چکیده: در این تحقیق، متن مناظره های تلویزیونی انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران مورد بررسی قرار گرفت تا ضمن تعیین محورهای مهم گفتمانی هر یک از چهار نامزد حاضر در این انتخابات، چگونگی استفاده و یا عدم استفاده آنها از محورهای گفتمانی مشترک یا غیرمشترک در مقابل یکدیگر هم مشخص شود. برای دستیابی به این اهداف، از الگوی تحلیل گفتمانی پنج سطحی دکتر حسن بشیر، که صورت تکمیلی شیوه تحلیل گفتمانی نورمن فرکلاف است، استفاده شد. این الگو شامل سطوح پنجگانه "سطح سطح"، "عمق سطح"، "سطح عمق"، "عمیق" و "عمیق تر" است. جامعه آماری تحقیق، متن گفتاری هر شش مناظره انجام گرفته بین نامزدها بوده و واحدتحلیل هم، گزاره های اساسی مطرح شده نامزدهاست. از نظریه بازنمایی به عنوان نظریه ای مفهومی، به علاوه "شیوه های عملیات روانی" نامزدها (تکنیک های پروپاگاندا) و آداب اسلامی مناظره هم به صورت ضمنی در کار تحلیل استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که محورهای عمیق تر گفتمانی مشترک نامزدها- که تا حد زیادی بیانگر اولویت های نامزدها هم هست- حول انتقاد به احمدی نژاد و دولتش شکل گرفته است؛ بدین صورت که کروبی در هر سه مناظره خود، بداخلاقی و سوء تبلیغ جبهه احمدی نژاد را علیه خود و قانون گریزی و استبداد احمدی نژاد تئوریزه کرده است و بر بی توجهی دولت نهم به حقوق شهروندی هم تاکید کرده است. موسوی در هر سه مناظره خود، ناکارآمدی دولت؛ خاصه ناکارآیی و فساد اقتصادی دولت و همچنین بی اخلاقی، قانون گریزی، فساد دولت و استبداد احمدی نژاد را تئوریزه کرده است و رضایی هم در هر سه مناظره خود، ناکارآمدی، قانون گریزی و استبداد در دولت را تئوریزه کرده است. البته بین نامزدهای رقیب احمدی نژاد، رضایی تنها کسی بوده است که در هر سه مناظره خود، توجه و اولویت خود را در مورد نقش نخبگان در توسعه ملی، مورد تاکید قرار داده است. تنها موضوعی هم که احمدی نژاد در هر سه مناظره خود تکرار کرده است، دفاع از رویکرد و عملکرد دولت؛ خاصه در عرصه اقتصاد بوده است. از میان شیوه های عملیات روانی به کار گرفته شده توسط نامزدها، احمدی نژاد بیش از هر چیز از دو تکنیک برچسب زنی و گواهی بهره برده است. موسوی، بیش از هرچیز از تکنیک های برچسب زنی، بحران سازی، یکرنگی با مخاطب و گواهی استفاده کرده است. رضایی بیشتر از تکنیک های برچسب زنی، بحران سازی و کلی گویی بهره برده است و کروبی هم بیشتر از تکنیک های برچسب زنی، بحران سازی و گواهی استفاده کرده است. سطح بالای به کارگیری شیوه های عملیات روانی توسط نامزدها در این مناظره ها و مقایسه آن با آداب مناظره های اسلامی؛ خاصه رعایت انصاف و دوری از اهانت و تمسخر رقیب، بیانگر وجود فاصله بین مناظره های صورت گرفته و مناظره های ایده آل اسلامی است.

خبرگزاری های فرانس پرس و رویترز، قدیمی ترین، بانفوذترین و مهمترین خبرگزاری های جهان هستند. این دو خبرگزاری، رسانه های سرتاسر جهان را تغذیه خبری می کنند و به آنها جهت می دهند. رسانه های غرب از جمله این دو خبرگزاری با استفاده از سلطه خبری خود، سعی دارند چهره ای منفی و ناپسند از کشورهای جهان سوم به ویژه کشورهای اسلامی ارائه دهند، چه رسد به اینکه جمهوری اسلامی ایران رویارویی با استکبار جهانی و یاری رساندن به مستضعفان و مسلمانان جهان را سرلوحه برنامه های خود قرار داده است. این رسانه ها اخبار منفی کشورهای مذکور را برجسته و بزرگنمایی می کنند یا اینکه خبرهای عادی آنها را با زبان و لحنی منفی ارائه می دهند. در عوض، خبرهای مثبت این کشورها را نادیده می انگارند. از سویی دیگر، جمهوری اسلامی ایران به برکت انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، سازندگی و پیشرفت در زمینه های مختلف به قدرتی منطقه ای تبدیل شده است. پس با توجه به آنچه گفته شد، اخبار ایران در دو خبرگزاری فرانس پرس و رویترز اهمیت خاصی پیدا می کند که سزاوار بررسی و مطالعه دقیق و موشکافانه است. در این تحقیق، اخبار ایران مورد تحلیل محتوا قرار گرفته تا تشابهات و تمایزات این دو خبرگزاری در انعکاس اخبار ایران از لحاظ تعداد و حجم خبرها، منطقه رویداد، منبع و نوع خبر، جهت گیری خبر، خبرهای فوری، ارزشها و موضوعات خبری، مشخص و بررسی شود. نتایج تحقیق نشان می دهد خبرگزاری های فرانس پرس و رویترز سعی دارند از طریق پوشش و برجسته سازی اخبار منفی ایران یا جهت گیری منفی در خبرها، چهره ای منفی و ناپسند از این کشور برای جهانیان ترسیم کنند. این تحقیق همچنین نشان می دهد رویکرد خبرگزاری فرانس پرس، سیاسی و رویکرد خبرگزاری رویترز، سیاسی-اقتصادی است. خبرگزاری رویترز در فاصله زمانی مورد بررسی بیش از خبرگزاری فرانس پرس، اخبار عادی و فوری درباره ایران منتشر کرده است. این دو خبرگزاری، بیشتر به خبرنگاران خود اعتماد و کمتر از منابع دیگر استفاده می کنند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری فارس عمده ترین منابع ایرانی این دو خبرگزاری هستند. واژگان کلیدی : اخبار ایران، صدا و سیمای ج. ا. ا.، خبرگزاری فارس، فرانس پرس، رویترز.

