قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی از جمله ادوار تاریخی است که به دلیل یکی از حوادث سرنوشت ساز تاریخ ایران یعنی هجوم مغولان حائز اهمیت و بررسی است. ایلغار مغول به سال 616 هـ .ق به سرکردگی چنگیزخان اثرات منفی درحیات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران به جا نهاد؛ از جمله این اثرات تزلزل در ارکان سیاسی، افول اقتصادی، دگرگونی اجتماعی و تخریب مراکز فرهنگی و تمدنی بود. اما پس از یک دوره فترت با تأسیس حکومت ایلخانی توسط هلاکو به سال (656 هـ . ق) مغولان به تدریج جذب فرهنگ ایرانی شدند و جهت بازسازی وترمیم ویرانی ها و انسجام ساختار سیاسی و اقتصاد از هم گسیخته و اعتلای فرهنگی اقدام نمودند. در این مسیر پیشرفت، اصلی ترین نقش را وزیران خردمند ایرانی و دانشمندان مشهوری چون خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه رشید الدین فضل الله همدانی، علّامه قطب الدین شیرازی و... ایفا کردند. آن چه در این دوره قابل توجه است، عملکرد ایرانیان علم دوست در جهت پر کردن خلاء فرهنگی ایران این زمان از طریق مجرای سیاسی بود. مطالعه سیر حرکت علوم در این عصر تاریخی و بررسی تألیفات ارزشمند دانشمندان در شعب مختلف علوم عقلی و به ویژه علوم تجربی مانند حکمت، ریاضی، نجوم، پزشکی، دارو سازی و طبیعیات و تأسیسات فرهنگی نظیر رصد خانه ی مراغه، ربع رشیدی، شنب غازان و سلطانیه و... بیانگر فعالیت هایی است که ایرانیان در راستای حفظ ، موجودیت فرهنگ ایرانی انجام داده اند. در این عصر علی رغم انقلابات سیاسی که با حمله مغولان به اوج رسید مشعل علم و تمدن در ایران روشن ماند و چهره هایی ماندگار درعرصه های علمی درخشیدند و تا قرن ها راهنمای نسل های بعد گردیدند.

سده دوازدهم هجری در تاریخ ایران از ایامی است که در آن کشور دستخوش انقلاب و هرج و مرج بود. سقوط حکومت با ثبات صفویان آشوب و ناامنی را به همراه آورد که بیش از نیم قرن این ناامنی و عدم ثبات ادامه پیدا کرد. حکومت صفویان از حیث اهمیت دینی(مشروعیت مذهبی) و ثبات طولانی مدتی که داشت، توانسته بود در بین مردم محبوبیتی کسب کند. با وجود سقوط صفویان، صاحبان قدرت خود را ملزم می دانستند که با تمسک جستن به بازماندگان خاندان آل صفی حکومت خود را در انظار موجه جلوه دهند و به عبارتی مشروعیتی کسب کنند و خود را از اتهام غصب سلطنت صفویان تبرئه کنند. ولی مبرهن و آشکار است که صاحبان قدرت در صدد احیای حکومت صفویان نبودند بلکه از بازماندگان صفوی به عنوان ابزاری، آن هم فقط در ابتدای حکومتشان، وتنها برای کسب مشروعیت و تحکیم موقعیتشان استفاده می کردند و به محض اینکه حکومتشان ثبات پیدا می کرد نماد قدرت پوشالی مانند، شاه طهماسب دوم و عباس سوم در دوره نادر شاه، را به کناری زده و خود قدرت را به دست می گرفتند عده ای هم علیه رقبای خود به دنبال منبعی بودند که قدرت خود رامشروع جلوه دهند مانند علی مردان خان که شاه سلطان حسین دوم را علم کرد، و اگر بازمانده صفوی خطر ساز نبود، ممکن بود بدون اینکه از نظر جانی تهدید شود تا آخر عمر به عنوان نماد صوری قدرت بر سر کار باشد و فقط مانند شاه اسمعیل سوم عنوان شاه را با خود به یدک بکشد. ولی بسیاری از بازماندگان بدون هیچ تمایلی در نبرد قدرت شرکت داده می شدند و عاقبتی شوم در انتظارشان بود. همین امرباعث شد که بسیاری از بازماندگان صفوی از ترس جان به عتبات عالیات و یا هند رهسپار گردند ازاین رو در طی این مدت در جایگاه صفویان تغییری رخ نداد .

