر والدین بر ایجاد خلاقیت و محیط ایمن تاکید داشته اند که به نظر طراحی مناسب می بایست ترکیبی متعادل از این نظرات با توجه ویژه بر نظر کاربران محیط یادگیری باشد. از طرفی توجه به این نکته که کودکان ضمن تعیین محیط، متاثر از آن نیز می باشند، بیانگر لزوم توجه به طراحی بر مبنای نظرات کارشناسان حوزه طراحی و در نظر گرفتن تاثیر مباحث فرهنگی، اجتماعی، تاریخی (پیشینه) و غیره در کالبد معماری محیط های یادگیری است. بر این اساس در رساله حاضر پس از بیان کلیات تحقیق در فصل اول، در فصل دوم ابتدا مبانی و مفاهیم مرتبط با کودکان و ویژگی های رشدی-رفتاری آنان بررسی شده و در ادامه، مفاهیم مرتبط با روانشناسی محیط های یادگیری کودکان و رفتار کودک در محیط مورد توجه قرار خواهد گرفت. در فصل سوم پس از بررسی ویژگی های رفتاری کودک در محیط یادگیری، سیر شکل گیری این محیط ها در ایران مد نظر قرار خواهد گرفت که بر این اساس مطالب در دو بخش ویژگی های مذهبی- اجتماعی و عملکردی- کالبدی مطالعه خواهند شد. همین رویکرد مطالعاتی در ارتباط با سیر شکل گیری محیط های یادگیری در جهان نیز در فصل چهارم اتخاذ خواهد شد. در فصل پنجم در راستای تدقیق نیازها، اصول و الزامات طراحی، نمونه های موردی در ایران و جهان مورد مطالعه قرار می گیرند. لازم به ذکر است که در انتخاب نمونه های داخلی سعی شده تاکید بر نمونه های دوران معاصر (پس از قاجار) شهر تهران (به عنوان مکان تحقیق) باشد. نهایتاً در فصل ششم، طبقه بندی الزامات شکل گیری چهارچوب های نظری فرایند طراحی دبستان ها بر پایه مطالعات میدانی به شیوه طبقه بندی a.h.p انجام پذیرفته و پس از تحلیل و وزن دهی الزامات و ارزیابی نظرات کارشناسان، مسئولین دبستان، والدین و دانش آموزان، جمع بندی و تبیین چهارچوب نهایی ارائه خواهد شد.

مسکن در نگاه های مختلف، محل سکون و به آرامش رسیدن انسان است، هرچند ماهیت این آرامش و سکون از نظر اندیشمندان مختلف متفاوت می باشد. اندیشمندان غربی و غیراسلامی نگاهی ظاهری و ساکن به مسکن دارند و تنها آن را به عنوان سرپناهی که انسان در آن احساس آرامش می کند، درنظر می گیرند. لذا مسکن وی نه به معنای جایی برای ماندن و بودن بلکه جایی برای شدن تلقی می شود. این بدین معناست که مسکن اسلامی به شدن انسان، هویّت یافتن و آرامش قلبی او کمک می کند؛ در حقیقت انسان زمانی به آرامش می رسد که دارای سکون الهی و قلب مطمئنه گردد و از آنجایی که که هدف غایی انسان دینی، رسیدن به کمال الهی است، مسکن او نیز بایستی در این جهت به او یاری کند. این مسئله در مسکن سنتی اقلیم کویری ایران علی الخصوص در شهر یزد به خوبی نمایان است. در گذشته در این ناحیه مسکن بر اساس باورها و اعتقادات دینی مردم احداث می گردید و لذا روح دینی در آن جریان داشت. این در حالیست که امروزه به برخی دلایل که در راستای پژوهش به آن اشاره می شود، بهره گیری از الگوهای هویّت دینی در خانه های این شهر کمرنگ شده است. این پژوهش با هدف بازشناسی الگوهای هویّت دینی در مسکن سنتی کویری شهر یزد و سپس بازآفرینی آن ها در مسکن معاصر این شهر صورت گرفته است. روش پژوهش از نوع تاریخی و توصیفی- تحلیلی با انتخاب نمونه های موردی از مسکن سنتی و معاصر شهر کویری یزد می باشد که در بخشی از پژوهش برای تحلیل نمونه های موردی از مدل تحلیلی bdsr استفاده شده است. روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای با مطالعه اسناد سخت و نرم و نیز مطالعه میدانی با مشاهده خانه های سنتی و معاصر شهر یزد و در نهایت ترسیم اندیشه نگار و دیاگرام های تحلیلی میسر شده است. همچنین در بخشی از پژوهش از مطالعه میدانی به روش مصاحبه نیمه سازمان یافته بهره گیری شده و به منظور نیل به نتایج دقیق تر و دریافت مولفه های هویت دینی، با جمعی از اساتید معماری اسلامی، به صورت حضوری مصاحبه صورت گرفته و نتایجی حاصل شده است. نتایج رساله نشان می دهد مسکن سنتی یزد با پاسخگویی به نهاد کمال مطلوب، درارتباط تنگاتنگ با انسان است و نمی توان آن را تنها به لحاظ کالبدی و شکلی توصیف کرد، بلکه هویت دینی جاری در آن نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این اساس هویت دینی مسکن سنتی در 3 مولفه پیوند ساختاری، پیوند محیطی و پیوند معنایی قابل دسته بندی است که این سه با یکدیگر همپوشانی داشته و تفکیک ناپذیرند؛ بدین معنا که الگوهای هویت دینی ابتدا در ساختار شکل می گیرند، سپس در محیط قوام می یابند و در نهایت با پیوندهای معنایی متعالی می گردند. همچنین بازآفرینی الگوهای هویت دینی در چارچوب مولفه های آن و ارائه راهبردها و سیاست های احداث مسکن معاصر بر اساس مولفه های هویت دینی مبحثی است که در انتهای این رساله بررسی می گردد.

موضوع رساله حاضر، بررسی معیارهای پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری است. فرایند کلّی این تحقیق، ساختن دستگاه نظری و آزمون آن در سکانس هایی از خیابان ولیعصر است. دستگاه نظری رساله بر اساس دو نوع تئوری، شامل تئوری های ساختاری و کنشگرایانه که تبیین کننده مفاهیم مربوط به پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری می باشند، ساخته شده است. دستگاه نظری رساله، شامل یک مدل مفهومی و یک مدل نظری است. مدل مفهومی از طریق تئوری های ساختاری و مدل نظری از طریق تئوری های کنشگرایانه ساخته شده اند. فرضیّات تحقیق از طریق قیاسی- قانونی از مدل نظری استخراج شده اند. در ساختن دستگاه نظری از تئوری-های مکان، گشتالت، پیوستگی، همجواری محیطی، بوم شناختی(اکولوژیک)ادراک، پیوند تفاوت ها و هرمنوتیک فلسفی استفاده شده است. در مدل مفهومی، مفهوم پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری مدل سازی شده است و بر اساس مدل نظری، پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری از طریق چهار عامل مکان-مندی(کیفیّت کالبدی، کیفیّت فعالیّتی- اجتماعی، کیفیّت فضایی و کیفیّت نمادین)، قلمروگرایی(تأمین فضای شخصی و خلوت و رفتار قلمروپایی)، همگرایی طرحواره های ذهنی شهروندان و جمع گرایی حاصل می شود. به طور کلّی روش تحقیق رساله توصیفی- تبیینی و پیمایشی است. شیوه های گرداوری داده ها از طریق پرسشنامه و نقشه-های ذهنی است. برای آزمون تجربی و پیمایش، سکانس میدان تجریش تا زعفرانیه، سکانس میدان ولیعصر تا چهارراه ولیعصر و سکانس میدان راه آهن تا چهارراه مولوی به عنوان نمونه هایی از خیابان ولیعصر انتخاب شده است. جامعه آماری شامل شهروندان ساکن و کسبه این سکانس ها، افراد ناظر و عابر سکانس میدان ولیعصر تا چهارراه ولیعصر و متخصّصین معماری و شهرسازی است. علاوه بر اخذ معیارهای ارزیابی شهروندان و متخصّصین، ویژگیهای کالبدی، فضایی، فعالیّتی- اجتماعی و نمادین سه سکانس توسط پژوهشگر توصیف و تحلیل شده است. متغیّرهای مورد مطالعه شامل دو طیف متغیّرهای زمینه ای و متغیّرهای مورد استفاده در مدل نظری و فرضیّات است. متغیّرهای زمینه ای شامل سن، جنسیّت، تحصیلات، سابقه سکونت در تهران، سابقه سکونت در سکانس مورد مطالعه و نوع مالکیّت است. متغیّرهای مورد استفاده در فرضیّات عبارت از سه نوع متغیّر شامل متغیّرهای مستقل مکان مندی، قلمروگرایی و جمع گرایی، متغیّر واسطه همگرایی طرحواره های ذهنی و متغیّر وابسته یا معلول پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری است. آزمون مدل نظری و فرضیّات به طور جداگانه در هر سه سکانس و مجموع آنها انجام شده است. آزمون مدل نظری نشان می دهد که هر چهار شرط ذکرشده، رابطه معنی داری با پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری دارند. مکان مندی، همگرایی طرحواره های ذهنی، قلمروگرایی و جمع گرایی به ترتیب بیشترین ضریب تأثیر را بر میزان پیوستگی ساختمان و شهر دارند. همچنین در بین مولّفه های پیوستگی، در هر سه سکانس و مجموع سکانس ها، مولّفه های فضایی، فعالیّتی- اجتماعی، کالبدی و نمادین ، مهمّ ترین مولّفه ها در پیوستگی ساختمان و شهر از دید شهروندان هستند. آزمون فرضیّات نشان می دهد که بدون وجود شروط علّی، پایه پیوستگی ساختمان و شهر در سطح بسیار پایینی قراردارد. امّا بعد از در نظرگرفتن تأثیر این متغیّرها، میزان احساس پیوستگی ساختمان و شهر توسط شهروندان به میزان بسیار قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. نتایج تحقیق نشان می-دهد که میزان اثرگذاری متغیّرها و مولّفه ها در همه سکانس ها به هم نزدیک است ولی معیارهای مربوط به هر یک از مولّفه ها و متغیّرها در هر یک سکانس ها بسیار متفاوت است.

در حوزه ادبیّات نظری درباره «برنامه ریزی آموزشی» معماری و «فرآیند مساله گشایی در طراحی»، مقوله «آفرینشگَری» از مفاهیم جدیدی است که به فراخور ظهور گرایش جدید «معماری زیست مبنا»، می تواند مورد توجه حوزه اندیشه، خاصه اندیشه «انتقادی تفسیری» قرار گیرد. رساله پیشنهادی حاضر به کاربست «طراحی زیست مبنا» در آموزش «فرآیند طراحی آفرینشگر (خلّاق) معماری» و ملازمه فی مابین، با الگوبرداری از طبیعت در معماری که به «معماری زیست مبنا» تسمیه یافته؛ آنهم با مفاهیم اصلی حول آموزش «روش حل ابداعانه مساله طراحی معماری» با «الگوبرداری از طبیعت»، (با نگاه به سیاستها، راهبردها، راهکارها و برنامه ریزی دروس) به مفاهیم زیر نظر دارد: 1. نخست مفهومی که ]به اختصار[ بکارگیری «شاخصه های زیستی (اُرگانیک)» را در علم بیونیک (طراحی زیست مبنا) در راستای بهترین «ملازمه فُرم و عملکرد» مدنظر قرار می دهد؛ روشی که به «فرآیند طراحی زیست مبنا» تسمیه یافته است؛ چنانچه پیشنهاد «توسعه فرآیند طراحی معماری» را بر اساس «1. مشاهده اُرگانیسمهای زیستی (اُرگانیسمهای پست، گیاهان و جانوران)، 2. تحلیل شاخص ها و پارامترهای آنها در حوزه ساختار فُرمی و فیزیولوژیکی، 3. کاربرد نتایج تحلیل مورد اشاره و در نهایت؛ 4. تکمیل فرآیند طراحی معماری زیست مبنا» فراهم می آورد. فرآیند طراحی معماری زیست مبنا با اشاره به مفهوم معماری دوستدار محیط زیست، «معماری بیوفیلیا»، چشم انداز جدیدی از معماری قرن را فراهم کرده است. در ترسیم مدل مفهومی طراحی بیونیکی مورد نظر در این رساله که هدف عمده را نیز در بر می گیرد، «1. مبانی علم بیونیک» را در نظر گرفته، سپس «2. در قالب یکی از روشهای خلّاقانه» تلفیق می شود؛ و «3. مدل طراحی آفرینشگر در معماری زیست مبنا» نامیده می شود و در نهایت برای ارائه راه حلهای بیونیکی برآمده از طبیعت در طراحی معماری کاربرد دارد و بهترین رابطه بین فُرم و عملکرد و مراتب این رابطه را توجیه، تبیین و تحلیل می کند. در نهایت باید گفت که مدل مفهومی فوق الذکر، برای «1. بهره گیری از طبیعت در مشکل گشایی (فرآیند حل مساله) در طراحی معماری» و «2. ابداع و آفرینش طراحی زیستی در معماری»، کمک شایانی می کند. 2. دومین مفهوم رساله ]به تفصیل[ به بهترین و مناسب ترین «روش شناسی»، «روش» و «شیوه» آموزش در معماری زیست مبنا مبتنی بر شیوه های تفکّر، نظر دارد تا بتواند به برانگیزش آفرینشگَری، گسترش و بسط تفکّر آفرینشگَری و الگوهای آموزشی برای ارتقاء آفرینشگَری دانشجویان معماری با الگوبرداری از طبیعت در حوزه قلمروی شناختی معماری زیست مبنا، منتج گردد. سپس برای ارزیابی میزان اعتبار و ساخت روش، در راستای بهترین کاربست «الگوبرداری از طبیعت» در «طراحی دانشجویان»، با انتخاب گزیده ای از آنها، و از طریق پیمایش و تکمیل پرسشنامه های شماتیک و موارد مشابه، به ارائه راهکارهایی برای ارتقاء سطح کیفی آفرینشگَری طراحی معماری پرداخته می شود. روش تحقیق رساله در مرحله ادبیات نظری، «روش توصیفی و تحلیلی» و «روش فراتحلیل» و در مرحله پردازش داده ها: «روش استدلال منطقی» بوده است که از ابزار گردآوری داده: «مطالعات کتابخانه ای و اسنادی» و طراحی، تکمیل، تجمیع و تحلیل پرسشنامه مبتنی بر «آزمون خلاقیت تورنس و عابدی» بهره برده است. در پایان در قالب جعبه ابزار آموزشی (سرفصل دروس و برنامه دوره کارشناسی ارشد معماری زیست مبنا بطور اعم؛ و سیاستها، راهبردها، شیوه ها و برنامه های درسی بطور اخص) مورد اشاره قرار می گیرد.