نگاهی به آمار مراجعه کنندگان شبکه های اجتماعی اینترنتی بیانگر آن است که روز به روز، تعداد مراجعه کنندگان به این شبکه ها در حال افزایش است. به طوری که تارنمای کلوب، رتبه 5 را در آذرماه سال 1388 که موضوع پایان نامه در دانشگاه امام صادق (ع) به تصویب رسید، در بین کلیه پایگاه های اینترنتی ایرانی کسب کرده بود. همچنین در حالیکه رتبه فیس بوک در سایت الکسا به عنوان دومین سایت پرمخاطب جهان اعلام شده است، اما برخی آمار حکایت از آن دارد که فیس بوک در حقیقت رتبه اول را در میان کلیه پایگاه های اینترنتی جهانی دارا است(ramachandran,2010). در چنین شرایطی و در حالیکه روز به روز بر تعداد مخاطبان شبکه های اجتماعی اینترنتی افزوده می شود، هر چند وقت یکبار شاهد ایجاد یک شبکه اجتماعی اینترنتی جدید هستیم که خود بیانگر میزان استقبال جوانان از پدیده جوامع مجازی است. ایجاد تارنمای گوگل پلاس توسط مدیران گوگل در زمانی که مراحل نهایی پژوهش شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان در حال تدوین بود، ضمن آنکه تاییدی است بر این مدعا، می تواند بیانگر این مطلب هم باشد که گوگل می خواهد جایگاه از دست رفته خود را در میان پایگاه های اینترنتی به دست آورده و مجددا رتبه 1 را از آن خود کند. بنابراین توجه به رابطه عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان امری ضروری می نماید. نتایج پژوهش مذکور بیانگر آن است که کاربران شبکه های اجتماعی اینترنتی میزان قابل توجهی از وقت خود را صرف این دسته از جوامع مجازی می کنند و تامین بسیاری از نیازها و علایق خود را در قالب فعالیت در شبکه های اجتماعی اینترنتی پیگیری می نمایند. به عبارت دیگر عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی باعث افزایش ساعات استفاده از اینترنت و افزایش میزان حضور در شبکه های اجتماعی اینترنتی شده است. همچنین در خصوص رابطه عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی با نمادهای فرهنگی سبک زندگی تلاش شد تا از دو شیوه این ارتباط مورد بررسی قرار گیرد: اول اینکه سعی شد تا با استفاده از پیمایش اینترنتی و ابزار پرسشنامه رابطه میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و نمادهای فرهنگی و اجتماعی سبک زندگی بررسی شود. دوم اینکه سعی شد با استفاده از تحلیل محتوای پیام های ارائه شده در گروه های کشوری مربوط به جوانان، ضمن بررسی مضامین محتوای منتشر شده در گروه های مذکور علایق و فعالیت های جوانان عضو مشخص گردد. در نهایت با اتمام مراحل پژوهش مشخص گردید میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان ارتباطی از جنس تاثیر وجود دارد. هر چند دایره ی تاثیرات در خصوص شاخصه های مختلف با هم متفاوت است، اما اعضا نسبت به رابطه شاخصهای مشخص شده با عضویت در شبکه های اجتماعی اظهار رابطه ای معنادار داشتند و حتی در خصوص شاخصه هایی که اعضا معقتد بودند عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی کمترین میزان اثرگذاری را بر شاخصه های مذکور داشته، حداقل بیش از یک سوم اعضا آنرا دارای تاثیراتی دانسته بودند. شاخصه های مذکور در چند دسته قابل تقسیم هستند: 1. شاخصه های مرتبط با رابطه میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و تغییر جایگاه فعالیت های مختلف اجتماعی افراد: این شاخصه ها که شامل مواردی نظیر تاثیر عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی بر میزان استفاده از اینترنت و حضور در جوامع مجازی، انجام ندادن برخی وظایف اجتماعی به دلیل عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و ... بودند، بیشترین تاثیرات را از عضویت افراد در شبکه های اجتماعی اینترنتی پذیرفته اند. 2. شاخصه های مرتبط با سبک زندگی مجازی افراد: در این شاخصه ها که شامل مواردی نظیر تاثیر عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی بر شیوه طراحی پروفایل، نحوه انتشار تصاویر و سبک بیان افراد در شبکه های اجتماعی اینترنتی بودند، شاهد تاثیرات متفاوتی از مقادیر بالا تا مقادیر بسیار ناچیز بودیم. 3. شاخصه های مرتبط با تغییر نمادهای فرهنگی و ارزشی در میان افراد: شاخصه های مذکور شامل تاثیر عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی بر سبک پوشش، نوع بیان و محاورات افراد و از بین رفتن قبح ارتباط با جنس مخالف بودند که عمدتا شاهد حد متوسطی از رابطه میان عضویت در جوامع مجازی با شاخصه های مذکور بودیم. 4. شاخصه های مرتبط با سبک ازدواج و دوستیابی: در خصوص شاخصه های مذکور شاهد بودیم که شبکه های اجتماعی اینترنتی توانسته اند تاثیرات متفاوتی اعم از رواج دوستی ها و ازدواج های اینترنتی داشته باشند که البته بیشترین تاثیر را در بخش دوستی با جنس مخالف شاهد هستیم و حتی ملاحظه شد که درصد نسبتا قابل توجهی از افراد بیان کرده اند که به دنبال یافتن شریکی از جنس مخالف فقط در فضای مجازی هستند. 5. شاخصه های مرتبط با محتوای پیام های شخصی و جمعی: در این بخش محتوای پیام های شخصی و جمعی از دو طریق پرسشنامه و تحلیل محتوا مورد مطالعه قرار گرفت و ملاحظه شد که عمده پیام های شخصی مرتبط با موضوع دوستیابی هستند، در حالیکه عمده پیام های گروهی افراد ناظر به فعالیت های اجتماعی و فرهنگی می باشند. 6. شاخصه های مرتبط با انگیزه های عضویت و کارکردهای کلوب برای افراد: در این بخش ابتدا مهمترین انگیزه های عضویت افراد در کلوب مورد مطالعه قرار گرفت و ملاحظه شد که عمده افراد معتقدند هستند به انگیزه های مد نظر خود از عضویت دست یافته اند. سپس اولویت های کاری افراد در استفاده از شبکه اجتماعی کلوب به ترتیب مشخص گردید که بیانگر جایگاه مهم شبکه های اجتماعی اینترنتی در ارضای نیازهای متنوع افراد بود. 7. شاخصه های مرتبط با سنجش اعتماد به فضای مجازی: اعتماد به فضای مجازی برای انتشار عکس های شخصی، میزان اعتماد به اعضای شبکه های اینترنتی مذکور برای برقراری روابط جدی اجتماعی و عاطفی و برداشت افراد از هویت دیگران مواردی بودند که در این بخش مورد سوال قرار گرفته و مشخص شد هر چند هنوز موانعی در شبکه های اجتماعی اینترنتی برای اعتماد افراد به این جوامع وجود دارد، اما بر اساس پاسخ کاربران احتمال می رود روز به روز اعتماد افراد به جوامع مجازی بیشتر گردد. همچنین نتایج پژوهش مذکور حاکی از آن است که اولا تعداد زنان استفاده کننده از شبکه اجتماعی بیش از مردان است، ثانیا غالب افرادی که از چنین شبکه هایی استفاده می کنند افراد جوان هستند و درصد اندکی از کاربران هم از سنین 30 تا 50 ساله هستند که به نظر می رسد افرادی که در این رده قرار دارند در سن کمتر از 40 سال قرار می گیرند. ثالثا اکثر پاسخگویان دانشجو و یا کارمند بوده و اوج ساعات استفاده از شبکه مجازی ایرانیان هم در ساعات بین 7 صبح تا 12 ظهر (ساعات کاری)است. رابعا تحصیلات استفاده کنندگان غالبا لیسانس و فوق لیسانس بود و این امر نیز نشان از بالا بودن کیفیت احتمالی این شبکه دارد. از سوی دیگر اعتراضات اعضای خانواده به استفاده زیاد اعضای شبکه های اجتماعی از اینترنت هم قابل توجه است و این امر نیز نشان می دهد که افراد به نسبت زیادی سبک های رفتاری خود در خانواده را تغییر داده اند و به عوض در جمع بودن، ترجیح می دهند که در گوشه خلوت خود، وقت خود را در شبکه های اجتماعی مجازی سپری کنند. در مور سوال اول با این عنوان که انگیزه جوانان ایرانی از عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و به طور خاص سایت کلوب شامل چه مواردی است؟ نتایج قابل توجهی به دست آمد که نشان می داد مهمترین دلایل و اهداف کاربران از عضویت در فضای مجازی که تا حدود بسیار زیادی می تواند بر سبک های زندگی آنان تاثیر بگذارد عبارتند از: سرگرمی، کسب درآمد، مشارکت در بحث های گروهی برای زنان و مشارکت در بحث های گروهی، کسب اطلاعات جدید و کسب اخبار جدید برای مردان. بر خلاف تصور تبلیغات سیاسی و دینی، چندان در این شبکه ها- به نسبت سایر مقوله ها- مورد توجه نبوده است. به هر حال افراد به دلایل مختلفی در این شبکه ها عضو شده اند و در میان این اهداف هم در برخی مقوله ها تفاوت های معناداری میان دو جنس یافت شده است که حاکی از آن است که این مقوله ها به یک اندازه دو جنس را متاثر نمی سازد. همچنین این مقوله ها تا حد زیادی می تواند سبک زندگی افراد در فضای واقعی را تغییر دهد. نکته قابل توجه دیگر این است که تعداد زیادی از افراد اعلام کرده اند که به میزان بالایی تونسته اند به اهداف خود در کلوب دست پیدا کنند از این رو به نظر می رسد که مثلا برای یافتن سرگرمی، شبکه مجازی تا حد زیادی توانسته است سایر سرگرمی ها در فضای واقعی و از این رو سبک زندگی واقعی افراد در این رابطه را دگرگون سازد و در مورد سایر مولفه ها هم همین اتفاق رخ دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که به نظر پاسخ دهندگان هنوز هم افراد زیادی در این شبکه ها از عکس واقعی خود استفاده نمی کنند و این امر ممکن است به علت های مختلفی همچون عدم امنیت حریم خصوصی و یا خواست افراد برای ناشناخته ماندن باشد. هویت حقیقی افراد هنوز هم برای دوستیابی، حتی در فضای مجازی مهم است و همانطور که در بحث دو جهانی شدن ها بیان شد، هویت افراد و از این رو نوع ارتباط افراد با یکدیگر در این فضا به شدت متاثر از فضای واقعی است و از طرف دیگر بر آن هم تاثیر خواهد گذاشت. همچنین ملاحظه شد که درصد اندکی از افراد روابط ایجاد شده در شبکه های اجتماعی اینترنتی را کاملا مطمئن می دانند و به همین دلیل ترجیح می دهند افرادی را بپذیرند که از عکس واقعی خود استفاده کرده اند. اما افراد از عکس های متنوعی برای پروفایل خود استفاده کرده اند و این امر هم دلایل مختلفی داشته است که غالب آنها بیان کرده اند که این عکس بیان احساسات درونی آنان است. این مورد حتی می تواند در پژوهش هایی مربوط به بیان احساسات افراد از طریق طراحی پروفایل ها هم راهگشا باشد. در این میان درصد قابل توجهی از افراد (حدود 45 درصد) هم اظهار داشته اند که از عکس واقعی خود استفاده کرده اند که این موضوع آینده ای روشن را برای افزایش میزان اعتماد در شبکه های اجتماعی اینترنتی به تصویر می کشد. اما از سوی دیگر به این امر توجه شده است که شبکه های اجتماعی مجازی در دو بعد سبک زندگی واقعی و مجازی چه تاثیراتی برجای می گذارد. برای سنجش تاثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی واقعی دو مقوله اصلی مد نظر قرار گرفت. اولی تاثیری است که این شبکه ها بر پوشش و نوع رفتار کلامی افراد بر جای می گذارند و دومی تاثیر این شبکه ها بر الگوها و سبک های همسرگزینی و ازدواج و نیز دوستیابی است.به طور کلی یافته ها حاکی از آن بود که این شبکه ها دارای تاثیراتی بر سبک پوشش و حتی انتخاب الفاظ افراد هستند. اما در مقوله دوم که سعی شده بود تاثیرگذاری شبکه های مجازی بر نحوه و سبک های همسرگزینی و دوستیابی مورد توجه قرار بگیرد، نتایج بسیار جالب توجه بود. پیشنهادات ازدواج و دوستی فراوانی در کلوب چه از سوی مردان و چه از سوی زنان رد و بدل می شود و نشان می دهد که این محیط حداقل ظرفیت بالایی در تغییر در چنین سبکی از زندگی دارد. با وجودی که اکثر کاربران هنوز هم چنین محیطی را مساعد آشنایی جهت ازدواج نمی دانند، اما تعداد قابل توجهی خود را در معرض چنین پدیده ایی می دانند و احتمال وقوع چنین چیزی برای خود را محتمل می دانند. به هر حال گرایش های متضادی نسبت به این امر وجود دارد که از یک سو هراس از ناشناخته بودن و بیگانه هراسی را نشان می دهد و از سوی دیگر نشان از محیط جدید و جذابی دارد که افراد می توانند با فراغ بال بیشتری به انتخاب بپردازند که این امر، چنین محیطی را مستعد سوء استفاده ها و جرائم فراوان می سازد که به جای خود قابل بررسی و پژوهش است. موضوع بعدی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت تاثیری است که شبکه های مجازی بر سبک زندگی مجازی افراد می گذارند. در این رابطه سه گویه انتخاب شده که به نظر می رسید جامعه مجازی ایرانیان بر آن تاثیر بگذارد. این سه گویه عمدتا به این دلیل بود که در این شبکه اجتماعی مجازی چندان از امکانات رسانه ایی دیگر مانند انیمیشن، تصاوی متحرک، فیم و حتی صدا استفاده نمی شود و تاثیرات تنها محدود به همین سه بعد باقی می ماند که نتایج نشان داد تنها طراحی پرفایل افراد است که به میزان بالایی بر سبک طراحی افراد کاربر تاثیر می گذارد و دو گویه دیگر دارای حدی از تاثیرگذاری هستند. موضوع مورد سنجش نوع پیام های مربوط به گفت و گوی آنلاین، یادداشت های دیگران و پیام های ارسال شده به صندوق پستی افراد بود. کاربران معتقد بودند که از میان پیام های مربوط به گفت و گوی آنلاین، دوستیابی، مباحث فرهنگی و هنری، تبادل آراء و افکار در خصوص مسائل اجتماعی و مباحث شغلی حجم عمده پیام ها را تشکیل می دهد. اما در گویه دوم که نوع یادداشت های دیگران مورد بررسی قرارگرفت، دوستیابی، تبادل آرا و افکار در خصوص مسائل اجتماعی، مباحث فرهنگی و هنری و مباحث عاشقانه به ترتیب دارای بیشترین فروانی بودند. درمورد پیام های ارسالی به صندوق پستی افراد هم پیام های مربوط به دوستیابی و عاشقانه در رتبه های اول قرار داشتند. موضوع بعدی که مورد توجه قرار گرفت، تحلیل محتوای پیام های موجود در چنین جوامعی بود که به این پرسش پاسخ می داد که فعالیت های اعضای شبکه اجتماعی کلوب در حوزه نوشتاری شامل چه نوع پیام هایی با چه مضامینی است؟ که در این رابطه سعی شد که پیام های رد و بدل شده در گروه های جوانان مورد ارزیابی قرار بگیرد که در این راستا پنج گروه جوان شناسایی و همه مطالب آنها تحلیل محتوا شدند. نتایج به دست آمده در این حوزه هم بسیار جالب توجه بود. اول اینکه به نظر می رسد هر گروه علایق و سلایق خاص خود را دارد و هر یک از این گروه ها در یک موضوع خاص بیشترین سهم را به خود اختصاص می دهند و این امر می تواند به دلیل این باشد که افراد با علایق و سلایق گوناگون یکدیگر را در این فضای مجازی پیدا می کنند که هم می تواند سبک زندگی قبلی آنان را تغییر دهد و هم آن را تثبیت کند. اما در بررسی و تحلیل محتوای پیام ها موضوعات اصلی که مورد بحث قرار گرفته بود، بیش از هر چیز بررسی مسائل و مشکلات جوانان، بازی و سرگرمی، و مباحث سیاسی بود و مسائل تجاری کمتر از همه مورد توجه بوده است که نشان می دهد چنین گروه هایی چندان برای مقاصد اقتصادی در نظر گرفته نشده اند. به هر حال نتایج به طور کلی نشان از ارتباط عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی افراد خصوصا جوانان چه در جامعه بیرونی و چه در فضای سایبر دارد.