کوره ی (ناحیه) دارابگرد به مرکزیت شهر داراب در دوره قبل از اسلام، یکی از کورههای پنجگانه فارس بوده است. ورود اسلام به ایران که همراه با یک انقلاب عمیق و اساسی بود علاوه بر اوضاع نظامی و سیاسی، اساس اعتقاد، مبانی فکری و جغرافیای انسانی سرزمین ایران را به کلی دگرگون ساخت. کوره ی دارابگرد نیز در پی فتوحات اسلامی و در زمان عمر، خلیفه دوم، به دست مسلمانان افتاد. این منطقه بعد از ورود اسلام همچنان به عنوان یکی از کورههای پر اهمیت فارس باقی ماند و شاهد تحولات متعددی در عرصههای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده است. تحولات یاد شده پس از ظهور آل-بویه در صحنه ی سیاسی ایران به صورتی چشمگیر، نمایان گردید. از آن جا که کوره ی دارابگرد بر سر شاهراهی که از مرکز فارس به بندر هرمز در ساحل دریای عمان و قسمت جنوب کرمان میرفت واقع شده بود، از جایگاه اقتصادی فوقالعادهای برخوردار بوده است. به طوری که این منطقه به عنوان مرکز معاملات بازرگانی و تجمع بازرگانان فارس نام برده شده است. از یک طرف ثروت سرشار کوره ی دارابگرد به عنوان منطقه ای حاصل خیز و مستعد در زمینه ی کشاورزی، و از طرف دیگر پیشرفت آن در زمینه صنعت نساجی از نظر طرح و بافت و صدور فرآورده های صنعتی به همراه محصولات کشاورزی به نواحی دوردست، از آن کوره ای مرفه ساخته بود. آن چه قابل ذکر است این که جایگاه اقتصادی کوره-ی دارابگرد به پویایی فرهنگی و اجتماعی منطقه نیز کمک شایانی کرده است به طوری که ما شاهد ظهور طبقه ی علما و دانشمندان گوناگونی هستیم که خلافت اسلامی و حکومت مرکزی از حضور آن ها در زمینههای مختلف استفاده میکرده است.

پس از انقراض سلسه ی ساسانیان، ایرانیان به کیش اسلام درآمدند. آنان دلخوش بودند که با قبول دین اسلام، با اعراب فاتح مساوی و برابر می شوند و برابر موازین اسلامی، کسی بر دیگری فضیلت و برتری ندارد. مگر از نظر پرهیزکاری و پارسایی. اسلام تمام امتیازات نفاق انگیز و طبقه بندی های خانمان سوز را برانداخت و عموم مسلمانان را به مساوات و برادری دعوت کرد. در عصر خلفای راشدین تا حدودی اصول و موازین اسلامی به موقع اجرا گذاشته می شد و مسلمانان از هر طایفه و قومی با یکدیگر مساوی و برابر بودند. با خلافت معاویه، دستگاه ساده و بی پیرایه خلافت اسلامی رنگ دیگر گرفت و نتیجه آن شد که برای تامین خوشگذرانی های خلفا و عمال و حکام بنی امیه در اخذ مالیات اجحاف و تعدی بسیار روا داشتند و اهل ذمه و مسلمانان غیرعرب و موالی را در شکنجه و فشار قرار دادند. به هر حال عده ای از ایرانیان که سیادت خود را از دست رفته دیدند و مشاهده کردند که اساس دین مبین اسلام، با روی کار آمدن امویان و مروانیان به هم ریخته و احکام اسلام به هیچ وجه مورد نظر و توجه اینان نیست چون راه را بسته دیدند، با توسل به خود دین اسلام و با استناد به آیات قرآن و احادیث-مبنی بر مساوات و برابری مسلمانان از هر طایفه و قوم- گفتند که اساس کیش اسلام، مبنی بر مساوات است و عرب و عجم یکسانند و کسی را بر دیگری فضیلت نیست. از این رو نخست آنان را «اهل تسویه» یعنی طرفداران مساوات خواندند. اصطلاح شعوبیه و اطلاق این لفظ در عصر اموی بر اهل تسویه معمول نبود. فعالیت های پنهانی اهل تسویه از اواخر عهد اموی آغاز شد و جنبش و نهضت سیاسی ایرانیان و قیام ابومسلم خراسانی نیز در اواخر دوره ی اموی به صورت آشکار درآمد. سقوط بنی امیه و روی کار آمدن دولت بنی عباس و اینکه ایرانیان اساس این دولت را پی ریزی کرده بودند؛ اهل تسویه را وادار به مفاخرت به اصل و نژاد و نسب خود کرد و لفظ شعوبیه رسماً در اوایل عهد عباسی معمول و رایج شد. و عده بسیاری از موالی از هر قوم و ملتی به