مفهوم خانه از دیدگاه اسلامی موضوعی است که در رساله حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت این موضوع در شناخت معنا و کالبد خانه از دیدگاه اسلام براساس متن قرآن است. لذا پژوهنده با استفاده از منابع دینی تلاش نموده تا به جهت گیری های زمینه دینی در این مطلب، دست یابد. نوشتار با بررسی مطالب و آموزه های اسلامی مرتبط با آیات قرآنی و تفاسیر آن، روایات و احادیث، مبانی نظری مبحث خانه را مورد بررسی قرار داده و معیارهای محتوایی و کالبدی خانه را از دیدگاه اسلام بیان نموده است. سپس با مقایسه بین این معیارها و خانه دوران اسلامی در مناطق گرم و خشک ایران، به نحوه کارکرد معنا و کالبد خانه از دیدگاه اسلام، در کالبد موجود، دست یافته است. نوشتار حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است و از مراجع مستند و قابل اعتنای اسلامی مانند متن قرآن، تفاسیر و احادیث بهره می گیرد. سپس یافته های خویش را در روش دلفی و جامعه آماری خویش، مورد ارزیابی قرار داده است. پژوهنده فرضیه های خویش را به صورت فرضیه های کمکی، خرد نمود تا پاسخ دهندگان بتوانند به موضوع احاطه ای بیابند. پژوهشگر براساس این نوشتار بر این عقیده است؛ متون اسلامی درباره معماری ضوابط و شاخصه هایی را پیش می-کشند که خانه را در حوزه های تک بنا تا مجموعه شهری پوشش می دهد و نقش مسکن و انسان را در توده های انسانی و توده های کالبدی تشریح می نماید. این ضوابط دارای ریشه ای معنایی در متن قرآن و تفاسیر آن و نیز سخنان ائمه-اطهار است و در دو حوزه معنایی و کالبدی است که هرکدام از بحث ها را می توان در قالب شاخص هایی خردتر نشان داد. با بررسی، مقایسه و ارزش دهی به این معیارها به شاخص های اساسی موضوع دست می یابیم. می توان مولفه هایی مانند ذکر، تقوی، وحدت، طاعت، عبرت، برابری، اصل سودمندی فردی اجتماعی، طهارت را به عنوان شاخص های اصلی معنا و مولفه هایی مانند نظم، حسن، عدل، حساب، امنیت، بنای صدق و طیب، شرافت جغرافیایی، جهت گرایی، زیبایی و استحکام را به عنوان شاخص ترین ابعاد کالبدی خانه و سکونت گاه در قرآن بیان نمود. این معیارها در تمامی ساحت-های مذکور، معنا و کالبد، در معماری خانه مناطق گرم و خشک ایران عینیت یافته است.

باغهای ایرانی دارای ویژگیها و مشخصات خاصی از کهن ترین دوران تا به امروز بوده که آن را قابل شناسایی از نمونه های دیگر کرده است. اگرچه، مستندات تاریخی و نیز مدارک باستانشناسانه، تاریخ ساخت اولین باغها به این شیوه را به دوران هخامنشی می رساند، ولی ورود اسلام به این سرزمین باعث شد اندیشه های ناب دینی و نیز توصیفات قرآنی از بهشت، در هویت و کالبد باغ ایرانی موثر باشد؛ و در نتیجه باغ ایرانی و بهشت به تعاملی خاص با یکدیگر برسند. در دوران قاجاری، به سبب گسترش و سهولت ارتباطات با دنیای روبه پیشرفت غرب، تحولاتی در عرصه فرهنگ و هنر، شهرسازی، معماری ایران رخ داد که در پژوهشها و کتب مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. نوشتار حاضر به روش تحقیق تاریخی- توصیفی این تغییرات را در دوره قاجار، در عرصه باغها مورد پژوهش قرار می دهد و در آن از طریق بررسی اسناد نوشتاری شامل متون تاریخی، سفرنامه ها، خاطرات شاهان و رجال سیاسی و نیز مدارک تصویری شامل عکس و نقاشی های جمع آوری شده در آرشیو و موزه های معتبر، برخی از این باغها بازسازی می گردد. دامنه انتخاب نمونه ها در این تحقیق، باغهای قاجاری تهران، خصوصا از دو دوره فتحعلی شاهی و ناصرالدین شاهی است. این تحقیق، از طریق روش تحلیلی- قیاسی، از نظام حاکم در باغ ایرانی (آب، گیاه و معماری) و نمونه های منتخب قاجاری میسور می گردد، دستاوردهای این تحقیق، در قالبی مدون از اسناد و مدارک نادر از باغ های تهران، به معرفی ویژگی های هنر باغ سازی دوره قاجاری، از طریق بازسازی برخی از این باغها با اسناد معتبر، تبیین می شود که برای شناسایی اجزا متشکله و بازخوانی نظام ساختاری و هویتی باغ قاجاری ضروری می باشد. این تحقیق، در پی شناخت چیستی، چرایی و چگونگی این تحول - گرایش به باغسازی غربی- در ایران است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که باغهای قاجاری نیز مثل سایر شئون فرهنگی و هنری ایران در این دوره -خصوصا از زمان ناصرالدین شاه به بعد- تحت تاثیر هنر و فرهنگ غربی قرار می گیرند، بنابراین باغهای ساخته شده در ابتدای دوره قاجار، ادامه دهنده اصول باغ ایرانی بوده و الگویی از بهشت داشتند؛ ولی از دوره ناصرالدین شاه به بعد، استفاده از روشهای مختلف باغسازی اروپایی مرسوم می شود که رویکردی طبیعت گرا و سبکی التقاطی و متنوع را به نمایش می گذارد.

انسان با تمام دارایی های تاریخی، فرهنگی و اخلاقی و به طور کلی ارزشی ، تأثیرات مستقیمی بر چگونگی شکل گیری اصول و معیارهای طراحی منظر داشته و ساختار کالبدی و فضایی آن را تحت تأثیر قرار داده است. و از آنجاییکه در دیدگاه اسلام، ارزش های واقعی، ارزش هایی مطابق منابع دینی و قرآنی هستند؛ پژوهش حاضر با موضوعیت « ارزش های انسانی در منظر ایرانی – اسلامی» شکل گرفته است که هدف اصلی آن؛ شناخت ارزش های انسانی براساس متون دینی اسلامی و چگونگی بسط آن در معماری منظر ایرانی بوده بوده است. از طرفی با توجه به گستردگی زمینه های تحقیق، در مورد معماری منظر ایرانی – اسلامی، نگارنده در رساله حاضر با محدود نمودن زمینه های پژوهش؛ دوره صفویه را، به دلیل دارا بودن ساختار کالبدی– فضایی خاص و کاربرد آموزه های مذهبی و فلسفی شیعی، به عنوان دوره مورد مطالعه انتخاب کرده و با پژوهش در نمونه های تاریخی، به بررسی ارزش های انسانی بکارگرفته شده در معماری منظر ایرانی– اسلامی این دوره پرداخته است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با استفاده از رویکرد "توصیفی – تحلیلی" به تبیین ویژگی های انسان از دیدگاه انسان پرداخته است. نتایح حاصل از ویژگی ها و ارزش های انسانی با تطبیق با ساحت های وجودی انسان و مباحث ارزشی مطرح شده در باغ ایرانی؛ منجر به شکل گیری مولفه هایی برای ارزیابی و تحلیل نمونه هایِ موردی منظر دوره صفویه شد. نتیجه گیری این رساله از وجود ارتباط مستقیم میان ارزش های مستخرج از متون دینی در دوره صفویه و معماری منظر آن دوران حکایت می کند. علاوه بر این، نتایج تحقیقات انجام گرفته در این رساله نشان از اهمیت توجه به برخی از ارزش های انسانی بیش از سایر ارزش ها در طراحی منظر و به طور خاص باغ ایرانی دارد. توجه به برخی از عناصر بکار رفته در باغ ایرانی و نیز نحوه بکارگیری آن ها بر اساس زمینه و دیگر عناصر، باعث به وجود آمدن طراحی کیفی مشتمل بر ارزش های انسانی شده است.

رشد روزافزون بیماریهای جسمی و روانی بر اثر پیامدهای نامطلوب رشد و پیشرفت تکنولوژی و گسترش بی رویه شهرها، موجب شده که طی دو دهه اخیر توجه به سلامت در دستور کار بسیاری از کشورها قرار گیرد . این توجه به ابعاد جسمانی و روانی قابل تقسیم است که در این پژوهش به بعد روانی آن پرداخته شده است. از اقدامات مهم و ضروری برای تامین سلامت روانی در فضاهای شهری،خلق فضاهایی است که متناسب با نیازهای استفاده کنندگان بوده و عوامل تشدید کننده تنش در آنها به حداقل ممکن برسد . لذا در این پژوهش سعی شده تا با بررسی عوامل استرس زا در فضاهای شهری بعنوان مهمترین و اولین عامل موثر بر سلامت روانی و ارائه راهکارهایی برای حذف آنها بتوان موجبات آرامش افراد را در شهر فراهم نمود. در این راستا عوامل استرس زا در ارتباط با مردم،اتومبیلها و محیط طبیعی و مصنوع در فضای شهری مورد بررسی قرار گرفته است . بر این اساس مهمترین عوامل: ازدحام و برهم خوردن حریم خصوصی ، وجود آلودگیهای ناشی از اتومبیل ،ترافیک شهری ،تداخل سواره و پیاده و بروز تصادف، عدم آسایش اقلیمی ، عدم احساس کنترل و تسلط بر فضا، عدم احساس ایمنی و امنیت ،عدم آسایش اقلیمی و نبود حس تعلق در فضاهای شهری می باشند که در محدوده مورد مطالعه(بلوار شهدای صادقیه) این عوامل از طریق پرسشنامه و مصاحبه عمیق با مخاطبین و ارزیابی تخصصی مورد بررسی قرار گرفته اند .با توجه به نتایج حاصله ، راهکارها و معیارهایی در جهت رفع آنها پیشنهاد گردیده همچون غلبه بافت نرم بر بافت سخت و افزایش حضور پوشش گیاهی، توجه به ویژگیهای اقلیمی ،رفع آلودگیها، بکارگیری تمامی حواسدر جهت تسهیل ادراک، کاربرد فرمها و عناصر آرامش بخش ، تمهیداتی برای کاهش وقوع جرم، تفکیک سواره و پیاده و افزایش خوانایی و وضوح .