پژوهش میان رشته ای حاضر در چهارچوب حوزه مطالعاتی ارتباطات بین الملل و به عنوان نقطه شروع مجددی برای ورود دین و ارتقاء جایگاه عوامل ذهنی در روابط بین الملل، نقش آفرینی بازیگران مذهبی بر پدیده های بین المللی را مطالعه می کند و به این منظور، بخشی از دیپلماسی عمومی پادشاهی عربستان سعودی را مورد بررسی اکتشافی قرار می دهد که توسط سازمان بین المللی رابطه العالم الاسلامی از زمان تاسیس (1381ه./1962م.) تاکنون (1433ه./2012م.) اجرا شده است. در رهیافت فرهنگی- ارتباطی، الگوی دیپلماسی عمومی رابطه العالم الاسلامی متناسب با اقتضائات فرهنگی پادشاهی عربستان سعودی و به منظور ایجاد همگرایی در تولید و ترویج هنجارهای مبتنی بر هویت و منافع ملی در عرصه سیاست خارجی، ضمن توجه به منابع عینی و ذهنی قدرت، تلفیقی از محورها و مولفه های ارتباطات بین الملل سنتی و جامعه اطلاعاتی را مورد استفاده قرار می دهد و منجر به تولید قدرت متقاعده کننده مذهبی برای این کشور می شود.