این فرقه پیوستند و اکثریت را ایرانیان تشکیل دادند و رهبری آنرا بر عهده گرفتند. چندی بعد شعوبیان که زمینه را برای توسعه ی نهضت خود مساعد دیدند، ضمن یادآوری تاریخ باستانی و مظاهر تمدنی و فرهنگ کهن ایران، با دلایلی که اقامه کردند خود را برتر و بالاتر از عرب دانستند و گفتند: اعراب هیچ مزیت و فضیلتی ندارند و هر قوم و ملتی بر عرب ترجیح دارد. شعوبیه برای اثبات فضیلت خود به آیه ی «یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا، انّ اکرمکم عندالله اتقیکم» استناد کردند. تقدم شعوب که بر مسلمانان غیرعرب اطلاق کردند بر قبائل که آن را مخصوص اعراب دانسته را دلیل برتری مسلمانان غیر عرب دانستند. (اهل التفضیل). این موالی که در طی دوران حکومت بنی امیه متحمل خواریها و پستی ها و شکنجه ها شده بودند و حتی در لشکرکشی ها از سواری منع شده از غنائم جنگی هم بهره ای نداشتند، در عصر عباسی با کمک رجال و وزیران ایران به فعالیت ها و جنبش های سیاسی و ادبی پرداختند. چنانچه بشاربن برد طخارستانی پیشوای نهضت ادبی شعوبیه در قرن 2 هجری قصاید و اشعار بسیاری در مدح ایرانیان و تفضیل عجم بر عرب سرود. پس از او شاعران دیگر در تحقیر عرب و تفاخر به نسب و عزت ایرانیان کوشیدند. گذشته از شاعران شعوبی، مولفان و نویسندگان مشهور ایرانی در فضیلت عجم به تدوین و تالیف کتاب ها و رساله ها پرداختند. تألیفات شعوبیه بر اثر تعصب عربی و اینکه آن را از آثار کفر و الحاد معرفی کردند، از میان رفت و نابود شد. آنچه امروز از عقاید شعوبیه افکار و سخنان آن فرقه نقل می شود مختصری است که جسته و گریخته در بعضی از کتب متقدمین چون کتاب البیان و التبین (جاحظ بصری) العقدالفرید (ابن عبدربه)، تفضیل العرب (ابن قتیبه دینوری)، الاغانی (ابوالفرج اصفهانی)، الفهرست محمد بن اسحاق وراق بغدادی (ابن ندیم) مروج الذهب (مسعودی) و خطط (مقریزی) دیده می شود. مسلک شعوبیه تاثیر بزرگی در اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر عباسیان گذاشت و به تاسیس حکومت های مستقل ایرانی چون صفاریان ، سامانیان ، دیلمیان و زیاریان منجر شد. همچنان که این نهضت علل و اسبابی داشته است، تاثیرات بسیاری در حوزه های گوناگون دیگر نیز داشته است. عرب برای فضیلت نژادی خویش و تحقیر سایر اقوام و ملل به هر وسیله از جمله جعل روایات و احادیث نیز دست زد، که لطمه ی زیادی به اخبار دینی و تاریخی و ادبی زد و اطمینان را از مسلمانان سلب کرد. طرفداران عرب که احیاناً جزء ناقلان اخبار بودند و وجهه ای در میان مسلمانان داشتند، از اینگونه روایات در هر موضوعی جعل کردند. شعوبیه هم به مقابله با آن ها برخاستند. شعوبیه در جعل حدیث و خلق روایت تسلط داشتند، بدین سبب احادیث بسیاری در فضیلت ایرانیان جعل و به اشخاص موثق از اصحاب و تابعین مستند کردند. شعوبیه گاهی داستانی ساخته و آن داستان را داخل تاریخ می کردند، به طوری که تشخیص مطالب اصلی و جعل کار دشواری بود. در مقابل احادیث ساختگی، احادیثی که دلالت بر فضیلت عجم بر عرب می کرد جعل می کردند. شعوبیه در تمام امور و همه شعب علوم و فنون و معارف اسلامی دست داشتند و در هر قسمت آثار بسیاری از عقاید باطنی خود باقی گذارده اند. آنان پس از طی نهضت سیاسی و موفقیت در سرنگونی امویان دوباره نهضت ادبی خود را ادامه دادند و تدریجاً کار به همان تألیف و تصنیف کتب و رسائل کشید و کتاب ها در مفاخر عجم و مثالب عرب نوشتند. این مناظرات و مجاهدت باعث ایجاد یک نهضت مهم علمی و ادبی و فکری در فرق اسلام گردید. اما یک نتیجه ی عجیب پیدا کرد که هنوز فکر محقق عمیق را به حیرت می اندازد و آن عبارت از سلب اطمینان به قسمت مهمی از آثار تاریخی و ادبی و دینی است.