بی تردید مفهوم سکونت و به تبع آن مسکن از خطیرترین و اساسی ترین نیازهای آدمی برشمرده شده است و این نیاز هماره در اشکال و انواع گوناگونی در طول تاریخ بشر جلوه آرایی و خودنمایی کرده است. اما با اندک درنگی پیرامون این نیاز خطیر، به نیکی در می یابیم، پاسخ های فراخوری به این مهم داده نشده است و تحت الشعاع عوامل متعددی واقع شده و نهایتا از رسالت این فضا در وضعیت کنونی به شدت کاسته شده است. به همین منظور برای نیل به پاسخی درخور به این موضوع، پژوهشی با عنوان" طراحی الگوی نوین مسکن با تکیه بر تناسبات معمارانه در معماری سنتی شهر قزوین" پیش رو قرار گرفت تا پاسخی به سوالاتی از قبیل"تناسبات معمارانه در مسکن سنتی قزوین چگونه بوده اند؟"، " الگوی نوین مسکن با تکیه بر تناسبات معمارانه در معماری باید چه خصوصیاتی داشته باشد؟"، "تناسبات فضایی باز و بسته، خصوصی و عمومی و هندسی جزء فضا چگونه اند؟"، و "چگونه می توان از تناسبات شناسایی شده در معماری سنتی قزوین برای طراحی معماری معاصر استفاده کرد؛ باشد. بدین منظور شهر قزوین با عنایت به سابقه ی تاریخی و معماری قابل توجه منزل گاه های قدیمی آن- به عنوان بستر این پژوهش در نظر گرفته شده است. پژوهش به روش تفسیری-تاریخی و تحلیل های با استدلال منطقی گردآورده شده است در این راستا عیار و معیارهایی چون تناسبات و الگوهای فضایی در خانه های سنتی قزوین به خوبی تصویر شده ودر پایان رهیافت های حاصل برای ارائه الگویی نوین با تکیه بر معماری سنتی شهر قزوین و ترسیم گردیده است. بر همگان واضح است، در معماری ایرانی تناسبات نقش مهمی را ایفا کرده است و معماران با بهره گیری از این مهم به نیکوترین شکل، هارمونی وهماهنگی بی نظیری در بین اجزا و کل بنا ایجاد کرده اند. در مقوله تناسبات موضوعات تناسبات عددی و تناسبات هندسی مدنظر بوده و در مبحث الگوهای فضایی؛ علاوه تشریح وبسط عوامل تاثیرگذار بر این مقوله به موضوعاتی چون فضای پوشیده، باز و بسته، مبحث حریم های خصوصی ،عمومی ،نیمه خصوصی و عمومی... پرداخته شده است،همچنین تاثیراتی که فرهنگ بر معماری سنتی داشته و نیز تغییراتی را که در فرهنگ مردم معاصر نسبت به مردم سنتی صورت پذیرفته مورد بررسی قرار داده شده که با برآیند آن ها به سوالات پژوهش پاسخ داده شده و الگویی برای مسکن نوین ارائه شده است.

حفاظت و باززنده سازی مناظر فرهنگی، روند منسجم و منظمی در راستای احیاء و حفاظت از هویت فرهنگی و طبیعی یک مجموعه تاریخی است که تداوم و بازشناسی آن، درک و شناخت ارزش¬های یک سرزمین را تعالی می¬بخشد. مناظر تاریخی به جا مانده از گذشته هر سرزمین، نماد و سمبلی از هویت فرهنگی و تمدن غنی اجداد آن محسوب می¬گردد که هر آینه به زندگی امروز قوم و ملتش معنا می-بخشد و موجبات تفاخر و عزت آن را فراهم می¬سازد. بدین سبب، هر کوششی در راستای بازنمایی و حفظ آن، در اصل کمکی به بقای فرهنگ و سنت¬های کهن یک سرزمین است. باغ ایرانی نیز از این امر مستثنی نمی¬باشد، چرا که نمود عالی تکنیک¬های منظرسازی، معماری و آبیاری و نمود باور و معماری مقدس زمان، جلوه¬ای خاص به این منظر فرهنگی بخشیده و آن را از سایر نمونه¬های موجود در جهان متفاوت ساخته است. از این رو باغ ایرانی به واسطه ارزش جهانی و جایگاه تاریخی چند هزار ساله خود که مورد الهام باغسازی شرق و غرب در دوره¬های متمادی منظرسازی بشر بوده، نیاز به حفاظت و بازنمایی بیشتری دارد، چرا که این بافتهای پویا و زنده میراث ملی چندیست که به واسطه رشد بی¬رویه شهرها و عدم تعریف حرایم مرمتی و حفاظتی در معرض تخریب و نابودی قرار گرفته¬اند. هر روز دامنه حضور آن¬ها تنگتر و اهمیت زیست محیطی آن¬ها (به عنوان پالاینده¬های کهن ایرانی در دنیای آلوده امروز) کم رنگتر می¬شود. هدف این رساله، بازشناسی اساس شکل گیری باغ ایرانی در قالب کلیتی واحد با تأکید بر مولفه¬های فرهنگی، با روندی از کل¬نگربه جزء-نگر (وبرعکس)-به منظور حفظ هویت و هماهنگی تک¬تک عناصر باغ با یکدیگر- می¬باشد تا در نهایت پایه¬ای جهت تدوین روش¬های شناخت، حفاظت و باززنده سازی منظر فرهنگی باغ ایرانی قرار گیرد. این روش¬ها مجموعه¬ای از راهکارهای کاربردی در حوزه مرمت و باززنده سازی میراث هستند که طبق الگوی سیستماتیک تعریف و دسته¬بندی گشته¬اند. مهم¬ترین بخش رساله تهیه برنامه منظم و تعیین حدود مطالعات میدانی و استخراج مشکلات و بحران¬ها و کاستی¬های موجود در باغ¬های تاریخی ایران است که در تهیه برنامه حفاظتی نقش حیاتی ایفا می¬نماید. بدین منظور در حوزه ادبیات نظری و پیشینه از شیوه تاریخی و توصیفی- تحلیلی با الگوی جمع¬آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه¬ای و میدانی از طریق مشاهده (رولوه نمودن، تهیه عکس) بهره¬گیری شده و در نهایت تحلیل اطلاعات به صورت توصیفی-کیفی و کمی صورت گرفته است. نتایج به دست آمده به تبیین روش مدیریت حفاظت و باززنده سازی باغ ایرانی بر پایه مستندات مستخرج از بازشناسی مولفه¬های فرهنگی آن منتهی گشته است. مطابق با این سیستم مدیریتی می¬توان حدود فعالیت¬ها و روند و سلسله مراتب انجام گروه¬های فرآیند "شناخت"، "ارزش¬گذاری"،" ثبت" (تحت عنوان منشور پروژه)، و "حفاظت و باززنده سازی" منظر فرهنگی باغ ایرانی را به شکلی جامع، مانع و پایا، مطابق با اصول حفاظت ایکوموس تعیین نمود.

فضاهای باز مسکونی سنتی ایران (حیاط¬ها) گزیده¬های نمادین طبیعت هستند که بستر عملکردی، اقلیمی، زیبایی-شناسی، اجتماعی و انسانی را بارز می¬کنند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تعیین تأثیر حاصل از برهمکنش عوامل منظرپرداز موجود در مسکن سنتی ایران بر شرایط حرارتی خرد اقلیم فضای مسکونی بوده است که در نتیجه آن میزان ارتباط 4 الگوی تعریف شده منظرپردازی شامل حضور همزمان آب و پوشش گیاهی، حضور تنها آب، حضور تنها پوشش گیاهی و عدم حضور هیچ یک از عناصر منظرپرداز مدل¬سازی و تأثیر آن¬ها بر شرایط حرارتی و آسایش حرارتی در 4 روز سال که در میانه هر فصل واقع شده¬اند، مورد آنالیز و بررسی قرار گرفت. شناخت و گزینش عوامل منظرپرداز در فضاهای باز مسکونی، اعتبارسنجی نرم¬افزار شبیه ساز، تعیین رابطه میان شاخص¬های آسایش حرارتی با یکدیگر و با شاخص¬های حرارتی و توابع تخمینی مرتبط نیز در ادبیات این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. این پژوهش از نوع کاربردی و روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و همبستگی با بهره گیری از تحلیل¬های مرتبط آماری در هر ردیف موضوعی تعریف شده و منابع و آثار تاریخی جهت انتخاب نمونه موردی و همچنین روش همبستگی برای کشف رابطه میان دو متغیر مطرح شده (عوامل منظرپرداز و شرایط حرارتی) می¬باشد. آنالیز آماری رساله حاضر توسط نرم¬افزار برنامه نویسی آماری r انجام و جهت ارزیابی اعتبارسنجی داده¬های بدست آمده از مدل انوی¬مت در اقلیم و فضای باز خانه لاری¬ها یزد در مقایسه با برداشت دستی و میدانی در همان تاریخ و شرایط از آزمون فرض برابری میانگین دو جمعیت و آزمون آنالیز واریانس استفاده گردید. برای بررسی تراکم فراوانی داده¬های آسایش حرارتی در حالات مختلف منظرپردازی در محدوده¬های آسایشی از روش تحلیلی درصد مشاهدات و برای تعیین و بررسی ارتباط میان شاخص¬های حرارتی و شاخص¬های آسایش حرارتی از ضریب همبستگی استفاده و جهت تعیین میزان وابستگی یا استقلال متغیرهای وابسته (شاخصه¬های آسایش حرارتی) به یکدیگر از آزمون مجذور کای و برای بررسی و تخمین مقادیر آتی و کشف رابطه میان متغیرهای مستقل و وابسته در دو مرحله از معادلات رگرسیون خطی و معادله رگرسیون غیر خطی سه جمله¬ای استفاده شده و درستی آن¬ها با ضریب تعیین و مقادیر p مورد ارزیابی واقع گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که تصورات رایج مبنی بر حضور هرچه بیشتر عناصرمنظرپرداز در فضای باز مسکونی اقلیم¬های گرم و خشک در طول سال نوعاً موجبات آسایش حرارتی را فراهم ننموده و بعضاً در برخی از شرایط، عناصر منظرپرداز می¬توانند شرایط آسایش حرارتی را نسبت به زمانی که از این عناصر استفاده نمی¬گردد، وخیم¬تر نمایند.

شکل گیری مسکن، متاٌثر از ویژگی های محیط انسانی و محیط طبیعی می باشد و تعامل و تفاوت بین این ویژگی ها ،گونه های مختلف مسکن را پدید آورده است ، به بیانی دیگر گونه های مسکن بیانگر تداخل عوامل پیچیده ، پرشمار ، کنش و واکنش های متقابل آن هاست . ترکیب بندی فضای باز و بسته در سکونتگاههای بومی از نظام خاصی تبعیت می کند و تلفیق این دو فضا حاکی از سازماندهی آگاهانه و هوشمندانه آن بوده است. شکل این فضاها به همان اندازه که متاٌثر از عوامل طبیعی است از ساختارهای ذهنی و اجتماعی بشر نیز تاٌثیر پذیرفته است و در جهت پاسخ گویی به عوامل مختلف اقلیمی ، اجتماعی و فرهنگی نقش مکمل را ایفا می نماید. بنابراین، ترکیب فضای باز و بسته را از نظر عوامل شکل دهنده نمی توان به یک عامل نسبت داد و یا به طور مجزا بررسی نمود، زیرا کُنش هایی که مابین عوامل متعدد در شکل گیری فضای باز و بسته رخ می دهد در اثر پیچیدگی هایی است که در رابطه با تعامل و تقابل میان آنها وجود دارد . این ترکیب به بسیاری از نیازهای ساکنین اعم از مادی و معنوی مانند تفکیک محدوده خصوصی و عمومی ، محرمیت ، امنیت، آسایش اقلیمی، روابط اجتماعی و همسایگی و ... به طور همزمان پاسخ می دهد و همچنین با توجه به موقعیت مکانی و زمانی و عملکردی بنا، تاًثیر یک عامل به عامل دیگر بارزتر و یا کم رنگ تر می باشد. این رساله با استفاده از دو روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی و منتج از بررسی 50 نمونه از مسکن بومی روستایی سیستان با استفاده از برداشت های میدانی ، مصاحبه و گفتگو با ساکنین ده روستا و مطالعه اسناد و گزارش های پژوهشی و انجام آزمایش های اقلیمی تدوین شده است. نتایج رساله نشان می دهد که سیستان در شرق ایران با بیش از 900 روستا و سابقه سکونت دائم پنج هزار ساله از شهر سوخته تاکنون، دارای شرایط اقلیمی خاصی بوده و ساختار معیشتی و اجتماعی حاکم بر آن و تعامل و تقابل عوامل اقلیمی و اجتماعی ، باعث شده است که گونه های منحصر به فردی در همه اجزاء کالبد به خصوص در فضای باز و بسته در سکونتگاههای روستایی سیستان شکل بگیرد . سه گونه اصلی، حیاط مرکزی ، بنا خطی و بنا مرکزی در سیستان وجود دارد که هر کدام از این نوع گونه ها از نظر قرارگیری اجزاء کالبدی فضای باز و بسته در سطح و ارتفاع به الگوهای متنوعی تقسیم شده اند . تاًثیر عوامل اجتماعی در شکل گیری گونه بنا مرکزی (کوشک خانه) و تاٌثیر عوامل اقلیمی و اجتماعی در شکل گیری حیاط مرکزی و بنا خطی نقش اساسی داشته است . نتایج نشان می دهد که کنش های فیمابین عوامل اقلیمی و اجتماعی در سیستان در شکل گیری گونه حیاط مرکزی همسو و برهم منطبق بوده است ( حیاط مرکزی و درونگرایی) و این کنش ها در شکل گیری گونه بنا مرکزی غیر همسو بوده است و اثر عوامل اجتماعی نسبت به عوامل اقلیمی در شکل گیری آن پر رنگ تر بوده و تاًثیر این عوامل به صورت متوالی ظاهر شده است .(گونه بنا مرکزی و فرم برونگرا) . در برخی دیگر از گونه ها اثر عوامل اقلیمی و اجتماعی در فرآیندی تعاملی در کالبد فضای باز و بسته به صورت ترکیبی دیده و میزان اثر آنها تعدیل یافته است. ( الگوی حیاط مرکزی با حیاط در ارتفاع و فرم نیمه درونگرا).