چکیده رسانه ها نقش مهمی در شکل دهی اندیشه ی افراد جامعه دارند. از جمله اندیشه هایی که به وسیله ی رسانه ها در ذهن افراد جامعه بوجود آمده و یا دست کم تقویت می شود، نحوه ی تلقی افراد از مفاهیم جنسیت و الگوهای جنسیتی است.این اندیشه ها به نوعی شکل دهنده ی رفتار جامعه است. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (رسانه ی ملی) به عنوان رسانه ای فراگیر، احتمالا بیشترین تاثیر را در میان رسانه ها بر شکل گیری اندیشه های افراد اجتماع دارد. در میان تولیدات رسانه ی ملی، سریال های تلویزیونی نقش فراوانی در امر فرهنگ سازی در حوزه ی جنسیت و الگوهای آن دارند. سریال «فاصله ها» با مخاطبی بالغ بر هشتاد و پنج درصد و با داشتن رویکردهای جنسیتی به نوبه ی خود این قابلیت را داشت تا تاثیر زیادی بر تقویت یا تغییر رویکردها و نگرش های جنسیتی جامعه داشته باشد. به همین دلیل مطالعه ی آن از منظر ادبیات جنسیتی کمک فراوانی در جهت فهم رویکردهای جنسیتی تبلیغ شده در آن می نماید. این تحقیق برآن است که مفاهیم حوزه ی جنسیت در نظرگاه های اسلامی و فمینیستی را با استفاده از روش کتابخانه ای استخراج کرده، سپس روابط این مفاهیم را در دو محور «ارتباط میان دو جنس» و «نقش های جنسیتی» با هم مورد بررسی قرار داده و بدین ترتیب به «الگوهای جنسیتی در رویکردهای اسلامی و فمینیستی» دست پیدا کند. نظریاتی که این پژوهش بر آنها استوار شده است نظرات فمینیسم لیبرال، فمینیسم رمانتیک، فمینیسم اگزیستانسیالیست و نظریه ی اسلامی زن در حوزه ی الگوهای جنسیت و نیز نظراتی چون بازنمایی رسانه ای در مباحث رسانه ای پژوهش خواهد بود. در نهایت پس از استخراج مفاهیم و کشف و بررسی ارتباط میان آنها، میزان انطباق مضامین سریال «فاصله ها» را به روش تحلیل گفتمان بر آنها مطالعه می کند تا میزان حضور هر کدام از این الگوها را در این سریال کشف کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد سریال فاصله ها در به تصویر کشیدن الگوهای جنسیتی اسلامی و به نقد کشیدنالگوهای غیراسلامی، نسبتا موفق بوده و به همین دلیل می تواند الگویی برای تولیدات بعدی سیمای جمهوری اسلامی ایران باشد. واژگان کلیدی: الگوهای جنسیت، زنانگی، مردانگی، فمینیسم، اسلام،سریال تلویزیونی «فاصله ها»، تحلیل گفتمان

مفهوم تذکر یکی از اصول تبلیغی قرآن کریم است که در این تحقق به عنوان یکی از اصول تبلیغی رسانه دینی در جامعه اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس رسانه ی دینی که بر اساس تعالیم قرآنی و سیره ی پیامبر(ص)و امامان معصوم (ع) در جامعه اسلامی فعالیت می کند باید وی‍گی مذکِر بودن را داشته باشد و یادآوری کننده باشد. رسانه ای که این ویژگی را داشته باشد به رسانه ذکری نامیده شده است. این تحقیق به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که آیا رسانه های جمعی فقط ابزار غفلت هستند یا می توان از آنها به عنوان ابزار تذکر و هدایت نیز استفاده کرد؟ برای رسیدن به رسانه ذکری از نظریه هنجاری استفاده شده و هنجارهای رسانه ذکری بر اساس آیات قرآن و با توجه به مفهوم تذکر از قرآن استخراج شده اند؛ زیرا تحقیق حاضر در پی آن است تا تذکر دادن بر اساس روش های قرآن را به عنوان یکی از هنجارهای رسانه دینی در جامعه اسلامی تعریف کند. برای معرفی و شناسایی هنجارهای رسانه ذکری، پس از تشکیل شبکه مفهومی مفهوم تذکر در قرآن، آیات مرتبط شناسایی و بررسی شدند. در مرحله بعد، روش های تبلیغی هر یک از آیات استخراج شده و باید های رسانه دینی بر اساس مفهوم قرآنی تذکر شناسایی شدند. پس از استخراج این بایدها، برای اثبات کارآمدی و عملی بودن آنها در تولیدات رسانه ای، فیلم آواز گنجشک ها با روش نشانه شناسی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت مدلی برای رسانه ذکری برائه شده است.

چکیده داستان های تشرفات عصر غیبت به عنوان یکی از متون ارزشمند تشیع محسوب می شود. «امام» در جایگاه حجت الهی، به عنوان واسطه ای میان مردم و خدا محسوب می شود که این جایگاه در سطوح مختلفی قابل تعریف است. بررسی جایگاه ارتباطی امام مهدی (عج) در داستان های تشرفات عصر غیبت مساله ای ست که پژوهشگر در پی تبیین آن است. برای دست یابی به این مهم، از مدل ها ی ارتباطی که کارکردی سازمان دهنده دارند، استفاده شده است تا توصیفی از ساختار داستان ها به دست آید. جدای از بررسی سندی، می توان از لحاظ ساختار روایی، این داستان ها را مورد تحلیل قرار داد. این پژوهش سعی دارد از روش تحلیل روایت با نظرگاهی ساختارگرایانه که همان مسیر اصلی تحولات نظری و توجه به سیر تحولات پروپ می باشد، وام گرفته و الگوی نهایی که نظرگاه گریماس در دسته بندی کنشگرهای داستانی است را دنبال نماید؛ این کار با مشخص نمودن کنش های شش گانه ای که هر داستان و روایت را می توان بر آن اساس مورد تحلیل قرار داد، انجام پذیرفته است. مجموعه ی یافته های به دست آمده با یکی از مدل های ارتباطی مورد تحلیل قرار گرفت و داستانهایی که در آن ها امام مهدی (عج) در نقش های «قهرمان»، «مفعول»، «یاریگر» و «فرستنده» قرار داشتند با لحاظ کردن شئون مختلف «امام» در نظام هستی، در مدلی مورد نتیجه گیری قرار گرفتند. کلید واژه ها: امام مهدی(عج)، تحلیل روایت، الگوی کنشی گریماس، الگوی ارتباطی