یکی از موضوع های جالب در مردم شناسی فرهنگی، مردم شناسی خوراکی ها است. این موضوع تنها مربوط به آشپزی یا پخت وپز در یک منطقه نیست. بلکه کلیه ی موارد و وسایلی که با خوراکی ها ارتباط دارد را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. منطقه ی کوهستانی اقلید و آباده واقع در شمال فارس به لحاظ جغرافیایی و بالطبع فرهنگی دارای ویژگی های خاص خود است؛ همین عامل جغرافیایی موجب شده که در طول تاریخ مردم از خوراکی های خاص استفاده کنند. این رساله به بررسی و توصیف محل پخت یعنی مطبخ و قسمت های مختلف آن و هم چنین ابزار آشپزی در گذشته و معرفی انواع خوراکی ها و هم چنین خوراکی های سنتی اقلید و آباده حتی خوراکی های که هم اکنون به دست فراموشی سپرده شده و یا کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و طرز تهیه ی آن ها اختصاص یافته است. هم چنین ادبیات شفاهی و آداب و رسوم و باورهای مربوط به خوراکی ها یکی دیگر از مواردی است که در این رساله مورد توجه قرار گرفته است.

پس از تشکیل دولت سامانیان در قرن سوم هجری، افق تازه ای از توجه و پرداختن به علوم در ایران آغاز شد. این رویکرد بدون وقفه در طول تمامی دوره سامانی، تداوم یافت و عصری را رقم زد که از آن تعبیر به عصر رنسانس اسلامی می شود. عالمان و اندیشمندان در قلمرو آل سامان به تألیف و تدوین کتب در حوزه های مختلف علوم عقلی و نقلی پرداخته و شهرهای مختلف ماوراءالنهر و خراسان به ویژه بخارا و نیشابور مأمنی، برای دانشمندان در علوم گردید. این پژوهش سعی دارد با روش تاریخی و با تکیه بر منابع اصلی و پژوهشی، در ابتدا به جغرافیای تاریخی ماوراءالنهر و تاریخ سیاسی سامانیان به طور مختصر بپردازد و در ادامه به وضعیت و جایگاه علوم در دو حوزه عقلی و نقلی اشاره کرده و تلاش نماید علاوه بر معرفی شخصیت های برجسته علمی، نوآوری ها و مسائل اصلی و مطرح در هر یک از این دو حوزه را مورد بررسی قرار دهد. مسئله ای که در مورد دلایل رواج و گسترش علم در دوره سامانی مطرح است، این است که چرا و تحت چه شرایطی، تاریخ علم، شاهد رشد و گسترش بی سابقه علوم( بویژه علوم عقلی) در این دوره می باشد. در پاسخ به این سوال و به جهت ماهیت تبیینی آن، سعی شده که علاوه بر تکیه بر منابع تاریخی، با ورود به حوزه جامعه شناسی علم و مدد گرفتن از رویکردهای مطرح در این حوزه به تبیین و توضیح مسئله پرداخته شود و دلایل رشد علم در دوره سامانی را متأثر از ابعاد اجتماعی که شامل حوزه های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی می باشد، مورد بررسی و مداقه قرار دهد. بر اساس یافته های تحقیق، ساختار فرهنگی جامعه ایران عصر سامانی سخت متأثر از منش مداراگرایانه شعوبیه اهل تسویه است. شعوبیه با کنار هم قرار دادن نگاه معرفتی از تاریخ باستانی ایران و رویکرد و منظر جهان وطنی و کلی گرایانه ی اسلام نبوی توانستند انقلابی عظیم در رشد و گسترش علوم ایجاد کنند. الگوی ترکیبی علوم در دوره اسلامی نیز متأثر از همین نوع نگاه و منش بوده است. سیاست های کلی ساختار اقتصادی و سیاسی نیز به دنبال رسیدن به همین آرمان مداراگرایانه پی ریزی شده بود.