طبیعت نشانه¬ای الهی است و در موازین اسلامی به حضور، تفکر و عبادت در طبیعت بسیار سفارش شده-است. در بسیاری از آیات قرآن کریم به عناصر طبیعی اشاره شده و بهشت به باغی باشکوه و مصفا تشبیه شده است. اما با وجود جایگاه رفیع و دارای احترام طبیعت در اسلام، در مساجد که اصلی¬ترین بنای عبادی مسلمانان بوده و روزگاری باشکوه¬ترین عمارت شهر اسلامی به شمار می¬آمده¬اند، جای درختان و گیاهان خالی است. در این پژوهش به عنوان سوال اصلی¬ در پی یافتن دلایل این موضوع بوده و سعی داریم به بررسی امکان تعامل و ارتباط عینی و مفهومی مساجد با عناصر طبیعی و به ویژه فضای سبز بپردازیم. بدین منظور ابتدا اشاره¬ای به جایگاه طبیعت در ادیان و مکاتب تاریخی مختلف، خصوصا ادیان توحیدی شده و در ادامه به طور ویژه دیدگاه و مصادیق توجه به طبیعت در دین اسلام مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. پس از مطالعه نظریات به بررسی میزان حضور عناصر عینی طبیعت (آب و فضای سبز) و حضور نمادین طبیعت در قالب تزئینات گیاهی در مساجد ایرانی پرداخته شده است. شیوه¬ی مطالعه در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و پس از بررسی منابع کتابخانه¬ای و به خصوص تحلیل داده¬های بدست آمده از بررسی¬ بیش از 100 نمونه از مساجد ایرانی، به نتایج جالب و ارزشمندی دست پیدا کرده¬ایم. این نتایج مستند در قالب آمار دقیق علاوه بر اینکه به ابهامات رایج در زمینه امکان استفاده از گیاه در مساجد پاسخ داده است، می¬تواند ابزاری مفید و کارآمد به منظور ارتقای کیفی فضای مساجد امروزی و به خصوص مساجد محلی در اختیار معماران و صاحب¬نظران قرار دهد. به علاوه ایده¬هایی بدیع به منظور ارتقائ وضعیت مساجد محلی امروزی در قالب باغ-مسجد مطرح و در انتها عملا مورد استفاده قرار گرفته است.

راهکارهای مرمتی در گستره های طبیعی در مقیاس منظر صورت می پذیرد. مقیاسی که با سنجش بستر مطالعاتی در ابعاد فضایی (محلی، منطقه ای، ملی) از یک سو و بررسی تغییرات حادث شده آن منظر در بستر زمان از سویی دیگر در ارتباط است، تا از این طریق با برنامه ریزی هدفمند و ارایه روش متناسب میزان مداخلات انسانی مورد نیاز را جهت بازیابی ویژگی های ارزنده بستر تعیین کند. این روش مرمتی که در قالب مرمت مقیاسی منظر تجلی می یابد، بر ارزیابی ویژگی های فیزیکی و اکولوژیکی بستر تأکید دارد. از این رو هدف اصلی در رساله حاضر، ارایه روش مرمت منظر در مقیاس منظر بر مبنای رویکرد اکولوژی منظر در مناظر طبیعی و اولویت بندی انگاره های موثر بر این روش در فرآیند مرمت منظر است. در راستای دست یابی به هدف اصلی رساله، از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی در بستری پیمایشی بهره گرفته شده است. در این پژوهش در جهت دست یابی به تعاریف پایه و رویکرد های نظری به تحلیل و بررسی اطلاعات به دست آمده از مرور متون، اسناد کتابخانه ای و منابع اینترنتی پرداخته شده است. در گام بعدی با توجه به اینکه بخشی از این تحقیق یک تحقیق همبستگی و از نوع پیمایشی است، از پرسش نامه و مصاحبه عمیق از متخصصان حوزه طراحی منظر، طراحی محیط و محیط زیست انجام شده است. در گام بعدی جهت تعیین میزان روایی و پایایی تحقیق، روش مرمت منظر در 3 منطقه اکولوژیکی/جغرافیایی ایران توسعه داده شده و در نهایت با پالایش نتایج به دست آمده در مراحل قبل، نتیجه نهایی ارائه شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که روش مرمت منظر بر پایه مراحل پنچ گانه 1-پیمایش و مشاهده دقیق، 2- ارزیابی در مقیاس منظر، 3-شناخت و ادراک اکولوژیکی، 4- طراحی و اقدام و در نهایت 5- مدیریت و کنترل صورت می پذیرد. این روش که با عنوان روش sardm نام گذاری گردیده، بر حضور طراح به عنوان فرد مقیم در مناظر مطالعاتی جهت ادراک صحیح از روابط و سیرکولاسیون فضایی عناصر ساختاری منظر تأکید دارد و امکان تحلیل و ارزیابی منظر در بعد فضایی و توالی زمانی، تطبیق ارزیابی ها با نتایج حاصل از پیمایش و در نهایت ادراک اکولوژیکی طراح از پویایی و پیچیدگی های موجود در مناظر را فراهم می آورد. انگاره های موثر بر فرآیند مرمت منظر در این روش شامل هشت انگاره اکولوژیکی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، آموزشی، مداخلاتی، بصری و تحلیلی می باشند که یافته های حاصل از نتایج تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss نشان می دهد که انگاره های اکولوژیکی با tvalue:0. 790، انگاره های تحلیلی با tvalue:-1.447، انگاره های فرهنگی با tvalue:1.479 ، انگاره های سیاسی با tvalue:-3.188، 5- انگاره های ارزیابی بصری با tvalue:.116، 6- انگاره های آموزشی با tvalue: -2.966، 7- انگاره های اقتصادی با tvalue:-8.355، 8- انگاره های مداخلاتی با tvalue: -22.797 به ترتیب در اولویت اول تا هشتم قرار دارند.

بافت های فرسوده یکی از دغدغه های اساسی جوامع شهرنشین می باشد، افزایش سطح این بافت ها و رشد روز افزون جمعیت در آن و کمبود فضاهای سبز و باز شهری و ناکارآمد بودن بوستان های موجود در بافت های فرسوده شهری علی الخصوص در شهر تهران ضرورت تدوین الگویی پایدار در باز طراحی بوستان های شهری موجود در بافت های فرسوده را آشکار می سازد. طراحی بوستان های شهری در بافت های فرسوده در حال حاضر بدون جلب نظر مردم و ذی نفعان انجام می شود و گروههای بهره بردار در طراحی و ساخت آن هیچ نقشی نداشته و این امر موجب شده پروژه های اجرا شده مغایر با نظرات مردم بوده و موجب بروز ناهنجاری ها و عدم احساس تعلق خاطر توسط استفاده کنندگان در بوستان ها می شود. دستیابی به پایداری حضور مردم در بوستان های بافت فرسوده تنها با مشارکت واقعی و نه با مشارکت شعاری، تحقق پذیر است. مشارکت فعال و واقعی ساکنین، نیازمند بهره مندی ایشان از احساس تعلق خاطر به مکان و امیدواری به آینده ای بهتر است و این امر در گروه ایجاد احساس امنیت و ظرفیت سازی و ایجاد فرصت در زمینه مشارکت مردم امکان پذیر است. این پژوهش در تلاش است تا پس از بررسی روش های جلب مشارکت گروههای اجتماعی بهره بردار با استفاده از نظرات شهروندان بتواند به بوستانی دست یابد که علاوه بر پاسخگویی به نیاز ساکنین بافت های فرسوده خود عاملی برای خروج این محدوده ها از بافت های فرسوده بوده و همچنین در رونق این نواحی نقش بسزایی ایفا نماید. در این راستا پس از تعیین اهداف کلان و دستیابی راهکارهای اجرایی اصول و مبانی طراحی بوستان ها در بافت های فرسوده به دست آمد و در نهایت توسط الگوهای طراحی چند گزینه طراحی و در کارگروهی با نظرات مردم گزینه نهایی انتخاب و گزینه برتر در طرح نهایی ارائه گردید.

علیرغم اهمیت فراوان حرمهای مطهر ائمه اطهار در تفکر شیعی و کثرت زائران این حرم های شریف و هزینه های بسیاری که صرف طراحی این اماکن مقدس می گردد، متاسفانه معمولاً طراحی ها بدون در نظر گرفتن فضاهای واجد ارزش متناسب با اهمیت موضوع و نیازهای زوار و مجاوران است. فضای بین الحرمین "فضای مابین حرم امام حسین (ع) و حرم حضرت عباس(ع)" یکی از این فضاهای واجد ارزش است که علیرغم قدمت زیاد هم اکنون طراحی فضای بین الحرمین متناسب با اهمیت آن در ارتباط دو حرم شریف و افزایش زائران نمی باشد ولذا تهیه طرح و توسعه آن ضروری است. در جهت تدوین چارچوب طراحی فضای واجد ارزش بین الحرمین که بر منطقی قوی استوار باشد، می تواند بسیار سودمند واقع شود. چارچوب طراحی از یک طرف باید بر پایه شناخت و تحلیل بستر موجود شود و از طرف دیگر باید تجربیات نمونه های مشابه توسعه یافته در آن لحاظ شود؛ از نکات منفی آنها پرهیز گردد و ویژگی های مثبت آنها در طرح توسعه این حرم حفظ و تقویت شود. با این حساب توقع می رود طراحی این فضای شریف در سطحی بهتر و مطلوب تر از نمونه های مشابه رخ دهد. با تدوین این چارچوب ها هم می توان طرح های ارائه شده را سنجید و هم می توان در روند تکمیل طرح با وضوح و دقت بیشتر و به طور آگاهانه به شرایط مطلوب تقرب جست. این پایان نامه می کوشد تا با تدوین چارچوب طراحی فضای بین الحرمین در دو طبقه جوابگویی مراسم عزاداری و زیارتی شود.

موضوع رساله حاضر، بررسی رابطه و اثر متقابل میان فضاهای باز مسکونی و فعالیت¬هایی است که موجب ارتقا فعالیت¬هایی کودکان می شود. فضایی که در گذشته به عنوان بستری برای تربیت صحیح و رشد و سلامت روحی و فیزیکی نقش خود را ایفا کرده است فرآیند کلّی این تحقیق، طراحی دستگاه نظری و آزمون آن در محدوده ای از شهر شیراز است. دستگاه نظری رساله براساس دو نوع تئوری، شامل تئوری¬های ساختاری و کنش¬گرایانه که تبیین کننده مفاهیم مربوط به رابطه کودک با محیط مصنوع و طبیعی در فضاهای باز سکونتی بوده، ساخته شده¬است. دستگاه نظری رساله، شامل یک مدل مفهومی و یک مدل نظری است. مدل مفهومی از طریق تئوری¬های ساختاری نظریه بوم شناختی ادراکی (اکولوژیک)، الگو¬های توانش گیبسون، مدل زیست بوم شناختی برونفنبرنر و الگو¬های تربیت دینی کودک است. در مدل مفهومی مفهوم معنا داری و اهمیت دادن کودکان به مکان، فعالیت¬های جمعی و شناختی کودکان، حفظ حریم خلوت، بازی و حرکت آزادانه تعریف شده است. روش تحقیق در این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و پیمایش است که بر تحلیل تجربی استوار است. مدل نظری از طریق پرسشنامه، مصاحبه سازمان یافته، مشاهده است. برای آزمون تجربی و پیمایش، در بین چهار منطقه شهر داری شهر شیراز انتخاب شده و 4 گونه مسکونی آپارتمانی بلند مرتبه (بیش از 3 طبقه)، منزل مسکونی تک مستغلاتی، مجتمع های مسکونی، خانه سنتی (اکثراً حیاط مرکزی) به عنوان نمونه موردی انتخاب شده اند. جامعه آماری شامل سیصد و چهل کودک و والدین آن ها در محدوده مطالعاتی است. علاوه بر اخذ اطلاعات رفتاری کودکان و نگرش والدین، فضای باز مسکونی ایده آل کودک نیز به صورت بیان تصویری مورد بررسی قرار گرفته است. داده های اجتماعی و فعالیتی اقتصادی کودکان و خانواده توسط پژوهشگر تحلیل و توصیف شده است. متغیر های مورد مطالعه شامل طیف متغیر های زمینه ای و متغیر های مورد استفاده در مدل نظری و فرضیات است. متغیر های زمینه ای شامل، شرایط اقتصادی اجتماعی- فرهنگی، خانواده، سابقه حضور در محله مورد مطالعه و تحصیلات، برنامه کاری، نگرش ادراکی به محیط همسایگی والدین و کودکان و وجود خواهر یا برادر بزرگ تر در خانواده است و بنابر نوع آزمون در زمره متغیر های کنترل قرار می گیرند. آزمون مدل نظری نشان می دهد که چهار شرط ذکرشدۀ معناداری و اهمیت به مکان برای کودک حفظ حریم خلوت، بازی و فعالیت آزادانه و ارتقا فعالیت¬های معرفتی رابطه معنی داری با تنوع فضاهای باز سکونتگاهی داشته اند. در این رساله مشخص شد که فضای باز سکونتگاهی سنتی در برابر دیگر سکونتگاه های مورد پژوهش، تاثیر بیشتری بر ارتقا فعالیت های کودکان داشته. همچنین به عنوان بستری برای تربیت دینی کودکان بر الگوهای تربیت اسلامی کودکان تطابق داشته است. کلمات کلیدی: فضاهای باز مسکونی، کودک، معماری مسکن، ارتقا فعالیت های کودک

