نام پژوهشگر: محمدباقر محمدی
محمدباقر محمدی محمدهمایون سپهر
در برگزاری آئین ها و مراسم جشن های شادمانی مثل جشن عروسی،مراسم بازگشت از حج و عزاداری در جامعه سنتی ایلام نوع خاصی از آداب و رسوم وجود داشته که به مرور تغیراتی در آنها ایجاد شده است. شناخت دقیق مردم با شناخت مناسک مختلفی که توسط آنها در این گونه جشن های شادمانی،آئین ها و مراسم سوگواری اجرا می گردد حاصل می شود.آنچه که در این تحقیق به آن اشاره شده است بررسی،مطالعه و تحلیل جنبه های مردم شناختی برگزاری جشن ها،عروسی،بازگشت از حج و عزاداری در سالن های پذیرایی شهر ایلام که پدیده ای نو ظهور در جامعه سنتی ایلام است می باشد. با توجه به ماهیت موضوع انتخاب شده قلمرو مطالعات بیشتر مناسک،آداب و رسوم خاص مربوط به برگزاری جشن های عروسی،مراسم بازگشت از حج و سوگواری در جامعه محدود و مشخص یعنی سالن های پذیرایی شهرستان ایلام است که از روش مشاهده مشارکتی و مشاهده مستقیم،ملاحظه اسناد مدارک و منابع،مصاحبه،فیلم برداری و عکس برداری و روش پرسشنامه ای باز استفاده شده است. در گذشته جشن های عروسی،مراسم بازگشت از حج و مراسم عزاداری در جامعه سنتی ایلام متفاوت از الان برگزارمی شد.در برگزاری آنها،زمان و مکان تقریباً نا محدود بود و ممکن بود این گونه آئین ها،جشن ها و سوگواری ها چندین روز به طول بیانجامد.مشارکت مردم در برگزاری آین آئین ها و جشن ها بسیار پررنگ بود و در برپایی این رسوم نقش فعال داشتند.این گونه جشن ها و عزاداری ها در خانه ها برپا می شدند و هزینه ای برای برگزاری آنها در خانه ها پرداخت نمی شد.مردم برای حضور در مراسم جشن های شادمانی یا سوگواری از طریق مراجعه حضوری خانواده داماد،خانواده حاجی از مکه برگشته و صاحب عزا به این آئین ها،جشن ها و عزاداری ها دعوت می شدند.ولی امروزه در برگزاری جشن های عروسی،مراسم بازگشت از حج و عزاداری ها در شهرستان ایلام شاهد پدیده ای نو ظهور هستیم،پدیده ای بنام سالن پذیرایی که این گونه آئین ها و جشن های شادمانی در آنجا برگزار می شود.امروزه در برگزاری جشن های عروسی و مراسم بازگشت از حج نقش زمان و مکان مشخص شده و این جشن ها،در یک شب و برای چند ساعت در یک مکان خاص بنام سالن پذیرایی برپا می شود که باید برای هر ساعت هزینه ای پرداخت کرد. ضمن اینکه متقاضی برگزاری جشن ها باید از قبل تالار را برای برپایی جشن های شادمانی مورد نظر رزرو کند و وجهی را به عنوان بیعانه به صاحب تالار پذیرایی پرداخت کند و در صورت عدم حضور در سانس مورد توافق طرفین،پیش پرداخت به صاحب تالار تعلق می گیرد و باید کل هزینه سانس مورد توافق را براساس قراردادی که بین آنها بسته شده پرداخت نماید.در صورتی که متقاضی برگزاری جشن های شادمانی این مبلغ را پرداخت نکند صاحب تالار می تواند از طریق مراجع قضایی اقدام کند.مردم از طریق کارت های دعوت که در نمونه ها و موضوعات مختلف چاپ شده اند به جشن های نامزدی، عقدکنان ،حنابندان ،عروسی،تولد ،همایش ها و مراسم بازگشت از حج در تالارهای پذیرایی دعوت می شوند.نقش و مشارکت مردم در برگزاری این جشن ها کم رنگ شده و مردم بیشتر به صورت نمادین در این جشن ها حضور پیدا می کنند.