دوران امامت امام رضا (ع) (203-183 هـ ق) را می توان دورانی کم نظیر از لحاظ اعتقادی، فرهنگی، و سیاسی محسوب نمود. افزایش تحرکات علویان در واپسین سال های امامت آن حضرت از مشخصه های این دوره می باشد؛ ویژگی های جنبش های علویان در این زمان، از جهات متعددی مانند: تعداد ،گستره ی جغرافیایی، خاندان های علوی شرکت کننده در آن و به تسلط درآوردن مناطق حساس خلافت عباسی بر اهمیت آن نهضت ها افزوده است و همین ویژگی هاست که مأمون را واداشت تا برای سرکوب آنان، پیشنهاد خلافت و سپس ولایتعهدی امام رضا (ع) را مطرح نماید. لذا ایشان را به مرو فراخواند و در پی مهاجرت آن حضرت سادات فراوانی به ایران مهاجرت کردند. از جمله این مهاجران فرزندان حضرت امام موسی بن جعفر(ع) بودند که در کاروان های مختلف به سوی ایران رهسپار شدند. یکی از این سادات حضرت احمد بن موسی(ع) است که برای یاری امام رضا (ع) با کاروانی از خاندان خود از مدینه به ایران هجرت فرمودند و در نهایت در شهر شیراز توسط حاکم شیراز به شهادت رسیدند؛ مدفون شدن پیکر مطهر آن حضرت و کشف مقبره ایشان بعد از گذشت قرن ها از شهادت وی و ساخت بقعه ایشان در این شهر به نقطه تحولی تبدیل شد و شیراز و مردمان آن را از لحاظ مذهبی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و... تحت تأثیر خود قرار داده است. کلید واژه ها: احمد بن موسی شاه چراغ (ع)، شیراز، امام رضا (ع)، مدینه، خراسان، مأمون.

قرن هفتم یادآور حمله ویرانگر مغولان به ایران است. واقعه ای که تبعات ویرانگر آن تا سالها و قرن ها بر این کشور سایه افکنده است. آنچه در این میان قابل توجه است، علت یورش تاتاران به ایران است. مورخین ایرانی هم عصر چِنگیز خان همگی کشتار و قتل عام کاروان مغولی در اترار را دلیل خشم ویرانگر چِنگیز دانسته اند. پژوهشگرانِ خارجی دلائل متعدد و جدیدی را بیان می کنند ولی به طور کلی می توان گفت تاکنون تحقیق جامع، کامل و به دور از تعصبی انجام نشده است. این رساله در نظر دارد در خصوص نقش شخصیت چِنگیز خان مغول به عنوان سرسلسه و عامل این یورش ویرانگر، تحقیق جامع تری انجام دهد، و در نتیجه شخصیت و محیط و نشو و نمای او را در این واقعه موثرتر بداند و با توجه منابع اصلی قرون 7، 8 و 9 دلیل قابل قبول تری برای علّت این یورش ها بیان کند. همچنین دلایل و عواملی که در حمله و پیروزی مغولان از یک سو و از سوی دیگر شکست دولت خوارزمشاهی موثر بوده است را، بازشناسی کند.

این پژوهش در صدد بررسی تاریخچه ارگ قدیم بم در ادوار مختلف تاریخ ایران در دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی است. شناخت حوزه جغرافیای ارگ بم، نیازمند مطالعه جغرافیای طبیعی و تاریخی استان کرمان و شهرستان بم خواهد بود. علاوه بر محدوده جغرافیایی، تاریخچه ارگ بم از دوران اشکانی تا دوره ی پهلوی مورد مطالعه قرار گرفته است و از فضاهای شاخص ارگ بم و کارکردهای آنان و تغییرات در این مکان ها در طول تاریخ سخن به میان آمده است. به طور کلی این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه ای بر آن است تا تحولات و رویدادهایی که بر ارگ بم در از منه گوناگون تاریخی گذشته است را مورد بررسی قرار دهد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که با توجه به آثار خشت های باقیمانده موجود و همچنین سکه مکشوفه در این قلعه قدمت تاریخی ارگ بم تا دوره ی اشکانی مسلم است. این قلعه در اول تاریخ بارها بر اثر تهاجمات ویران شده است و عمدتا از سوی شمال غربی و غرب دچار آسیب می شده است. لذا به علت بازسازی آن توسط ساکنین قدیم، خانه های مسکونی این قسمت جدید الاحداث به نظر می رسند. علاوه بر جنبه مسکونی، ارگ بم به عنوان یک دژ نظامی هم مورد استفاده قرار گرفته است.