بدون شک طبیعت یکی از بزرگترین الطاف پروردگار برای بشر است. هر روزه تصمیمات و تمهیدات جدیدی در خصوص حفظ و حراست از طبیعت و گنج های طبیعی به عنوان عملکردی نو، برای زندگی بهتر ساکنان زمین ارائه میگردد. آنچه بحث فلسفی در خصوص طبیعت را برانگیخته است، مسئله موضع گیری انسان ها در قبال طبیعت است و دگرگونی حاصله از عملکرد آنها که نتیجه ای جز بروز هنجار در طبیعت را به همراه ندارد. تحولات ادوار اخیر در روند صعودی صنعتی شدن، بشر را به نوعی در مقابل طبیعت قرار داده است. مواجهه ی علمی و تکنیکی ما با طبیعت، ما را با وضعیتی روبرو ساخته است که از آن تعبیر به بحران طبیعت میکنیم. رو به پایان نهادن منابع مواد خام و انرژی که خوش باورانه گمان می رفت نا محدودند و یا ترمیم پذیر، تخریب منابع و مناطق اقلیمی، منقرض شدن فزاینده ی گونه های جانوری و گیاهی، بحران جمعیت، فرآیندهای جهانی شدن، مصرف گرایی بشر را به بهره گیری افراطی از طبیعت سوق داده است و نظایر آن پدیده هایی است که به گونه ای روز افزون از طریق رسانه های گروهی از آنها آگاه میشویم که گواهی جز تهدید حیات بشریت را به همراه ندارد و ابعاد آن شاید از تخریب ناشی از سلاح های کشتار جمعی جهانی، کمتر نیست. در این میان،لزوم ارائه یک دیدگاه نو در خصوص بقای پایدار و تلاش برای حفاظت و بهره مندی سازگار از طبیعت، به عنوان بزرگترین دایره ی بسته ی زندگی، اجتناب ناپذیر است8. انسان از بدو تولد با طبیعت زیسته و زندگی میکند و در عین حال برای حیات بهتر خویش در آن معماری میکند. در واقع رابطه ی تثلیث انسان و طبیعت، معماری است که درک چگونگی استفاده از طبیعت در ساخت محیط های انسان ساخت خود را جلوه میدهد. برای درک رابطه ی ساختن با محیط، ابتدا بایستی دیدگاه انسان نسبت به محیط و در کل نسبت به طبیعت مشخص گردد. اساس ساختن، دست اندازی به طبیعت است. نوع دست اندازی به طبیعت، ارتباط بسیار نزدیک با طرز تفکر بشریت نسبت به طبیعت دارد که این تفکر، برگرفته از فرهنگ است.

مناظر فرهنگی یکی از عناصر باارزش مربوط به میراث فرهنگی هر کشور محسوب می‎شوند و واجد ارزش‎های طبیعی و تاریخی می‎باشند. لذا پاسداری از این میراث و تعیین راهبردهای لازم جهت توسعه‎ی آن از اهمیت خاصی برخوردار است. بدین‎ترتیب لازم است مخاطبین این اثار از ارزش‎های فرهنگی آنها آگاه شوند و نسبت به نگاهداری از آنها کوشا باشند. در این راستا الگوی محیط‎های آموزش‎- مدار یکی از الگوهای قابل توجه در زمینه‎ی طراحی محیط می‎باشد که موجب آگاهی مخاطبین از این ارزش‎ها می‎گردد. محیط‎های آموزش- مدار زمینه‎ی لازم را جهت مشارکت فعال کاربرین در امر آموزش فراهم می‎آورند و بواسطه‎ی تجارب حسی- حرکتی شرایط لازم را جهت شکل‎گیری مفاهیم در ذهن مخاطب فراهم می‎آورند. بدین‎ترتیب آنها در زمینه‎ی مسائل عقلی و اخلاقی به نوعی استقلال فکری دست می‎یابند و قادر می‎گردند که با محیط مادی و اجتماعی پیرامون خود ارتباط مناسبی را برقرار کنند. هدف از طراحی این محیط‎ها تامین شرایط لازم جهت آموزش مخاطبین و تبادل تجربیات کاربرین می‎باشد. عوامل قابل توجه در طراحی این محیط‎ها عبارتند از : پرورش فردی، تقویت روابط اجتماعی و احترام به محیط پیرامون اعم از طبیعی و مصنوع. لازم به ذکر است که فرآیند آموزش در محیط‎های آموزش- مدار به صورت مادام العمر صورت می‎گیرد و در این میان آموزش کودکان و نوجوانان از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف از این پژوهش ارائه الگویی مناسب از محیط‎های آموزش- مدار ‎جهت طراحی بوستان فرهنگی می‎باشد که زمینه لازم را جهت آموزش و پرورش کاربرین فراهم آورد. بدین‎ترتیب آنها قادر خواهند بود تا ضمن ارتباط با محیط پیرامون به فراگیری ارزش‎های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی بپردازند. لازم به ذکر است که ساختار کالبدی، معنایی و رفتاری پیرامون شرایط لازم را برای آموزش و پرورش آنها مهیا خواهد ساخت. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش "تاریخی- تفسیری" همراه با تکنیک های تحلیلی- توصیفی می باشد. علاوه بر آن روش جمع‎آوری اطلاعات نیز برآیندی از روش‎های کتابخانه‎ای و مشاهدات میدانی است. در این نوشتار نخست به شرح مفهوم مناظر فرهنگی خواهیم پرداخت؛ آنگاه ساختار آموزش بواسطه‎ی عناصر محیطی را شرح خواهیم داد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در راستای توسعه‎ی منظر فرهنگی مورد نظر می‎توان به طراحی بوستان آموزشی در مجاورت عناصر تاریخی پرداخت. در این راستا ساختار کالبدی، معنایی و رفتاری بوستان مورد نظر با معیارهای مورد توجه در بوستان‎های آموزش‎- مدار مطابقت خواهد داشت.

حال و هوای جنگ شاید تنها برای مردمان سرزمین خودمان در گلزارهای شهدا و مناطق جنگی جنوب و غرب قابل درک باشد. اما شاید این فضاها به لحاظ دشواری دسترسی و دشواری حضور در مناطق، در انتقال بار فرهنگی دفاع مقدس کافی نباشد. نسل جدید (چه در ایران و چه در کشورهای دیگر) نیازمند آرامش است. لذا با بهره جستن از شرایط مطلوب می توان به این نسل ارزش های دفاع مقدس را نشان داد و این جرقه را در ذهن وی ایجاد نمود که این آرامش حاصل مردانگی مردان از جان گذشته این خاک مقدس است. پتانسیل های جغرافیایی منطقه دربند تهران به همراه پیشینه تاریخی باغ ملک در ترکیب با شاخصه های معماری منظر ایران می تواند سهم بسزایی در تامین فضایی پویا و زنده برای گذران اوقات فراغت شهروندان و همچنین جذب توریست داشته باشد. نگاهی به وضعیت آلودگی صوتی و هوایی شهر تهران از سویی و نیاز جامعه به سکوت، آرامش و هوای پاک از سویی دیگر، زمینه های شکل گیری یک پارک تفریحی- فرهنگی- تاریخی را پیش رو قرار می دهد. از طرفی تلفیق جنبه های تاریخی- هویتی با جنبه های تفریحی- توریستی اهمیت خلق فضاهای شهری سودمند را دو چندان می کند. در این پایان نامه با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی با بررسی، گردآوری و انطباق اصول معماری منظر ایران، عناصر حماسی و اسطوره ای ایران زمین و شاخص های ارزشی دفاع مقدس و همچنین با توجه به آنالیز اصولی سایت طرح و با رویکرد ایجاد منظر شهری سودمند و همچنین احیای یک باغ تاریخی به بیان ایده ها و طراحی باغ ملک پرداخته شده است.

دوره ی تحصیلی کارشناسی ارشد، در بیشتر رشته های تحصیلی، شامل فضایی میان رشته ای است، که ضمن داشتن اهداف خاص در فضای حرفه ای و پژوهشی، به مفاهیم مشترک رشته های مرتبط می پردازد. این دوره ی تحصیلی، برای دست یافتن به اهداف رشته، نیازمند برقراری ارتباط میان محتوای دروس و مفاهیم رشته است. بنابراین هرگونه ضعف در ارتباط مفاهیم رشته و درس، به کاهش کیفیت آموزش و عدم کارآیی در فضای حرفه ای می انجامد. رویکردهای آموزشی بسیاری به نقد و بررسی این دوره پرداخته اند، که بیشتر آنها، عدم وجود پیوستگی محتوای رشته و برنامه ی درسی و همچنین ارتباط محدود با سایر رشته ها را از نقاط ضعف این دوره برشمرده اند. رویکرد سیستمی در آموزش، با تلفیق دو رویکرد کل-گرا و جزءگرا، به بررسی و نقد مشکلات آموزش، بر اساس تحلیل رابطه ی اجزاء (مفاهیم رشته، محتوای دروس و مفاهیم مرتبط با سایر رشته ها) و کل (اهداف رشته و درس) می پردازد. در صورت گسترش رویکرد سیستمی در آموزش، روش مبتنی بر رابطه ی اجزاء به دست می آید، که در آن برنامه ریزی شیوه ی آموزش، بر اساس رابطه ی اجزاء و کل صورت می-پذیرد. برنامه ی آموزشی کارشناسی ارشد معماری منظر، که در دانشگاه های کشور تدریس می شود، توسط گروه هنر شورای عالی برنامه ریزی، تهیه و تصویب گردیده و هدف آن، آموزش متخصصان طراحی محوطه های وسیع و محدود درون شهری و برون شهری است. محتوا و برنامه ی درسی این رشته با رشته هایی همچون معماری، محیط زیست، برنامه ریزی، مدیریت، طراحی شهری، مبانی نظری و علوم انسانی مرتبط می باشد. در این رساله، در صدد اثبات تأثیر رویکرد سیستمی در افزایش کارآیی سیستم آموزش دوره ی کارشناسی ارشد معماری منظر بوده ایم. برای این منظور، بر اساس تحقیقات میدانی مبتنی بر پرسشنامه از فارغ التحصیلان رشته ی معماری منظر و مطابق با رویکرد سیستمی، ابتدا به تحقیق رابطه ی اجزاء (وجود مفاهیم منظر در محتوای دروس) پرداخته، سپس همگونی اجزاء در سیستم پژوهشی (وجود مفاهیم پژوهشی و محتوای دروس منظر در مقالات علمی) تحلیل گردیده است. در ادامه نیز با روش توصیفی - تحلیلی و به کمک نمودارها و جداول، تأثیر وجود رابطه ی سیستمی در میزان کارآیی آموزش، مورد تحقیق قرار گرفته است. نتیجه آنکه، در صورت وجود رابطه ی سیستمی میان اجزاء (محتوای دروس و مفاهیم منظر) و کل (دروس طراحی منظر و محیط) در آموزش، کارآیی و عملکرد سیستم آموزشی (میزان یادگیری) بهبود می یابد. در ادامه نیز، به گسترش نظریه ی سیستمی در آموزش پرداخته و بر اساس آن، مدل سیستمی را برای آموزش تحصیلات تکمیلی معماری (نمونه موردی: کارشناسی ارشد معماری منظر)، در دو بخش کلی، مدل طراحی تمرینات و مدل طراحی شیوه ی آموزش، ارائه شده است.