«عملیات روانی» پیشینه ای طولانی در تاریخ بشری دارد و از آنجا که نسبت مستقیم با پیروزی در جنگ ها و کسب قدرت دارد همواره مورد توجه اصحاب قدرت و حکومت بوده است. این پایان نامه کوشیده است با عنایت به اهمیت و کارکرد روز افزون «عملیات روانی» در عصر جدید و با توجه به حجیت سیره معصومین(ع)، با نگاهی میان رشته ای دو حوزه تخصصی «عملیات روانی» و «تاریخ اسلام» را مورد واکاوی قرار دهد. هر کدام از دو حیطه تخصصی یعنی «عملیات روانی» و «تاریخ اسلام» فصلی مجزا را به خود اختصاص داده اند که در فصل مربوط به عملیات روانی مفاهیم همجوار عملیات روانی نظیر تبلیغ، پروپاگاندا، اقناع، جنگ سرد، افکار عمومی، جنگ سیاسی و همچنین منابع و تعاریف تخصصی «عملیات روانی» مورد بازخوانی قرار گرفته و نهایتا در رویکردی تلفیقی تعریف پیشنهادی «عملیات روانی» ارائه شده است. در ادامه همچنین سطوح و اهداف و تکنیک های عملیات روانی مورد بررسی قرار گرفته اند. هدف از نگارش این فصل، بنانهادن چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر رهیافت ارتباطات متقاعدگرانه به عنوان محور اصلی مفاهیم همجوار عملیات روانی و به دست آمدن نگاه تخصصی و دقیق و افزایش روایی پژوهش جهت مراجعه به منابع تاریخی بوده است. در حوزه تخصصی دوم یعنی «تاریخ اسلام» نیز تمرکز اصلی این پژوهش بر دوران حکومت امیرالمومنین علی(ع) به ویژه سه جنگ جمل، صفین و نهروان بوده و تلاش شده است با در نظر گرفتن شرایط زمانی دهه چهل هجری قمری و بر اساس روش موردکاوی تکنیک های روانی به کارگرفته شده در جنگ های حضرت با ناکثین، قاسطین و مارقین (از سوی طرفین) مورد بازخوانی قرار گیرد. تلاش جهت بازگرداندن سران مخالفین، اعزام دیپلمات و مذاکره با رئوس فتنه، تلاش جهت روشن شدن (شفاف سازی) فضا و ریزش بدنه معارضین و تثبیت سپاه خودی، ایجاد رعب در دل دشمن، موضع تهاجمی نسبت به دشمن، مبارزه تن به تن، تشجیع سپاه خودی و تحقیر دشمن، تهاجم به قلب سپاه دشمن، تعیین هدف و پافشاری بر آن، تشویق به جهاد در راه خدا و نکوهش بازماندگان از آن، ارجاع دائم سپاهیان به مبانی دینی جهاد، دفع کید دشمن به مثل آن‏، رسواسازی فرماندهان ارشد سپاه دشمن در منظر عمومی، رجزخوانی، تکریم سپاهیان خودی و ایجاد رقابت برای جهاد، بهره برداری از ساختار قبیله ای و جو عمومی لشکر جهت دفع کید دشمن، اسکات خصم (ساکت کردن دشمن)، یادآوری و شبیه سازی دوران پیامبر و... برخی از این تکنیک ها هستند. نتایج نهایی این پایان نامه در قالب استخراج اصول اخلاقی و چارچوب دینی بهره مندی از تکنیک های عملیات روانی در فصل پنجم پایان نامه جمع بندی شده و به رشته تحریر در آمده اند. عدم جواز توهین و هتک حرمت، صداقت و راستی، نفی حیله و نیرنگ، پرهیز از تطمیع، پایبندی به عهد و پیمان، عدم جواز آغاز به جنگ، اتمام حجت پیش از آغاز جنگ، رعایت کرامت انسانی، رعایت حقوق اولیه انسانی حتی در مقابل دشمن مهمترین این اصول هستند.

در سال های 2010 و 2011 حرکت بی سابقه ای از اعتراضات مردمی در کشورهای اسلامی جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا شکل گرفت که می توان آن را بیداری اسلامی نامید. در این میان اگرچه سیاست های «یک بام و دو هوا»ی آمریکا در قبال این حرکت عظیم مردمی آشکار بود، اما این کشور با هدف حفظ منافع خود در منطقه تلاش فراوانی برای مقابله، جهت دهی و تأثیرگذاری بر این حرکت های مردمی داشت و رسانه های این کشور به منظور تکمیل سیاست خارجی خود، به فعالیت هایی در قالب «دیپلماسی رسانه ای» اقدام نمودند. هدف این پایان نامه شناسایی مولفه های دیپلماسی رسانه ای ایالات متحده آمریکا در قبال تحولات بیداری اسلامی در 5 کشور تونس، مصر، یمن، بحرین و لیبی است. بدین منظور سایت فارسی زبانِ شبکه صدای آمریکا (voa) با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی رهیافت عرفی، به مدت 6 ماه در فاصله زمانی 1 ژانویه 2011 تا 1 ژوئیه 2011 و در قالب سه نظریه دروازه بانی، برجسته سازی و بازنمایی مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. نتایج تحلیل نشان می دهد ?صدای آمریکا عمدتا تصویری منفی و خشونت آمیز اما دموکراتیک و همسو با منافع غرب بازنمایی نموده و دیدگاه ها و تحرکات اشخاص و گروه های همراستا با اهداف خود را برجسته سازی کرده است. پس از اوج گیری اعتراضات، به اقدامات و مواضع کنش گران خارجی متمایل به غرب در حمایت و همراهی با خیزش های مردمی و نقد برخوردهای خشونت آمیز حکومت آن کشور می پردازد. حتی در بازه ای خاص اصلاحات ارائه شده از سوی حکومت ها را وعده هایی توخالی و غیرمنطقی و در مقابل توده معترضین را پیگیر، منظم و صلح جو بازنمایی می کند. در مجموع صدای آمریکا شرایط پیرامونی را بحرانی اما به گونه ای توصیف می نماید که گویی تغییری در شرایط پیش نیامده است. تفسیر نتایج تحلیل در چارچوب مفهوم دیپلماسی رسانه ای نشان می دهد که ایالات متحده آمریکا از طریق رسانه ی رسمی بین المللی خود - یعنی صدای آمریکا- در مولفه هایی مثل «تغییر جهت حرکت توده معترضین»، «توصیف شرایط سیاسی همراستا با اهداف خود» و «ارائه وجهه دموکراسی خواهانه و انسانی از کنش گران غربی» در قبال کشورهای مختلف عمدتا مشترک است و مولفه هایی از قبیل «بیان اهداف و سیاست های مدنظر خود از زبان مردم» و «قدرت بخشی به گروه ها و شخصیت های همسو و طرد غیر همسویان» در یک یا چند کشور موجود است و در دیگر کشورها وجود ندارد.

