نام پژوهشگر: احمد ابومحبوب

روایت شناسی حکایت های شرح شطحیات بر پای? نظریات پراپ، تودورف و گریماس
پایان نامه دانشگاه الزهراء علیها السلام - دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ 1393
  سیما رحیمی   مریم حسینی

کتاب «شرح شطحیات» روزبهان بقلی شیرازی (606- 522 هجری) با گردآوری سخنان و رفتارهای شطح آمیز عرفای بزرگ و تلاش در تأویل آنها، جایگاه یکه ای در بین آثار منثور ادبیات عرفانی فارسی دارد. بررسی ساختاری حکایات این کتاب می تواند به شناخت الگوی حاکم بر حکایات شطح آمیز و در نتیجه شناخت بیشتر عرفان و مقول? شطح منتهی شود. در این پژوهش با آگاهی از اهمیت کتاب از این جنبه، کوشیدیم تا حکایات آن را بر پای? روش روایت شناسی پراپ، تودورف و گریماس بررسی نماییم. نتایج این تحقیق نشان داد که در تحلیل بر اساس الگوی پراپ، به دلیل تفاوت ماهوی با حکایات عامیانه، انحرافات و تفاوت هایی دیده می شود. با این همه نمایش این انحرافات خود به شناسایی بیشتر ساختار و قوانین حاکم بر حکایات شطح آمیز منجر شد. الگوی تودورف به دلیل شکل ساده و متوازن آن قابلیت بیشتری برای اعمال بر حکایات عرفانی نشان داد و الگوی کنشگرهای گریماس نیز به دلیل ساختاری تر و منعطف تر بودن در بررسی حکایات کوتاه کتاب و نمایش سازه های این حکایات اعم از مفاهیم موفق عمل نمود. به طور کلی تحلیل روایت شناسان? حکایات نشان داد حکایت های شرح شطحیات دارای ساختاری نظام مند اما منحصر به فرد به عنوان حکایات عرفانی و شطح آمیز هستند. بارزترین ویژگی های این نوع حکایت که از بررسی هنجارشکنی های الگویی گردآمده در این تحقیق به دست آمد وجود بن مایه ها و روندهای متناقض نما و حرکت های روایی خلاف آمد الگوهای حکایات متعارف است.