مقتل نگاری حوزه ای از تاریخ نگاری اسلامی است که از همان ابتدا مورد توجه شیعیان قرار گرفت. پس از شهادت مظلومانه امام حسین(ع) و یاران وفادارش در واقعه کربلا با تأکید و تشویق امامان معصوم(ع) برای ماندگاری این حادثه مقتل نگاری گسترش و تحول یافت. وجود مقاتل مظلومیت علویان وشیعیان را همیشه زنده نگه می داشت و از نسلی به نسل دیگر منتقل می کرد. در واقع مقتل نگاری شیعیان نماد و مظهر مظلومیت شیعیان بوده است. مقتل-نگاری به عنوان یکی از شاخه های دانش تاریخ به ریشه مظلومیت و چگونگی این مظلومیت می پرداخت مقتل نگاری از این حیث نقش مهمی در حفظ هویت تشیع در میان شیعیان خصوصا ایرانیان داشته است. مقتل نگاری شیعیان در قرن دوم آغاز شد و در قرون سوم و چهارم به اوج خود رسید و تا قرن هفتم به همان شیوه ابتدایی ادامه یافت، اما از قرن هفتم به بعد از شیوه اصیل خود دور شد. مقتل نگاری با گسترش تشیع در ایران بیشتر مورد توجه قرار گرفت و شیعیان با برگزاری مراسم عزاداری این مقاتل را در مجالس خصوصی و پنهانی و بعدها در مجالس علنی و عمومی می خواندند و از جمله عوامل مهم در حفظ و تداوم هویت تشیع در ایران بوده است.

شهر زرقان¬دردامنه¬ی کوه¬زرقان، میانه¬ی راه¬شیراز به¬تخت¬جمشید و اصفهان، به¬علت¬موقعیت جغرافیایی و نزدیکی¬به¬شیراز مرکز استان¬فارس،¬ از نظر اقتصادی¬و ارتباطی¬واجد اهمیت¬و¬ از شرایط¬خاصی¬برای¬اقامت¬و استراحت¬مسافران¬و کاروان¬ها برخوردار بوده¬است. تعدادی¬از سفرنامه نویسانی¬که¬در دوره¬قاجار از این¬شهر عبورکردند مطالب¬و خاطراتی¬درباره¬آن به¬روی¬کاغذ آورده¬اند. اغلب¬سیاحان¬خارجی، اوضاع¬طبیعی، مشخصات-جغرافیایی و ویژگی¬فرهنگی مردم¬منطقه را توصیف¬کرده¬اند. کوهستان¬عظیم¬زرقان، خانه¬های خشت¬و گلی، میزان¬جمعیّت، اراضی¬حاصلخیز، کاروان¬سرای¬بزرگ¬آن¬جا و راه¬کوهستانی¬و سنگلاخی¬زرقان به¬شیراز مورد توجه-همه¬آن¬ها قرار گرفته¬است. بعضی¬از آن¬ها به¬توصیف¬ظاهر و قیافه، لباس¬ها و نگاه¬کنجکاو مردم¬زرقان¬پرداخته¬اند وبه¬چارواداری، شغل¬اصلی و مشهور افراد منطقه¬اشاره¬کرده¬اند. سفرنامه¬نویسان¬ایرانی¬درباره¬زرقان مطالب¬مفصّل-تری¬به¬رشته¬تحریر درآورده¬اند، به¬طوری¬که¬میزان¬جمعیّت، زراعت، باغ¬ها، نوع¬کشت¬محصول، ویژگی¬خانه¬ها، تعداد مساجد، امام¬زاده¬ها، کاروان¬سراها، چاپارخانه، چاه و قنات، مشاغل و حرفه¬های¬متداول، مذهب، شاعران و بزرگان و حتی¬آخوندها و ملاهای محله های مختلف¬را نام برده¬اند. از آن¬جا که اکنون جامعه¬سنتی و تاریخی¬زرقان در حال¬تغییر و فراموشی¬است وراه¬های ارتباطی¬جدید نیز آن¬را در معرض¬تغییرات¬بسیار قرار داده¬است و نیز منابع-اندکی دربارهتاریخ و گذشته¬آن¬وجود دارد، سفرنامه¬ها کتب¬باارزشی¬برای¬آگاهی¬از اوضاع¬جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و سابقه¬فرهنگی، تمدن¬و آداب¬و رسوم¬زرقان¬می¬باشند. در این¬پژوهش¬حدود بیست¬و پنج¬مورد از سفرنامه¬های دورهقاجار ملاحظه¬و اطّلاعات آن¬ها مورد بررسی¬قرار گرفته¬و در چهار فصل¬تنظیم شده¬است

