رساله حاضر مساله ملیتهای ایران را مورد بررسی علمی قرار داده و تکیه خود را بر روی زبان مشترک یعنی مهمترین نشانه ملت نهاده است . در مساله مرزبندی بین زبانها و لهجه ها علاوه بر معیارهای زبانشناسی در زمانی، معیارهای زبانشناسی همزمانی نیز بکار برده می شود. در مورد تعیین کردن زبان و یا لهجه بودن زبانهای رایج در ایران تنها بر روی زبانهایی که از یک خانواده هستند بحث می کنیم . زبانهای رایج در ایران از سه خانواده هند و اروپایی، ترکی و سامی هستند که تحت چهار دسته زبانی طبقه بندی می شوند. 1) فارسی و گیلکی (از خانواده هند و اروپایی و از ریشه فارسی دری)، 2) کردی و بلوچی (از خانواده هند و اروپایی و از ریشه مادی)، 3) ترکی و ترکمنی (از خانواده زبانهای ترکی) و 4) عربی (از خانواده زبانهای سامی) . برای تشخیص مرز بین لهجه و زبان دو نوع معیار بیرونی و درونی وجود دارد. معیارهای بیرونی آن معیارهایی هستند که با ساختمان درونی زبان سر و کار ندارند، یعنی از روی شواهد خارجی می توان به مقصود نائل گشت . تفهیم و تفاهم متقابل بدون آموزش قبلی معیارهای بیرونی به شمار می رود. در روش معیار درونی از عناصر داخلی خود زبان استفاده می شود. مهمترین معیار در این روش هسته مشترک است . هسته مشترک عبارتست از مقایسه عناصر سازای دو زبان یا دو لهجه مفروض (در زمینه واژگان، دستور، واجشناسی) و پیداکردن مشترکات آنها. براساس معیارهای فوق در ایران شش زبان فارسی، ترکی، ترکمنی، عربی، کردی و بلوچی وجود دارد. به عبارت دیگر شش ملت مستقل در ایران وجود دارد. برنامه ریزیهای آموزشی و فرهنگی کشور در رابطه با این ملتها باید ناظر بر همگرایی آزاد آنها بسوی یکدیگر و سرانجام بسوی ملتی که از موقعیت اجتماعی، فرهنگی و زبانی موجه تری برخوردار است ، باشد. بطوریکه در درازمدت کشور ایران به یک زبان و فرهنگ واحد غنی از تمام زبانها و فرهنگهای ایران دست یابد. زبان موجه یعنی زبانی که همگانی تر، کاراتر و دارای ادبیات مشترک بیشتر باشد. به زبان فنی تر زبانی انتخاب شود که هسته مشترکش در رابطه با زبانهای دیگر آن سرزمین بیشتر باشد. روند رسیدن به زبان واحد رسمی باید اولا مسالمت آمیز و برمبنای احترام به سایر زبانها و فرهنگها باشد و ثانیا تدریجی باشد. در شرایط کنونی، زبان فارسی به لحاظ داشتن موقعیت تاریخی، حجم و غنای آثار مکتوب به عنوان زبان رسمی برگزیده شده است . در ادامه این پژوهش برنامه ریزی آموزشی و نیز طرح الفبا برای زبانهای فارسی، ترکی و کردی پیشنهاد شده است .