بزرگترین کنگره انسانی در جهان به طور مداوم و هر ساله در موسم حج به وقوع می پیوندد و انسانی هایی با زبان ها، فرهنگ ها، ملیت ها و نژاد های متفاوت به طور هماهنگ مناسک حج را به جای می آورند. انرژی و پتانسیل بسیار زیاد ارتباطی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نهفته در این اجتماع انسانی می تواند الگویی برای زندگی فردی و اجتماعی و نیز شکل گیری ارتباطات کارآمد در سطح ملی و جهانی باشد. تحقیق پیش رو به دنبال پاسخ این سوال است که مناسک حج دارای چه ظرفیت های ارتباطی و فرهنگی است؟ با توجه به اینکه حج، یکی از بارزترین آیین های اسلامی است در این تحقیق با استفاده از ادبیات ارتباطات آیینی، مناسک حج مورد بررسی قرار گرفته و رابطه آن با سطوح ارتباطاتی (ارتباط با خود، ارتباط بین فردی، ارتباط گروهی و بین گروهی، ارتباط جمعی و ...) و حوزه های مختلف ارتباطات (میان فرهنگی، بین المللی، جهانی، سنتی و ...) بیان شده است. در ادامه نیز چهار نظریه 1- همگرایی فرهنگی، 2- ارتباطات بین قومی، 3- هم فرهنگی و 4- نظریه ارتباطاتی هویت، از بین نظریات ارتباطات میان فرهنگی، انتخاب و آیین ارتباطی حج بر اساس آنها تبیین گردیده است. از آنجا که در پس هر یک از اعمال حج رازها و رموزی نهفته و جزء جزء مناسک حج مملو از نشانه های نمادین است، می توان بسیاری از این نشانه ها را با رویکردی فرهنگی-ارتباطی و با استفاده از دانش نشانه شناسی رمزگشایی نمود. با توجه به نظریات گوناگون نشانه شناسی، در این تحقیق، تعریف عام موریس و اکو از نشانه، زمینه مطالعاتی معنی شناسی موریس، انواع نشانه های پیرس، مفاهیم اولیه کنش نشانه ای سوسور که بر اندیشه بارت نیز تاثیر داشته و نهایتا تحلیل نشانه شناختی رولان بارت (با تاکید بر اسطوره شناسی وی) به عنوان روش مختار انتخاب شده و معناها و اسطوره های مناسک حج از میان نظام های نشانه ای مختلف موجود در این آیین، شناسایی و مورد پردازش قرار گرفت. اولین پیشنهاد نظری این تحقیق، توسعه نگاه به حج از یک مناسک شرعی، به الگویی برای تغییر نظم اجتماعی موجود و ترسیم یا ایجاد نظم اجتماعی مطلوب است. از آنجا که آیین ها اغلب در حالتی شرطی اتفاق می افتند یعنی آنها غالبا نه درباره آنچه وجود دارد بلکه درباره آن چیزی که می تواند، ممکن است یا باید باشد هستند می توانند نظم اجتماعی کنونی را تغییر داده یا نظم مطلوب را ترسیم کنند. همچنین از آنجا که ساختار بسیاری از آیین ها شامل فضای تحریکی ناشی از ایجاد وقفه ای در نقش ها و قواعد معمول اجتماعی است، دوره هایی انتقالی محسوب می گردند که می توانند محورهای متعددی برای فعالیت های اجتماعی و امکانی برای خلاقیت در تفکر اجتماعی به وجود آورند. بنابراین حج نیز به عنوان وقفه و دوره ای انتقالی، جدی و تاثیرگذار در حجاج، فرصتی را پیش روی انسان مسلمان و جامعه اسلامی می نهد تا برای تحول به سوی الگوی مطلوب مورد نظر حرکت کند. این کارویژه از طریق معناهای پنهانی و اسطوره های حج صورت می پذیرد در نتیجه اسطوره های حج قابلیت مدیریت تغییرات اجتماعی را دارند و می توانند از راهبردهای لازم برای تبدیل موضوعات بنیادین به گفتمان حاکم در جهان اسلام به شمار روند. در این راستا باید اسطوره های مربوط به حج هر چه بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته و با روش های مختلف علمی و هنری منتشر شود. پیشنهاد دوم آنکه نمایش و بازنمایی یک اسطوره در سطح جامعه، در قالب آیین و به صورت نشانه های نمادین امکان پذیر است؛ چرا که گروه یا جامعه با پذیرش یک آیین، زمینه مناسب برای اجرایی شدن الگوی مطلوب در اجتماعات انسانی می بیند. در واقع اسطوره ها می توانند با تبدیل به آیین و از طریق آیین هایی که اجرا می شوند به زندگی اجتماعی وارد شوند و در مواقع حساس توسط فرد یا افرادی، اسطوره های جدیدی را تولید نمایند. همچنین اضافه شدن یک گرایش تحصیلی به رشته فرهنگ و ارتباطات با عنوان مطالعات آیینی و اضافه شدن درسی به عنوان ارتباطات آیینی در برنامه آموزشی این رشته و نیز زمینه سازی تبادل اطلاعات علمی، پزشکی، صنعتی، کشاورزی و ... در ایام حضور حجاج در مدینه و مکه و موارد متعدد دیگری پیشنهاد می شود. واژه های کلیدی: مناسک حج، آیین، فرهنگ و ارتباطات، نشانه شناسی، اسطوره، ارتباطات آیینی، ارتباطات میان فرهنگی

هدف اصلی این پژوهش، فهم نحوه بازنمایی «جریان بیداری اسلامی» در کشور بحرین توسط رسانه های جمعی سه کشور بحرین، عربستان و آمریکا می باشد که این امر از طریق کشف گفتمان های مورد استفاده رسانه های جمعی این سه کشور انجام می پذیرد. نمونه گیری از رسانه های جمعی سه کشور فوق، در سه سطح انجام شد که به ترتیب سه روزنامه، 22 سرمقاله و نیز 108 جمله انتخاب شدند. سپس با استفاده از روش عملیاتی تحلیل گفتمان (پدام)، متون نمونه گیری شده مورد تحلیل قرار گرفتند. پس از تحلیل متون گفتمانی، دال های مرکزی و محور های اصلی سه گفتمان آل خلیفه، گفتمان سعودی و گفتمان آمریکایی به طور جداگانه مشخص شدند که بر اساس یافته های موجود و با نگرشی خلاقانه، ابتدا جریان بیداری اسلامی در بحرین به عنوان یک بحران اثبات شد و سپس با استفاده از مبانی «مدیریت رسانه ای بحران»، فرایند بازنمایی صورت گرفته، گام به گام بر اساس متغیر های مدیریت بحران مانند عامل بحران زا، ماهیت و راه حل بحران به عنوان سنجه های غیر گفتمانی، تبیین شد. در نهایت این نتیجه به دست آمد که روزنامه «اخبار الخلیج» علاوه بر معرفی حکومت ایران به عنوان عامل اصلی بحران، وضعیت موجود را نه مشکل مشروعیت سیاسی آل خلیفه که نوعی تقابل مذهبی بازنمایی کرده است. روزنامه «الشرق الاوسط» نیز عامل و ماهیت بحران در بحرین را به ترتیب محور شیعی مقاومت و تقابل شیعه و سنی بازنمایی می کند و در نهایت روزنامه «نیویورک تایمز» اگر چه اذعان به وجود بحران مشروعیت در بحرین می کند اما راه حل بحران را تنها در تثبیت منافع آمریکا در بحرین بازنمایی می کند.