بطور کلی در شهرسازی سنتی ایران انسان معیار هر چیزی محسوب می شد. طول عرض و ارتفاع گشودگیها، تناسبات و فواصل در انطباق با اندازه های وی در نظر گرفته می شد. انسان، مبنا و مرجعی طبیعی برای طراحی شهرهای ما بود. از این رو احداث پیاده راه هایی با استفاده از ارزش های طراحی راسته های تجاری سنتی ایران، علاوه بر اینکه در تجدید هویت شهری نقشی انکار ناپذیر را ایفا می کند، با فراهم آوردن تعاملات اجتماعی به شهروندان اجازه می دهد در محیطی آرام، بدون اینکه هر لحظه خطر برخورد یا تصادف با خودرو را احساس کنند حواس خود را کاملا معطوف انتخاب جنس، حظ بصر و یا پیاده می نمایند. مطالعه حاضر به دنبال بررسی ایده ای مبنی بر ایجاد شرایطی به منظور ارتقا کمی و کیفی محیط شهری در راستای احیا و تجدید هویت و ارزش های بومی، افزایش ارتباطات و تعاملات اجتماعی افراد با یکدیگر در محیطی امن و سالم رفع آلودگیهای زیست محیطی و مهمتر از همه احترام به هویت عابر پیاده به عنوان جزئی مهم از سیستم حمل و نقل شهری در قالب بستر کالبدی مناسب می باشد. بر این اساس ابتدا با روش کتابخانه ای بر بررسی مفاهیم و تعاریف مربوط در این حوزه پرداخته شده و سپس دو مصداق بازار اصفهان و بازار تبریز در این حوزه بررسی شده است. سپس شاخص های استخراج شده در طراحی محور مطالعاتی (فلکه اول تا دوم صادقیه) مورد استفاده قرار گرفته است. نتیجه ای که در این پایان نامه حاصل شده است. نشان می دهد که با استفاده از تفکر فرآیند و ابزارهای طراحی سنتی بازارهای ایرانی می توان پاسخ های مناسب تری را در برابر گزینه های نامناسب قرار دهد، محصول نهائی طرح ها را پایدار تر سازد، ابعاد مشارکت مردمی را در این طرح ها تقویت کند و با ایجاد کیفیت ، پتانسیل های اقتصادی ومکانی فضار را به فعلیت در آورد.

بی شک ارتباط تنگاتنگ طبیعت بی جان و جاندار با نگاهی گذرا در طول تاریخ معماری قابل مشاهده است. در واقع معماری تلاش کرده با الهام گرفتن از طبیعت هر چه بیشتر بر پایداری خود بیفزاید. این ارتباط در طول سده های متعددی به شکل های مختلفی جلوه گر شده است. مانند تقلید فرمی از موجودات زنده یا نحوه همزیستی موجودات با طبیعت اطراف خود. این همزیستی از طریق فرم و تغییر در بافت و یا هندسه موجودات امکان پذیر است. آنچه که امروزه معماری بیونیک نام گرفته است در واقع ماحصل کوشش معمارانی است که با دیدگاهی نوین به معماری ، سعی داشته اند نواقص و خطاهای انسانی را در امر ساخت و ساز برطرف کرده و به خصوص عدم آسیب رسانی به طبیعت و سازگار بودن با آن را در اولویت طرح های خود قرار دهند.در پژوهش حاضر سوالاتی که روشن کننده مسیر راه بودند شامل این موارد بود که ویژگی های اصلی خانه سازی زنبور عسل چیست و چگونه می توان از آن در طراحی معماری بهره گرفت؟ در طول تحقیق، بعد از بررسی ساختارها و سازه های ساخته شده توسط حیوانات به جهت حصول پاسخی مناسب برای سوالات مطرح شده در پژوهش، خانه سازی و یا معماری حیواناتی مانند عنکبوت، حلزون، موریانه، پرندگان و به ویژه زنبور عسل پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شبه آزمایشگاهی بوده است که در فرآیند انجام با کمک تکنینک نمونه سازی، فرآیند کامل شده است. در ابتدای تحقیق مطالعاتی در مقیاس کلان مرتبط با موضوع صورت گرفته و سپس به جهت رسیدن به اهداف طرح، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و نهایتاً به روش های بهینه طراحی با توجه به قوانین معماری بیونیک رسیده شده، و بعد از ارائه و بررسی طرح های متعدد با توجه به موضوع ، طرح منتخب برگزیده و ارائه شده است. در موضوع طراحی شده با توجه به اقلیم سایت مورد نظر، مسائل اساسی در طراحی شامل نکات زیر می باشد: استفاده از انحنا در سطح، بهره گیری از تهویه و نور طبیعی، استفاده از سقف مدور در بنا، استفاده از مواد و مصالح قابل بازیافت و زیست سازگار، جهت گیری مناسب در سایت با توجه به شرایط اقلیمی، استفاده از فرم شش ضلعی خانه زنبور عسل در پوسته بنا. در این طرح تلاش شده علاوه بر الهام از طبیعت و بهره گیری از آن در طراحی معماری ، با استفاده از لانه زنبور عسل غرفه ای طراحی شود تا علاوه بر سازگار بودن با طبیعت و عدم آسیب رسانی به آن ، به فرمی پایدار و نوین در غالب سایه بان رسیده شود. در واقع با استفاده از این طرح، نوع معماری زیست سازگار در طراحی غرفه بدست آمده است.

پژوهشگر معتقد است که در عصر حاضر، تهران بابت اهمیت تاریخی –فرهنگی خود نمیتواند از ارتقا و ثبت تصویر خود در خاور میانه و جهان چشم بپوشد.به همین منظور مرکز تاریخی- فرهنگی تهران اهمیتی ویژه دارد و بابت موارد زیر طراحی وجود اینچنین مرکزی واجب می نماید. 1.اطلاع رسانی به نسل حاضر و آینده از تاریخ پایتخت اما این بار از ورای درک فضاسازیِ معماری در ادبیات داستنی با کمک استنادات تصویری. 2.کارایی در مقیاس محلی 3.ایجاد تداوم هویتی و معنایی • روش تحقیق در این مطالعه شامل روش های توصیفی- تحلیلی و روش تطبیقی تاریخی از نوع کیفی و کمی است. دوره های مورد مطالعه در این تحقیق دوران قاجار، دوران پهلوی و دوران معاصر(انقلاب اسلامی ) می باشد. در این تحقیق فیلم ها و مدارک سینمایی که به نوعی از اوایل قاجار تاکنون به هویت معماری تهران می پردازند شناسایی شده و با توجه به هدف تحقیق تعدادی از آنها مورد تحلیل قرار خواهند گرفت. • اسنادی که در ارتباط با هویت تاریخی و معماری شهر تهران مورد استفاده قرار گرفته اند اغلب منابع و متون و مدارک تخصصی معماری و شهرسازی هستند و به ندرت اسناد سایر حوزه های فرهنگی و هنری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. • سینما در قالب نمایش فضاها و بناها و قاب های تصویری و همچنین ادبیات داستانی با توصیفات و روایت های داستانی از فضاها و افراد و وی‍ژگی های فرهنگی و تاریخی می توانند روند تحولات تاریخی و فرهنگی معماری تهران را به خوبی به نمایش بگذارند. • اسناد و متون تخصصی با رویکرد عمدتا متعصبانه و جانبدارانه موضوع معماری تهران را به نتمایش گذاشته اند ولی سینما و ادبیات داستانی بیشتر به طور ناخوداگاه و بدون سوگیری و با درج تاریخ و رعایت سلسله مراتب رویدادها و تغییرات هویت معماری شهر تهران را نشان میدهد. • با بازخوانی موتیف ها و بن مایه های هنری و شناخت فضاها و بناها و عناصر معماری از اسناد سینما و همچنین با شناخت و تحلیل روایت ها و توصیف های داستان های مرتبط با معماری و مقایسه انها با اسناد و متون معماری می توان نسبت به شناخت هر چه بیشتر هویت و اصالت معماری تهران در دوره های مختلف در جهت تداوم بخشی به معماری تهران اقدام نمود.

بخش قابل ملاحظه ای از مصرف انرژی، در بخش ساختمان مصرف می شود. برای کاهش هرچه بیشتر نیاز انرژی، به ویژه در ساختمان های پر استفاده مثل ساختمان های مسکونی علاوه بر لازمه در نظر گرفتن راهکارهای مکانیکی، بهره گیری از راهکارهای طراحی معماری مناسب بسیار موثر است. معماری موثر بر مصرف انرژی ساختمان انواع گوناگونی دارد. معماری سازگار با محیط زیست قدمتی طولانی و انواع متنوعی دارد. برای طراحی ساختمان انرژی صفر هر مرحله (از ساده ترین تا پیچیده ترین مراحل) باید به صورت دقیق و با تأکید بر کاهش مصرف انرژی ساختمان صورت پذیرد. با ورود ابزارهای دیجیتال، ضمن کاهش امکان بروز خطاهای انسانی، امکانات گسترده ای نیز که در این محیط ها وجود دارند در اختیار طراحان قرار گرفت. یکی از مهم ترین نتایج استفاده از مدل سازی های صحیح دیجیتالی، ارائه مدلی کامپیوتری با استفاده از نرم افزارهای مدل سازی برای شبیه سازی شرایط دنیای واقعی (مانند مسائل اقلیمی) است. بهینه سازی به معنای یافتن بهترین راه حل و در معماری به معنای پیدا کردن بهترین گزینه کم مصرف است. این کار معمولاً در صورتی ارزش و اهمیت دارد که جوابی برای محدودیتی پیدا شود. در این پژوهش پاسخ بهینه سازی برای حجم و جهت گیری ساختمان، برای مصرف حداقل انرژی ساختمان انجام می شود. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از روش های کتابخانه ای و آزمایشگاهی و شبه آزمایشگاهی، با بهره گیری از الگوریتم های بهینه یابی نرم افزار گرس هاپر، مناسب ترین الگوها را برای قدم های اولیه طراحی یک ساختمان انرژی طراحی کند.

توجه به مقوله زیبایی، در ادراک منظر، امری مهم و غیر قابل انکار است. در چند دهه اخیر مطالعات رو به رشدی در زمینه ادراک منظر، صورت گرفته است. لیکن توجه ویژه در این زمینه با رویکردهای اسلامی و ایرانی ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر با موضوعیت «ادراک منظر، مبتنی بر زیبایی شناسی اسلامی» شکل گرفته است که هدف آن رسیدن به شاخص های زیبایی شناسی اسلامی و نحوه تبیین ادراک منظر شهر اسلامی- ایرانی توسط آن شاخص ها است. بحث زیبایی شناسی بیشتر در دیدگاه های حکما و فلاسفه وجود دارد. در بینش اسلامی، موجودات همه زیبا هستند، چرا که متصل به خالق زیبایی ها می باشند. در موضوع ادراک منظر، شاخص ها در دو حوزه ادراک حسی- بصری و اجتماعی جای می گیرند. سه ساحت کلی ادراکی در نظر فلاسفه اسلامی شامل ساحات حسی، مثالی و عقلی می باشند. پس از بررسی و تحلیل زیبایی شناسی اسلامی در منابع اسلامی، شاخص هایی در این زمینه استخراج شد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که از راهبردهای توصیفی، مدل سازی و همبستگی بین متغیرها بهره برده است. در نهایت، مولفه ها و شاخص هایی از زیبایی شناسی اسلامی معرفی شده و ادراک منظر با توجه به سه حوزه ادراکی حسی، مثالی و عقلی و در دو شاخه حسی- بصری و اجتماعی، برپایه این شاخص ها تبیین شده است. در ادامه با انجام مصاحبه عمیق با صاحب نظران و آزمون شاخص های مذکور در جامعه آماری نخبه، پایایی آن ها به روش آلفای کرونباخ مورد آزمون قرار گرفته و تأیید شد. نتیجه گیری از این حکایت دارد که این شاخص ها با انطباق در ساحات مذکور، زمینه ساز ایجاد نظامی جهت ارزیابی زیبایی منظر شهر اسلامی می باشند و زیبایی در منظر شهر اسلامی- ایرانی، آن زیبایی ای است که نمایانگر وحدت یا ارتباط بین شاخص های سه ساحت حسی، مثالی و عقلی در آن منظر باشد.