ایل قشقائی یکی از بزرگ ترین و مهم ترین جوامع کوچ نشین ایران است. وسعت و تنوع بسیار زیاد مناطق ییلاقی و قشلاقی این ایل سبب پیدایش تنوع در عرصه های گوناگون فرهنگی و هنری این جامع? کوچ رو شده است؛ موسیقی نیز به عنوان یکی از مهم ترین شاخه های هنر، منعکس کنند? این تنوع محیطی است. موسیقی ایل قشقائی با ویژگی هایی بارز، از موسیقی سایر نواحی ایران متمایز است و غالب این ویژگی ها متأثر از جغرافیای محیطی ایل قشقائی شکل گرفته اند. جغرافیای محیطی بر ساختار موسیقایی و سازی ایل قشقائی تأثیرات چشمگیری داشته است. این تأثیرات در شیو? ساختن و نواختن سازها، تکنیک های آوازی و شیوه های آهنگسازی مشهود هستند. موسیقی قشقائی توسط سه گروه شاخص از مردم ایل، نواخته می شود: عاشیق ها، چنگی ها، ساربانان و موسیقی دانان تفننی. هریک از این سه گروه، نواختن نوعی خاص و متمایز از موسیقی قشقائی را برعهده دارند. آسانک ها، آوازهای کار، سحرآوازی، جنگ نامه و لالایی ها از مهم ترین انواع موسیقی قشقائی هستند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

در نیمه اول قرن پنجم هجری، گروهی از ترک های مهاجر به رهبری خانواده سلجوقی وارد خراسان شدند و به تدریج حکومت های محلی متعددی که در ایران بودند را کنار زده و یک امپراتوری عظیم را رقم زدند. تازه واردین ترک، علاوه بر تاکیدی که بر حفظ سنت های قبیله ای خود داشتند؛ به کار گیری نظام دیوانسالاری ایرانیان را نیز برای تثبیت و تدبیر امور امپراتوری ضروری می دیدند،آنها دولتی را پایه نهادند که در تاریخ به عنوان سرسخت ترین محافظ خلافت عباسی و همچنین دنباله رو عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی خود نمایی می کند. اما مسئله ای که در این میان حائز اهمیت است؛ تاثیر سنت های قبیله ای بر موقعیت زنان در جامعه ایرانی- اسلامی می باشد. مقام والای زنان ترک در سه سطح خانواده، اجتماع و دولت یک قاعده کلی در اندیشه ترکمانان سلجوقی بود. این حضور همراه با نگاه سهل - گیرانه مذهبی که همزمان با شکل گیری این دولت در ایران پدید آمده بود، منجر به شکل گیری دوره ای از تاریخ ایران گردید که می توان پذیرفت کم نظیر بود. پس از آن که در دوره سلجوقی، بتدریج زمینه گسترش فرهنگ ترک و نفوذ سنن ایلی که عاری از تظاهر و تعصب مذهبی بودند، مهیا تر شد. در بسیاری از موارد زنان ترک قدرت و مقامی را که در سرزمین های موطن خود دارا بودند ، باز یافتند. این زنان بنا به قدرت تدبیر و لیاقتی که داشتند؛ در امور سیاسی صاحب نفوذ گردیدند. در این میان ، عده ای از آنها که به اصول و موازین اخلاقی پایبندی کمتری داشتند، به فتنه جویی، نفاق و تفرقه افکنی روی آوردند.در این پایان نامه کوشش به عمل آمده که ابتدا مقام و موقع زنان ترک در سرزمین های خاستگاهشان و نیز موقعیت زنان ایران قبل و بعد از ظهور اسلام بررسی شود و نیز تاثیر متقابل فرهنگ ترک و ایرانی- اسلامی بر آن و همچنین نفوذ زنان خاندان سلجوقی در مسائل سیاسی این دولت ، در مقطع تاریخی سال های 431 هـ ق تا 552 هـ ق یعنی از تشکیل حکومت تا مرگ سنجر، مورد نقد و مداقه قرار گیرد.