این پژوهش در پی بررسی شباهت ها و تفاوت های انواع گفتمان ها و محورهای گفتمانی سه سایت بی.بی.سی فارسی، پرس. تی. وی و صدای آمریکا در خصوص پوشش خبری وقایع موسوم به جنبش اشغال وال استریت در بازه زمانی سه ماهه مهر، آبان و آذر سال 1390 است. به عبارت دیگر این پژوهش می کوشد نسبت به سیاست های خبری و رسانه ای این سه سایت در خصوص وقایع جنبش اشغال وال استریت شناخت پیدا کند. همچنین این پژوهش کوشیده است تا با اتکا بر محورهای گفتمانی کشف شده از سه سایت مورد بررسی، دیپلماسی رسانه ای دولت های حامی این سه منبع خبری در قبال وقایع یاد شده را مورد برررسی و کند و کاو قرار دهد. به همین منظور از نظریه های انتقادی حوزه خبر همچون چارچوب سازی، انگاره سازی و نظریه گفتمان و ایدئولوژی و نظریات مربوط به حوزه دیپلماسی استفاده شده است. تحلیل گفتمان با استفاده از رویکرد پیشنهادی دکتر حسن بشیر تحت عنوان"پدام" (روش کاربردی تحلیل گفتمان)، روش بکار گرفته شده در پژوهش پیش رو است. جامعه آماری این پژوهش، کلیه اخبار مربوط به جنبش اشغال وال استریت در سه سایت بی.بی.سی فارسی، پرس. تی. وی و صدای آمریکا در بازه زمانی مورد نظر است که پس از بررسی جامعه آماری به روش نمونه گیری هدفمند تعداد تعداد 344 گزاره ( بی. بی. سی فارسی: 101 گزاره)، (پرس. تی . وی: 116 گزاره)، ( صدای آمریکا: 127گزاره) انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است. استخراج محورهای گفتمانی مربوط به متن اخبار سه سایت بی. بی. سی فارسی، پرس. تی. وی و صدای آمریکا در خصوص وقایع جنبش اشغال وال استریت طی سه ماه مهر، آبان و آذرسال 1390، گویای آن است که متن های سایت پرس تی وی به طور آشکاری در تقابل با متون دو سایت بی بی سی فارسی و صدای آمریکا است. به عبارت دیگر، هیچ محور گفتمانی مشترکی بین پرس تی وی با صدای آمریکا و بی بی سی فارسی دیده نمی شود. اما بررسی محورهای گفتمانی بی بی سی فارسی و صدای آمریکا نشانگر این امر است که محورهای گفتمانی این دو سایت شباهت های زیادی به یکدیگر دارند. البته لازم به ذکر است که شباهت محورهای گفتمانی بی بی سی فارسی و صدای آمریکا به معنای عدم تفاوت در رویکردهای این دو رسانه خبری در خصوص وقایع جنبش اشغال وال استریت نیست. همچنین نتایج تحقیق حاضر حاکی از این است که بی بی سی فارسی، دیپلماسی رسانه ای" ابهام و تحریف"، صدای آمریکا دیپلماسی رسانه ای" تقابل و تهاجم" و پرس تی وی، دیپلماسی رسانه ای" بحران سازی" را در خصوص وقایع مورد بررسی در پیش گرفته اند.

تحلیل گفتمان یک گرایش مطالعاتی بین رشته ای است که به عنوان یکی از روش های کیفی در حوزه های مختلف علوم سیاسی، اجتماعی، ارتباطات و زبانشناسی انتقادی قرار گرفته است. اصطلاح تحلیل گفتمان نخستین بار سال 1952 در مقاله ای از زبان شناس معروف انگلیسی زلیک هریس به کار رفته است. تحلیل گفتمان دیگر صرفا با بافت صرفی نحوی و لغوی تشکیل دهنده ی جمله سرو کار ندارد بلکه فراتر از آن به عوامل بیرون از متن، یعنی بافت موقعیتی ، فرهنگی ، اجتماعی، سیاسی، ارتباطی و... سروکار دارد. از آنجا که از منظر تحلیل گفتمان، پژوهشی در زمینه ی تبیین دیدگاه های حضرت علی(ع) در مورد فرمانداران صورت نگرفته، این پژوهش به تحلیل هفت نامه از نامه های سیاسی و اقتصادی امام(ع) به فرماندارانش بر اسااس الگوی تحلیل گفتمانی (فرکلاف) پرداخته است.از آنجا که این پژوهش نامه های کوتاه امام علی(ع) را مورد بررسی قرار داده یکی از دلائل انتخاب این نامه ها کوتاه بودنشان و سپس موضوعات آن هاست، چرا که در حال حاضر مسائل سیاسی و اقتصادی از جمله موضوعات پرکاربرد جامعه است. فرکلاف معتقد است گفتمان دارای سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بوده و بافت موقعیتی و فکری در کنار بافت زبانی قرار دارد، این پژوهش نیز در سطح توصیف به بافت زبانی(صرف، نحو، بلاغت) هر یک از نامه ها پرداخته و در سطح تفسیر، بافت موقعیتی و بافت فکری و بافت موضوعی هر نامه را مورد بررسی قرار داده و در سطح تبیین به ارتباط بین تفسیر و توصیف می پردازد. در پایان این پژوهش به این نتیجه رسیده است که دال های اصلی بافت موضوعی نامه های اقتصادی و سیاسی امام(ع) با هسته های مرکزی این نامه ها کاملا مرتبط بوده و بافت زبانی و وجود جمله های تاکیدی و یا فعلی و وجود افعال مضارع و استعاره و تکرار متأثر از بافت موقعیتی و فکری حضرت است. روش تحقیق این پژوهش (توصیفی- تحلیلی) می باشد. کلمات اساسی: گفتمان، تحلیل گفتمان، نامه های امام علی علیه السلام،فرمانداران

شبکه العالم به عنوان یکی از کنشگران رسانه ای کلیدی جمهوری اسلامی ایران در عرصه فعالیت های برون مرزی نظام در حوزه ی کشورهای عرب زبان قلمداد می شود. نگرش و عملکرد شبکه العالم به عنوان یک شبکه دولتی و حاکمیتی ایران زیر نظر معاونت برون مرزی صدا و سیما، در مورد مسئله شکل گیری جنبش های اعتراضی مردم که در سال های 2010 و 2011 در کشورهای عرب زبان و شمال آفریقا با عنوان بیداری اسلامی شکل گرفت می تواند نقطه عطفی در جهت بیان نمودن مواضع و دیدگاه های حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران در قبال اتفاقات اخیر در منطقه باشد. لذا هدف این پایان نامه شناسایی مولفه های دیپلماسی رسانه ای شبکه العالم در قبال تحولات بیداری اسلامی است که می تواند در کشف دیپلماسی رسانه ای جمهوری اسلامی ایران در قبال بیداری اسلامی موثر و راهگشا باشد. در این پژوهش با استفاده از «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» (پدام) به بررسی بیش از 5000 خبر از سایت شبکه العالم از سال 1389 تا 1391 با موضوع بیداری اسلامی در رابطه با کشورهای عرب زبان منطقه اعم از: عربستان، بحرین، مصر، سوریه، لیبی، یمن، تونس، اردن، مغرب، الجزایر، عمان، عراق، فلسطین، قطر، کویت و امارات پرداخته شده و به طور مجزا مورد واکاوی قرار گرفته شده است. نتایج تحلیل نشان می دهد شبکه العالم عمدتاً تصویری مثبت و دموکراتیک نسبت به حرکت های اعتراضی مردم داشته و به علنی شدن جنبش های اعتراضی و شکل گیری روحیه استکبارستیزی در مردم منطقه تأکید دارد. شبکه العالم به طور آشکار در گزارشات و اخبار خود به حمایت های دوگانه دولت های غربی در قبال حکام خودکامه و برجسته سازی همسویی آن ها تلاش می کند. از دیگر محورهای مهم تأکید بر به خطر افتادن منافع اسرائیل بعد از وقوع انقلاب های عربی در منطقه و توجه به سرنگونی دولت ها به علت از دست دادن پایگاه مردمی می باشد. تفسیر نتایج تحلیل در چارچوب مفهوم دیپلماسی رسانه ای نشان می دهد که ایران از طریق رسانه ی رسمی برون مرزی خود یعنی شبکه العالم در پی اعلام نمودن مولفه هایی همچون همسویی خود با استکبارستیزی و توجه به اهداف و خواسته های مردم منطقه و حمایت از جبهه مقاومت بر علیه اسرائیل است.