چکیده: پیدایش فضای سبز در کالبد فضاهای شهری در ایران را می توان به دو گونه تقسیم نمود؛ نوع اول طبیعی و ارگانیک و نوع دوم طراحی شده و مصنوع است که مردم در شکل گیری و گسترش آن نقش اساسی دارند. خیابان چهارباغ اصفهان در دوره صفوی نمونه خوبی از دست? دوم به شمار می رود که به عنوان عامل اساسی در منظر شهری اصفهان صفوی، بستری برای شکل گیری بسیاری از فعالیت های فرهنگی-اجتماعی دوران معاصر خود همچون رساندن اخبار و فرامین حکومتی ، مراسم عزاداری مذهبی ، فعالیت های تجاری، برگزاری مسابقاتی همچون اسب سواری، چوگان بازی، قپق اندازی و گاوبازی و همچنین مراسم سنتی- فرهنگی نظیر مراسم چراغان، آب پاشان، گلریزان، نقالی و شاهنامه خوانی بوده است.در حقیقت در اصفهان دوره صفوی، ساختار معماری منظر شهری، متناسب با فعالیت های فرهنگی- اجتماعی مردم شکل گرفته و توانسته به درستی پاسخگوی نیازها و احتیاجات مردم آن دوران باشد که در دوره های بعد به خصوص از دور? قاجاریه به بعد به دلیل گرته برداری نامناسب از مکاتب غربی در شهر سازی این نقش حیاتی کمرنگ گردید. با توجه به روال طرح شده فوق و همچنین نیم نگاهی به نیازهای کنونی جوامع ایرانی در دوران معاصر، این سوال مطرح می شود که ساختار کالبدی معماری منظر شهری در ایران می باید واجد چه خصوصیاتی باشد تا بتواند علاوه بر پاسخگویی به نیازهای متنوع سنتی و مدرن جوامع امروزی، موکد بر ارزش های فرهنگی-اجتماعی غنی ایرانی و اسلامی باشد؟ در حقیقت پاسخگویی به این سوال که محور اصلی شکل گیری این تحقیق می باشد، سبب دستیابی به راهکارهای مناسبی جهت هویت بخشی به معماری منظر شهری در ایران- به عنوان بستری که در گذشته آبستن شکل گیری فعالیت های فرهنگی-اجتماعی غنی ایرانی بوده- می گردد. در این راستا با استفاده از رویکردی تاریخی، تطبیقی و توصیفی ابتدا به جمع آوری اطلاعات تاریخی از طریق منابع و کتب معتبر در زمینه خصوصیات مختلف خیابان چهارباغ صفوی پرداخته می شود و در ادامه با بررسی وضعیت موجود و قیاس آن با گذشته سعی خواهد شد که ویژگیهایی قابل تعمیم از این قیاس حاصل گردد تا بتوان با کمک آنها راهکارهایی برای ارتقا و توسعه ابعاد فرهنگی- اجتماعی معماری منظر در محورهای شهری ایران با توجه به نقش? راهنمای موجود که همان خصوصیات خیابان چهارباغ است، ارائه گردد. در نهایت؛ نتیجه این رسال? تحقیقی، در قالب یک مدل پیشنهادی با نام " مدل ابعاد هویت فرهنگی در منظر شهری " معرفی می گردد که بر اساس این مدل ،هر چهار مولف? کالبد، فعالیت، تصورات و زیست محیط به عنوان مولفه های اصلی یک مکان پایدار در یک بستر فرهنگی ارائه و راهکار های پیشنهادی با تمرکز بر مقوله "فرهنگ" ارزیابی می گردند. کلمات کلیدی: معماری منظر شهری ، چهارباغ، ابعاد فرهنگی - اجتماعی، هویت ایرانی-اسلامی ، ساختار کالبد

در این پژوهش سعی شد تا با بازشناسی ارتباط انسان با جهان به عنوان مُدرِک آن، به ارتباطی فهیمانه نسبت به مکان دست یابیم تا پایگاه انسان در جهان را مستحکم تر سازیم. برای اینکار بواسط طرح پرسش از هستی جهان، موقعیت و نحوه « بودن- در- جهان» او باز تعریف شد و سپس به کمک نظریه «استفاده از مکان» نوربرگ شولتز با مرجع قرار دادن کتاب «حضور، زبان، معماری» به طرح شیوه های « بودن- در- جهان» انسان پرداخته شد.لازم به ذکر است که در این مرحله با استفاده از نظریه شولتز مفهوم «بودن- در- جهان» جایگزین نگاه بهره بردارانه انسان مدرن به مکان شده و سپس با کمک پدیدارشناسی ادراک ارتباط ادراکی انسان در شیوه های بودن در مکان بررسی و اصول طراحی برای بودن در باغ فرهنگسرای وقف به عنوان مکان خاص بدست آمد.

رود خانه های شهری به عنوان یکی از ارکان اساسی ساختار شهر، ارزش های زیست محیطی و اجتماعی بسیاری را به همراه دارند. اما استفاده نابجا و مداخله های نامناسب می تواند از ارزش این عنصر حیات بخش شهری بکاهد. از طرفی دیگر به جز ساختار کالبدی، ساختارهای اجتماعی و اقتصادی شهر نیز بخشی از هویت وجودی شهر را تشکیل می دهند در حالی که در بسیاری موارد تنها بخش کالبدی شهرها به چشم می آید و سایر جوانب وجودی شهرها در حالی که وجود دارند دیده نمی شود و خود را به شکل لایه ای بر بستر فیزیکی موجود منطبق می کنند. در صورتی که اگر ساختار کالبدی شهر و سایر ساختارها با هم کار کنند، سبب شکوفایی یکدیگر می شوند و در غیر این صورت در هر کدام از ساختار های شهری مشکلاتی بروز خواهد نمود. نیاز به احیای ارزشهای رودخانه های شهری و نیاز ایجاد فضاهای جمعی را می توان با طراحی فضاهای حاشیه ی رودخانه های شهری با همدیگر به خوبی پاسخ داد. در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق تحلیلی توصیفی از نوع نمونه موردی و استفاده از راهکارهای ترکیبی سعی در ارائه چگونگی این طراحی دارد. نتایج حاصل از این تحقیق در مورد رودخانه ی بابلرود شهر بابل نشان دهنده آن است که در نظر گرفتن شهروندان در قالب گروه های انسانی و ایجاد بستر لازم، جهت حضور گروه های مختلف ورزشی، هنری، صنفی و ... سبب حضور مستمر شهروندان می شود، شهروندانی که به دلیل هویت پس زمینه ای گروهی خود، سعی در تنظیم رفتار و فعالیت خود دارند و مشارکت مردمی را عملی می کنند. در این قالب روابط اجتماعی توسعه می یابد و همچنین این نوع حضور،سبب احیای محیط های طبیعی نفوذ کرده در شهر می شود.

امروزه در شهرسازی و شهرنشینی جدید، شاهد تغییرات وسیعی در بنیادهای اجتماعی در نواحی و محلات شهری هستیم. اگر تا دیروز مراکز محلات زمینه ساز روابط دوستی و همسایگی بین افراد خانواده ها بودند، امروزه پارکهای محله ای این نقش را ایفا می کنند و به عنوان عرصه ای عمومی در محلات از مهم ترین عوامل موثر در شکل دهی به پایداری اجتماعی و همبستگی محلات هستند. بنابراین می توان با الگو گرفتن از محلات سنتی و نحوه ی دستیابی آنها به پایداری اجتماعی از طریق طراحی منظر، پارکهای محله ای امروز را ارتقا داد. از طرفی مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که امروزه ارتقاء اکولوژیکی فضای سبز بیش از بهره وری و پایداری اجتماعی آن مورد توجه قرار می گیرد.از این رو در این پژوهش سعی شده است از ظرفیت های فضاهای سبز محله ای در جهت توسعه روابط اجتماعی در سطح محله ها استفاده شود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

None

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

باغسازی در شرق دور مورد مطالعه بسیاری از تحقیقات بوده است و در این بین توجه به مبانی و اندیشه های مستتر در آن یکی از ابعاد پژوهش در این زمینه بوده است. از اینرو در این تحقیق سعی گردیده است تا با توجه به اندیشه ها و ادیان عمده این پهنه جغرافیایی مانند بودیسم، کنفسیوسیسم، تائویسم و شینتویسم منظرسازی و بالاخص باغسازی دو کشور چین و ژاپن را مورد مداقه قرار دهیم. مطالعات انجام شده در این تحقیق براساس روش توصیفی-تحلیلی به انجام رسیده و روش جمع آوری داده ها و اطلاعات نیز منطبق بر روشهای اسنادی و مطالعات کتابخانه ای بوده است. آنچه می توان از این پژوهش دریافت آنست که باغسازی شرق دور بیشترین تاثیر پذیری خود را در کشور چین از اندیشه تائویستی و در کشور ژاپن از دو اندیشه شینتویسم و بودیسم برگرفته است. در این میان تاثیر پذیری منظرسازی چین از بودیسم و کنفسیوسیم قابل چشم پوشی نیست.

افزایش نگرانی های محیطی جهانی به توسعه روشها و ابزارهای ساختاردوستانه محیطی منجر شده است و در این راستا تکنولوژی بام سبز یکی از امکانات کاهش صدمات زیست محیطی ساختمان محسوب می شود. مزایای اصلی بام سبز توانایی آنها در تنظیم دما درون و بیرون ساختمان ها، بهبود کارآیی انرژی ساختمانها، کاهش تأثیر جزایر گرمای شهری، نگهداری سیل و افزایش عمر سقف می باشد. بعلاوه مزایای ثانویه آنها شامل توانایی آنها در تأمین سلامتی و درمان انسانها، ایجاد فضا برای فعالیت های کشاورزی، بهبود ادراک عمومی از موسسه و شرکت های زیباسازی محیط، افزایش ارزش دارایی، کاهش سر و صدای داخل یک ساختمان و ... می شود. در جامعه امروز پایداری محیط بطور فزاینده ای تبدیل به یک بحث مهم شده است. شرکت های تجاری و موسسات وابسته تلاش می کنند محدودیت های زیست محیطی را رعایت کنند. علاوه براین شرکت ها و موسسات جهانی انگیزه های لازم برای افزایش آگاهی های زیست محیطی جهت عمومیت یافتن را دارند و از منافع اقتصادی بخاطر جذابیتهای فعالیتهای پایداری محیطی بیشتر صرف نظر می کنند. یک بام سبز بنا به تعریف هر ساختمان دست سازی است که با گیاهان پوشیده شده است. بام های سبز در اروپا شایع شده اند و در شمال آمریکا نیز در حال کسب محبوبیت هستند. آنها به عنوان عاملان کاهش اثرات جزیره گرمایی در شهرها و عایق مناسب برای ساختمانها و همچنین به عنوان ابزاری جهت کاهش هزینه های گرمایش و سرمایش شناخته می شوند. بام های سبز نمود لطیف و قابل رویت از جهت زیبایی شناختی برای عموم دارند. همچنین تحقیقات بیشتر منافع دیگر آنها را نشان می دهد؛ مثل بهبود کیفیت هوا، مدیریت سیلاب و امتیاز گرفتن از سیستمهای درجه بندی (که جهت جایزه دادن به شرکتها و موسسات پایبند به راهبردهای زیست محیطی معین شکل گرفته اند) که یک انگیزه اضافی برای استفاده از ساختارهایی مثل بام سبز به شمار می رود. در این رساله مطالعه و طراحی بام سبز متناسب با شرایط بومی تهران بر اساس مطالعه موردی و طراحی یک بام سبز در یکی از دانشکده های دانشگاه تربیت مدرس صورت گرفته است. بر اساس نتایج این پژوهش مزایای بام سبز با انگیزه های مالی ممکن آن آمیخته شده است و با توجه به سود حاصل از مزایای یک بام سبز می توان نویدبخش یک سرمایه گذاری موفق در این زمینه بود.

توسعه کالبدی- فیزیکی شهرها، دوری از طبیعت و قطع رابطه انسان با محیط زیست طبیعی، از عوامل جدایی ناپذیر رشد و توسعه روزافزون شهرنشینی است. این توسعه، اجتناب ناپذیر و سریع، چهره محیط زیست را دگرگون ساخته و باعث تغییر نوع و شکل فضاهای تفریحی شده است. از آن جا که فضای سبز در محیط های شهری از جمله اساسی ترین عوامل حیات انسان به شمار می رود و سلامت انسان با آن ارتباطی مستقیم دارد، لذا بایستی نیاز انسان به فضای سبز را در عین توجه تمام به توسعه و حفظ و نگهداری آن ها به عنوان مهمترین عامل اکوسیستم، در نظر داشت. فضای سبز شهری، بخشی از فضاهای باز شهری است که در عرصه های طبیعی یا مصنوعی آن تحت استقرار درختان، گل ها، چمن ها و سایر گیاهان است که بر اساس نظارت و مدیریت انسان با در نظر گرفتن ضوابط، قوانین و تخصص های مرتبط با آن برای بهبود شرایط زیستی، که زیستگاهی و رفاهی شهروندان و مراکز جمعیتی غیر روستایی، حفظ، نگهداری یا بنا می شود.بولوارهای شهری نیز در فضای شهر به عنوان یکی از ارکان اصلی و شریان های ارتباطی تلقی می شوند. بدیهی است بولوار قابلیت منظرپردازی و سرسبزی و مفرح بودن را دارا می باشد و می توان از فضاهای سبز حاشیه آن به عنوان کمربندهای سبز شهری و مکانی برای تفرج و استفاده شهروندان بهره برد. روش انجام تحقیق روش توصیفی-تحلیلی است که در آن از مطالعات نظری و میدانی استفاده می شود.بر این اساس یافته های پایان نامه حاوی اصول و ضوابطی است که معضلات ناشی از ماهیت بولوارها چون ترافیک شهری، همجواری ها، امنیت کاربران، کاربری ها و مواردی از این دست را همزمان با اصول منظرپردازی مرتفع نماید. همچنین پارک حاشیه سبز بولوار چمران شیراز نیز به عنوان نمونه موردی این پژوهش برگزیده شده است.

