برجاماندن رسوبات در مخازن سدها عمر آنها را به طور جدی تهدید می کند. فرسایش و رسوبگذاری در این مخازن باعث کاهش راندمان و بی نتیجه ماندن سرمایه گذاری های کلان انجام شده در صنعت آب می گردد.یکی از عوامل برآورد ناصحیح عمر مفید سدهای کشور عدم انتخاب روش مناسب جهت تخمین حجم رسوب در یک حوضه است. لذا هدف کلی در این تحقیق بررسی و مقایسه چند روش هیدرولوژیکی محاسبه حجم رسوب مخزن سداکباتان و انتخاب روش بهینه با توجه به نتایج عمق یابی سد در سالهای مختلف می باشد. بدین منظور روشهای ذیل در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است: 1)روش usbr و fao بااستفاده از یک و دو منحنی همبستگی 2)روش usbr وfao بااستفاده از آمار دسته بندی شده اندازه گیری های مربوط به رسوب سنجی سد اکباتان در سالهای 1363 ، 1369 و 1373 انجام گرفته است . عمق یابی سال 1363 یعنی بیست و یک سال بعد از بهره برداری سد نشان می دهد که تقریبا 35% از حجم مخزن توسط رسوبات ورودی پرشده که حدودا با حجم مرده مخزن برابر است. مطابق نتایج عمق یابی های انجام شده و برآورد رسوب از طریق غلظت سنجی در این سد، متوسط آورد رسوب 143 هزار تن در سال گزارش شده است که در مقایسه با نتایج روشهای هیدرولوژیکی فوق، روش fao با استفاده از دو منحنی همبستگی جواب نزدیکتری به رقم حاصل از عمق یابی میدهد. لذا در این منطقه روش fao با استفاده از دو منحنی همبستگی به عنوان روش بهینه برای محاسبه حجم رسوب معرفی می گردد. کلمات کلیدی: usbr، fao ، حجم رسوب، عمق یابی، روش هیدرولوژیکی

بخشی از حجم بارش در مناطق مختلف کشور تحت تاثیر عواملی همچون پوشش گیاهی، کاربری اراضی، شیب زمین و شکل حوضه آبریز به رواناب سطحی تبدیل می شود. لذا برآورد حجم رواناب و بکارگیری روشهای جمع آوری آب های سطحی برای تامین آب، روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می کند. استفاده از مدلهای هیدرولوژیکی این امکان را می دهد تا با شبیه سازی فرآیندهای هیدرولوژیکی، رواناب حاصل از بارش و ذوب برف در حوضه ها با کمترین هزینه و حداقل زمان ارزیابی شود. مدل dbh که در سال 2006 توسط دکتر تانگ در دانشگاه توکیو توسعه یافت، یکی از مدل های هیدرولوژیکی است که دارای ویژگیهای فوق می باشد. این مدل به داده های مربوط به سطح زمین، پوشش گیاهی، هواشناسی و دبی مشاهداتی برای شبیه سازی رواناب در حوضه های آبریز نیاز دارد. نتایج کاربرد این مدل برای حوضه آبریز رودخانه زرد در چین نشان داد که این مدل برای برآورد بیلان آب در حوضه های آبریز بزرگ قابلیت بالایی دارد. هدف این تحقیق ارزیابی قابلیت استفاده از مدل dbh در شبیه سازی رواناب در حوضه های آبریز لوارک و اکباتان است. مقایسه بین رواناب مشاهده شده و شبیه سازی شده توسط این مدل، توانایی آن را در برآورد رواناب نشان می دهد. آنالیز حساسیت پارامترهای مدل dbh نشان داد که از بین پارامترهایی نظیر ضریب تخلخل، هدایت هیدرولیکی، ضریب مانینگ، پتانسیل رطوبت خاک اشباع، هدایت هیدرولیکی و ضریب تخلخل بیشترین حساسیت را نسبت به سایر پارامترها دارند. کلید واژه: رواناب، بیلان آب، حوضه آبریز ، مدلسازی هیدرولوژیکی، مدل dbh

یکی از موارد مهم که در طراحی اولیه هر سد الزامی است، تخمین عمر مفید و بازده اقتصادی سد می باشد. عمر مفید عبارت است از زمانی که به طول می انجامد تا مخزن سد توسط رسوبات ورودی منابع آبی بالا دست پر شود. از عوامل برآورد ناصحیح عمر مفید سدهای کشور عدم انتخاب روش مناسب جهت تخمین حجم رسوب در یک حوضه است. لذا هدف کلی این تحقیق، مقایسه محاسبات حجم رسوب ورودی به مخزن سد در زمان طراحی با نتایج حاصل از عمق یابی در طول دوره بهره برداری است. از جمله روشهای بکار برده شده در این تحقیق، روش تجربی افزایش سطح می باشد. با مقایسه نتایج بدست آمده از روشهای تخمین آورد رسوب و داده های حاصل از عمق یابی این نتیجه حاصل می شود که روشهای بکار برده شده، روشهای مناسبی برای تخمین حجم رسوب این حوضه نمی باشد.

با توجه به اهمیت تعیین دبی پیک سیلاب در طراحی سازه¬های هیدرولیکی در رودخانه ها و نیز پیشگیری از خسارات مالی وجانی ناشی ازسیلاب بر مناطق مسکونی، اراضی زراعی، تأسیسات و ... لازم است که نسبت به محاسبات دقیق اقدام شده، تا بتوان بر اساس دبی طراحی مناسب و منطبق بر واقعیت، سازه های مورد نظر را اجرا نمود. در حوزه های فاقد آمار جهت محاسبه دبی پیک سیلاب، اغلب از روابط تجربی استفاده می شود. دبی حاصل از این روابط، حاصل از تحلیل های منطقه ای سیلاب می باشد و جنبه منطقه ای دارد. در این روابط به مکانیزم ایجاد رواناب توجه نشده است و در واقع فقط برآیند مجموعه عوامل موثر بر رواناب در نظر گرفته شده است و نتایج این روابط با خطای قابل ملاحظه ای همراه است. از همین¬رو پذیرش نتایج حاصل از روابط تجربی نیاز به نظر کارشناسی دارد. در این راستا تعداد 9 حوزه آبریز با مشخصات محیطی، فیزیکی و اقلیمی مشابه انتخاب گردید، که پس از استانداردسازی داده های ثبت شده توسط ایستگاه هیدرومتری، دبی پیک سیلاب آنالیز و در نرم افزار minitab رگرسیون خطی بین پارامترهای فیزیکی حوزه و دبی پیک سیلاب برقرار گردید. با توجه به دبی پیک مشاهداتی در ایستگاه هیدرومتری، بهترین رابطه برآورد دبی پیک سیلاب در دوره بازگشت های مختلف بر اساس نزدیکی نتایج به واقعیت ، حداقل میانگین مربعات خطا و همچنین ضرائب تأثیر هر یک از خصوصیات فیزیکی حوزه¬ها انتخاب، و نتایج آن با نتایج حاصل از روابط تجربی مقایسه گردید. می¬توان نتیجه گرفت که معادلات حاصل از روابط همبستگی آماری در تعیین برآورد دبی پیک سیلاب در حوزه¬ها و مناطق مورد نظر، قابل استناد می باشد.