این پژوهش به مقایسه گفتمان خبری سایت های فارسی صدای آمریکا و العربیه درباره نقش ج.ا.ایران در تحولات خاورمیانه در سال های2011و2012م می پردازد، ضمناً این پژوهش به کشف گفتمان مسلط بر هر یک از این دو رسانه درباره نقش و جایگاه ج.ا.ایران در تحولات کشورهای مصر، بحرین، یمن و سوریه پرداخته است و شباهت ها و تفاوت های گفتمان این دو رسانه در این باره را نیز، بررسی می کند. برای دستیابی به این اهداف، از الگوی عملیاتی تحلیل گفتمان(pdam) استفاده شده است. برای تحقق اهداف پژوهش، نظریه های برجسته سازی، چارچوب سازی، بازنمایی، دیپلماسی رسانه ای و امپریالیسم رسانه ای به کار گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش، همه مطالب مرتبط با ایران و تحولات خاورمیانه در این دو رسانه است که پس از بررسی این متون، 67 متن از سایت فارسی صدای آمریکا و 137 متن از سایت فارسی العربیه به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و مورد تحلیل گفتمان قرار گرفت. از یافته های این پژوهش نتیجه گرفته می شود دال های مرکزی گفتمان سایت فارسی صدای آمریکا درباره جایگاه ایران در تحولات خاورمیانه و کشورهای مصر، بحرین، یمن و سوریه عبارتند از: بیداری اسلامی؛ قرائت منفعت طلبانه ایران از این تحولات، وحشت سازی از روی کارآمدن اسلامگرایانی شبیه ایران در منطقه، منجی سازی از آمریکا در برابر تهدید منطقه ای ایران، القاء تنش روز افزون و جنگ قدرت میان ایران و دولت های عربی، تحریک شیعیان برای مقابله با سیاست های ج.ا.ایران، ایران هراسی(با دال های شناور: تسلیحات هسته ای، حمایت از تروریسم، ضدیت با حقوق بشر، سپاه هراسی)، اعتبار زدایی از بیانات مقامات ج.ا.ا، منفور سازی الگوی حکومت داری ج.ا.ایران و برجسته سازی الگوی ترکیه. همچنین دال های مرکزی گفتمان سایت فارسی العربیه عبارتند از: نفی تاثیر پذیری این قیام ها از انقلاب اسلامی ایران، بیداری اسلامی توهم ایران است، ایجاد فتنه مذهبی راهبرد ایران برای تضعیف دولت های عربی، شبیه سازی ج.ا.ایران به نظام های دیکتاتوری ساقط شده منطقه، تحریک مخالفان برای انقلاب علیه ج.ا.ایران با الگوگیری از بهار عربی، ضرورت سازی اتحاد دولت های عربی در برابر خطر ایران، شیعه هراسی، برجسته سازی الگوی حکومت داری ترکیه و منفور سازی الگوی حکومت داری ایران، ایران هراسی(با دال های شناور: سلطه جویی، حمایت از تروریسم، مانع برقراری صلح و امنیت،تبعیض علیه اقلیت ها).

رسانه های جمعی با ورود به عرصه سیاست در فهرست عناصر قدرت قرار گرفته و به عنوان ابزاری در دست دولت ها، برنامه های دولتمردان را پیش می برند. شبکه ی تلوزیونی بی بی سی فارسی یکی از این رسانه ها است که با استفاده از تجهیزات حرفه ای بنگاه سخن پراکنی و حمایت های مالی مناسب دولت انگلیس، توانسته است در مدت کوتاهی تمایل بینندگان شبکه های ماهواره ای را جلب نماید. این شبکه با اختصاص دادن تعداد قابل توجهی از برنامه های خود به موضوعات اسلامی به بازنمایی اسلام پرداخته و در راستای اسلام هراسی و ایران هراسی عمل می نماید. در این پژوهش برای شناخت اسلام از منظر این شبکه دو برنامه ی "پرگار" و "به عبارت دیگر" را با روش چارچوب سازی مورد بررسی قرار داده ایم. جامعه آماری برنامه ی "پرگار" به مدت سه سال و نیم و برای برنامه "به عبارت دیگر" به مدت چهار سال می باشد. حجم نمونه شامل 25 برنامه مرتبط با اسلام - 15 برنامه از برنامه ی "پرگار" و 10 برنامه از برنامه ی "به عبارت دیگر"- است که به صورت غیراحتمالی و هدفمند انتخاب شدند. برای رسیدن به اهداف تحقیق، نظریات شرق شناسی، چارچوب سازی، بازنمایی و برجسته سازی به عنوان چارچوب نظری و رویکردهای اسلام هراسی و ایران هراسی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تحلیل نشان می دهد که شبکه ی بی بی سی فارسی میان اسلام و اسلام سیاسی تمایز قائل شده و اسلام سیاسی را پیوندخورده با خشونت و در صورت کسب قدرت مستبد معرفی می کند. نظام جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی سیاه نمایی شده و نظریه ولایت فقیه تخریب می شود. نهادهای سیاسی نظام اسلامی مورد هجمه قرار گرفته و جریان های سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه به عنوان چالش بازنمایی می شوند. مهدویت نظریه ای تدوین شده توسط علما و نه برآمده از آموزه های اسلام معرفی شده و یک نظریه غیر سیاسی دانسته می شود. آینده نهاد دینی مرجعیت در خطر معرفی شده و نهاد روحانیت مورد هجمه قرار می گیرد. ارزش های غربی از جمله سکولاریسم، دموکراسی و حقوق بشر به عنوان معیار در نظر گرفته شده و اسلام از این منظر مورد ارزیابی قرار می گیرد. حقوق زنان براساس معیارهای غربی مورد مطالبه قرار گرفته و به دیدگاه اسلام در رابطه با هنر هجمه وارد می شود. همچنین در راستای ایران هراسی، جمهوری اسلامی ایران مورد اتهام های گسترده ای- در رابطه با زندان های ایران، فعالیت های هسته ای و حقوق بشر- قرار می گیرد.

کلمات ائمه اطهار(ع) پس از قرآن کریم، گرانقدرترین میراث دین مبین اسلام است که قابلیت آن را دارد در حوزه های مختلف علوم بشری مورد استفاده قرار گرفته و بعنوان مبنایی برای مطالعات بنیادین و کاربردی در نظر گرفته شود، به شرط آنکه بتوان دیدگاه ها و مبانی نظری ائمه اطهار(ع) را از خِلال تجزیه و تحلیل گفتار ایشان و با استفاده از روش های علمی و دقیق بازشناسی نمود.

فرهنگ، به عنوان جهت بخش ذهنیت ها، گرایش ها و تعیین کننده رفتار افراد و جامعه، اهمیتی محوری در عرصه های مختلف هر جامعه دارد. در جمهوری اسلامی ایران، با توجه به ماهیت، رسالت و آرمان فرهنگیِ نظام، فرهنگ را می توان از مختصات ذاتی و مزیت های راهبردی و سرنوشت ساز کشور برشمرد. از آن جایی که تحقق اهداف کشور، مستلزم تأمین کارکردهای فرهنگی است، هدایت و بهره گیری موثر و هدفمند عرصه فرهنگی کشور، ضرورتی اساسی به شمار می آید. در این خصوص، ضمن اهمیت بازشناسی، اصلاح و ارتقابخشی نظام فرهنگ و جهت بخشی آن با هویت اسلامی-ایرانی، ضرورت دارد در گستره ای کلان، همه شئون و مناسبات نظام های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور مبتنی بر فرهنگِ مهندسی شده، مورد بازطراحی قرار گیرند تا کل ساختارها و سازوکارهای کشور، همسو با اهداف فرهنگی، انسجام واحد یابند.