با روند رو به گسترش نیاز به فضاهای شبه طبیعی در محیط های شهری، پارک های شهری با استقبال بیشتری روبه رو شده اند. این در حالی است که نقص در طرح اولیه و یا بروز تغییراتی در عرصه پارک و نیز تغییر در سطح زندگی استفاده کنندگان آن سبب می شود تا پارک ها از ارائه صحیح کارکردهای خود ناتوان شده و یا قادر به ارائه بهینه این کارکردها نباشند. بنابراین رفع این نارسایی ها هدف اصلی این پژوهش بوده و جهت پیشبرد آن از روش حل مسأله استفاده شده است. در این راستا، کارکردهای پارک های شهری در دو دسته کارکردهای اکولوژیک و کارکردهای اجتماعی طبقه بندی شده و از بازطراحی به عنوان ابزاری جهت بهبود کمی و کیفی این کارکردها از طریق سه رویکرد بهسازی، بازسازی و نوسازی استفاده شده است. برای رسیدن به این منظور ابتدا بازطراحی در زمینه پارک های شهری تعریف شده و پس از بررسی تجارب جهانی مربوطه و سپس تحلیل وضعیت موجود با استفاده از ارزیابی کیفی در پنج پارک شهری در تهران شامل پارک های نیاوران، بعثت، شفق، شهر و لاله، اصول بازطراحی مطرح شده است؛ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات نظری شامل روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی شامل بررسی وبرداشت وضعیت کالبدی موجود پارکهای مورد مطالعه و نیز پخش پرسشنامه در میان حجم آماری 300 نفر از افراد حاضر در پارکها صورت گرفته است. سپس تحلیل آماری برروی پاسخ های استفاده کنندگان انجام شده و درصد فراوانی پاسخ ها به دست آمده است. در ادامه پارک لاله در تهران به سبب دارا بودن ویژگی های خاصی چون عدم تطبیق کارکرهای پارک با نیازهای استفاده کنندگان و از دست رفتن کیفیت این کارکردها در طی تغییراتی که در لایه های مختلف زمانی در پارک ایجاد شده است، به عنوان نمونه موردی انتخاب شده و پس از مطالعه و بررسی، طرح بازطراحی آن بر اساس نارساییهای اکولوژیکی و اجتماعی و با توجه به اصول بازطراحی حاصل از نتایج ارزیابی کیفی، ارائه شده است.

زمانی معماری ایران واجد ارزشهای فرهنگی و بومی در تولید معماری بوده که در دوران معاصر در جریان تحولات صنعتی و... ،گرفتار بی هویتی فرهنگی شد که ضرورت توجه به آن انکارناپذیر است.

محیط از عمده ترین عوامل تاثیرگذار بر روی رشد آدمی در تمام حیطه ها می باشد. بی تردید کودکان نیز متاثر از محیط رشد خود خواهند بود و این تعامل در رفتار و اعمال آنها نمود پیدا خواهد کرد. در این رساله به تاثیرگذاری محیط در نقاشی کودکان دبستانی (با توجه به اهمیت این دوره سنی) در استان گلستان پرداخته شده است . در بررسی های انجام گرفته معلوم شد، علیرغم اهمیت تاثیر محیط بر نقاشی و خلاقیت کودکان، عوامل بسیار دیگری باعث کمرنگ شدن این تاثیر شده است . که موارد زیر از آن جمله اند: - سیستم آموزشی یکسان در همه مناطق کشور - عدم توجه به مسائل فرهنگی و بومی منطقه ای در تدوین برنامه های آموزشی - وجود وسائل ارتباط جمعی، نظیر تلویزیون (شبکه های داخلی و شبکه های کشورهای آسیای میانه) فیلم های ویدیویی و ... با توجه به عوامل فوق ما شاهد همگونی شرایط حاکم بر محیطهای مختلف در نتیجه موجب یکنوااختی آثار نقاشی دانش آموزان مناطق شهری، روستایی و عشایری استان گلستان هستیم. که متاسفانه این تاثیرات بگونه ایست که در روند قوه خلاقه کودکان و صداقت بیان آنها مشکلاتی را ایجاد نموده است . در نتیجه می توان گفت تا زمانی که فرهنگهای مختلف شهری و روستایی پذیرای یک نوع سیستم آموزشی واحد و تاثیرات ناشی از وسائل ارتباط جمعی باشند، و در تالیف کتب آموزشی به مسائل فرهنگی و بومی توجه نشود و همچنین متصدیان امر آموزش دارای تخصص و آگاهی کافی نباشند. ما شاهد بازتاب یک تقابل نامطلوب از سوی بچه ها خواهیم بود، هانطور که در ارزیابی نقاشی دانش آموزان اثری از تاثیر فرهنگ بومی و منطقه ای، محیط طبیعی و خصوصا مسئله خلاقیت وجود ندارد و یا بسیار اندک می باشد، که این مهم می تواند در آینده دانش آموزان تاثیری نامطلوب داشته باشد.

بافت های قدیمی شهری میراث و هویت شهرها را می سازند . آنچه در هسته های مرکزی شهرها بعنوان بافت های ارگانیک می بینیم کم کم و در طول زمان شکل گرفته و به عنوان مجموعه ای که در آن کلیه ارزشهای تاریخی ، معماری و فرهنگی شهر گردهم آمده اند واجد ارزش است . ورود مدرنیسم به ایران با اجرای طرحهای نسنجیده شهرسازی در دل بافت های قدیمی توام بود . زمانی که اتومیبل به عنوان مظهر نوگرایی به طور جدی وارد صحنه شهری ایران گردید همزمان اولین قوانین و پروژه های شهری به تصویب رسید که راه را برای ورود این مظهر تجدد هموار نماید . ورود اتومبیل به درون بافت قدیمی بسیاری از قوت های این بافت مثل امنیت ، آسایش ، فرهنگ محله ای ، ارزش های معماری و تاریخی ، هماهنگی با اقلیم و ... را از بین برد. در مقاطع بعدی باز به الگوبرداری حساب نشده از طرحهای غربی برای ساماندهی شهری شهر ایرانی بر می خوریم بدون توجه به این نکته که موضع و موضوع برنامه ریزی و طراحی و نیز نوع مسائلی که چنین راه حلهایی را در پی آورده است در کشورهای مبدا چیز دیگری بوده . به این ترتیب اقدام به تهیه طرحهای جامع و تفصیلی برای شهرها می شود. این طرحها که تهیه آنها با دو دهه تاخیر نسبت به نمونه های غربی در ایران آغاز شد، تا زمان انقلاب بدون تغییر عمده ای ادامه می یابد و پس از انقلاب نیز عملا فقط با تغییر یافتن عنوان طرحها با همان محتوا تهیه می شود. امروزه هم در مواجهه با مسائل مربوط به گذربندی در بافت های قدیمی و ارگانیک تنها مرجع قانونی نقشه طرح تفصیلی می باشد . طرحهای تفصیلی که فعلا وجود دارد بدون انجام مطالعات کامل و واقعا تفصیلی و صرفا برای ایجاد دسترسی های سواره در درون بافت شهری ، به طور کلی اقدام به تعریض معابر و گذرها می نماید . این تعریض ها بدون در نظر گرفتن نوع بافت ، بدنه ها و مشخصات و ارزشهای موجود در بافت های قدیمی به صورت تخریب و عقب نشستن از محور گذرها تعریف می شود و طرح تنها پلانی است شامل وضع موجود معابر که خیابان هایی عریض و هندسی برآن تحمیل شده است . امروزه در برخورد با بافت تاریخی شهرها سعی در هر چه محدودتر ساختن حضور وسایل نقلیه موتوری و به خصوص اتومبیلهای شخصی و تبدیل فضاهای تاریخی و معابر سنتی به مراکزی برای رفت و آمد پیاده و استفاده از وسایل سالم حمل ونقل مانند دوچرخه است . همچنین سعی می شود که سیستم های حمل ونقل عمومی راحت و مناسب برای جابجایی مردم در این قسمت از شهرها بکار گرفته شود . به هر صورت دیگر کسی فضاهای ارزشمند بافت قدیمی و کوچه های سنتی را برای عبور اتومبیل ها تخریب و تعریض نمی کند و حتی برنامه های مفصلی برای پاک کردن آثار ناشی از برنامه های ناموفق قلبی تهیه می شود. نتیجه اینکه طرحها و قوانین فعلی گذربندی که برای مداخله در بافت های قدیمی شهرهای ایران وجود دارد به جهت موازین شهرسازانه بسیار تاریخ گذشته ، ناموفق و انتقاد برانگیزند. برای حل این مشکل به دو جنبه اصلی باید توجه شود: یکی تغییر در نوع قوانین و برنامه ها و طرح های مترتب برآن و تجدید نظر در شیوه نگرش و برخورد با مسئله بافت قدیم و نیز تهیه طرح های ویژه برای این بافت ها و دیگر بازنگری در نظام تهیه و اجرای طرحها ، چرا که فرآیند تهیه و اجرا چنین طرحهایی با آنچه که تا به حال وجود داشته تفاوت دارد و نیازمند تعریف نقش های جدیدی است که در نظام فعلی خبری از آنها نیست .

شهر سالم را می توان شهری دانست که به تمامی نیازهای شهروندان به نحوی مطلوب پاسخ گوید. متاسفانه امروزه رشد شهرها آن چنان سریع گشته است که توجه به معیارهای مناسب شهری تا حد زیادی مورد بی توجهی قرار گرفته است، از جمله این موارد، نیز توجه خاص به کیفیت ورودی و خروجی شهرهاست. توجه به گذشته تاریخی و نیز مجموعه شواهد بر جا مانده از قبیل دروازه های و کاروانسراها و نظامات ارتباطی گذشته، همگی گویا جایگاهی خاص و توجه پیشینیان بوده است. امروزه اگر چه به دلیل گسترش تکنولوژی، رشد شبکه های ارتباطی سهولت ارتباطات بین مناطق مختلف تا حد زیادی فراهم شده است، و لیکن در زمینه تامین محیطی مناسب برای مردم، مفهوم ورودی و خروجی شهرها به جهت حل مسائل ترافیکی تا حدود زیادی کم رنگ شده است.بر اساس مطالعات اولیه که بر روی ورودی اصلی شهر قزوین صورت گرفته است. این بررسیها حاکی از وجود مسائل متعدد و بی نظمی و نابسامانی است. ورودیهای شهر قزوین از جمله ورودی اصلی شهر، سازمان یافته نیست، توزیع نامناسب کاربریها، عدم پیوستگی در ساخت و سازها، کمبود مراکز خدماتی، وجود باغات رها شده، عدم جذب مسافران، وجود مشاغل مزاحم شهری و غیر ه از مشکلات ورودی این شهر می باشند. جهت حل مشکلات محور ورودی شهر قزوین بر اساس شناخت وضع موجود و مطالعات میدانی و سایر موارد، ارائه راه حلهای مختلف عبارتند از: حذف کاربریهای نامناسب، قانونمند کردن مشارکت شهروندان و سایر ادارات وسازمانها، طراحی مناسب طرفین محور ورودی شهر، احداث فضاهای توریستی و فضای سبز و سایر فضاهای خدماتی مورد نیاز شهروندان که متناسب با فرهنگ آداب و رسوم و خواسته های زمان حال و آینده آنان باشد.

این رساله سعی دارد با طبقه بندی رنگ و نقش کاشیکاری در دو دوره صفوی و قاجار و انتخاب نقوش ویژه و مشابه، آنها را مورد مقایسشه قرار داده و دلایل تغییرات آنها را بررسی نماید. مشخص شدن انگیزه انجام تغییرات در این دوره ها می تواند زمینه های رکود وکم رنگ شدن حضور کاشی در دوره ه ای بعد را مشخص کند. در این رابطه دو مکان انتخابی از دو دوره صفوی و قاجار (مسجد و مدرسه چهارباغ اصفهان و مسجد و مدرسه عالی سپهسالار) بعنوان نمونه انتخبا گردیده ومورد مطالعه تطبیقی قرار گرفته است. شیوه های بکار گرفته شده در دوره صفوی به صورت تجریدی و انتزاعی است و عدم موجودات ذی روح بخصوص در اماکن مذهبی با نقوش هندسی، اسلیمی و ختایی به صورت تلفیقی در این دوره اجرا نشده است. گرایش دوره قاجار به آثار هنرهای تزئینی در غرب شدت فراوانی یافت و اشکال به صورت رئال و غیر انتزاعی و تقلیدی مورد استفاده قرار گرفت، قابسازی، مدالیون سازی، منظره سازی و تصاویر میوه و پرنده از موارد آن است. رنگ ها مورد استفاده در دوره صفوی؛ لاجوری، فیروزه ای زرد، مشکی و سفید بوده است که رنگ غالب لاجوردی و فیروزه ای می باشد. اما در دوره قاجار غیر از رنگهای دوره قبل از رنگهای قرمز-صورتی-بنفش و قهوه ای استفاده شده که رنگ غالب این دوره زرد بوده است.