یکی از مهمترین ویژگی های سالهای پس از انقلاب مشروطیت ایران ، هرج و مرج اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور بود. یکسری عوامل خارجی و داخلی در ایجاد این بی نظمی ها نقش اساسی داشتند. رقابت دول انگلیسی و روسیه بر سر منافع خود درایران از جمله عوامل خارجی به شمار می رود . از سوی عوامل داخلی دراین هرج و مرج می توان به شورشهای سالارالدوله قاجار فرزند سوم مظفرالین شاه اشاره نمود. کرمانشاه یکی از استانهای بزرگ کشور ، مرکز اصلی یکی از ایلات بزرگ غرب به نام ایل کلهر می باشد که نقش مرکزیت شورشهای سالارالدوله را داشت. ایل کلهر تحت ایلخانی داودخان کلهر در سالهای مشروطیت و قبل از آن ، در منطقه غرب حرف اول را می زد. او که در بین سایر ایلات غرب از قبیل سنجابی ، گوران و نفوذ فراوانی داشت توانست با ایجاد اتحاد در بین آنها در مسائل فرا منطقه ای نیز دخالت مستقیم داشته باشد . به دنبال شورش سالارالدوله در سال 1325 ه . ق به همراهی نظر علی خان لرستانی سرکرده بزرگ لرها ، دولت مرکزی از داودخان جهت دفع شورش سالارالدوله کمک خواست . داودخان نیز در اسرع وقت خود را به نهاوند رساند و به تصریح منابع توانست شورش سالارالدوله را سرکوب نماید. بعد از فتح تهران در سال 1327 ه. ق توسط مجاهدین ، محمدعلی شاه که می خواست همانند گذشته با استبداد بر مردم حکومت کند از حکومت خلع و پسرش احمدشاه جانشین او گردید. سالارالدوله که مدتها در غرب کشور حمکرانی کرده بود با مردم کرد این منطقه آشنایی دیرینه داشت به همین خاطر به کردستان و کرمانشاه آمده و در آنجا شروع به جمع آوری نیرو و امکانات نمود. ایل کلهر در این زمان به واسطه کدورت بین حکمران کرمانشاه و داودخان کلهر و برخی مسائل دیگر، بر خلاف گذشته با سالارالدوله همراه شد و در شورش این زمان او که برای مدتی کشور را با مشکلاتی مواجه ساخت شرکت فعال داشت و داودخان به عنوان فرمانده ارشد اردوی سالارالدوله انتخاب گردید. در این درگیری ها محمدعلی شاه مخلوع از شظمال با قوای زیادی و سالارالدوله از غرب کشور، با 30 هزار نیرو دولت نوپای مشروطیت را هدف حملات خود قرار دادند باعث کشته شدن افرادی همچون یفرم خان ارمنی از سرداران مشروطه گردیدند. دامنه این شورش تا سال 1330 ه ق نیز کشیده شد. سرانجام محمدعلیشاه برای همیشه از ایران فرار کرد. سالارالدوله نیز بعد از کشته شدن داودخان کلهر در جنگ صحنه ، به سوی شمال ایران فرار نموده و از آنجا از کشور خارج شد.

در این رساله تلاش گردیده تا مناسبات سیاسی سلسله سلاجقه عراق با خلافت عباسی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. به عنوان پیش در آمد، ابتدا مناسبات سیاسی سلجوقیان بزرگ با خلافت عباسی بطور اختصار بررسی شده است. دراین دوره، سلطنت و خلافت به تقسیم قدرت سیاسی پرداختند. پادشاهان سلجوقی در راس قدرت دنیوی و عرفی قرار گرفتند و قدرت خلفای عباسی به قدرت معنوی محدود گردید. مناسبات سیاسی سلاجقه عراق با خلافت عباسی، نزدیک به 80 سال (511-590 ه.ق) طول کشید. این مناسبات به سه دوره تاریخی متفاوت از یکدیگر تقسیم می گردد. دوره اول از سال 511 تا 529 ه.ق بطول انجامید. در این دوره مناسبات سیاسی بین طرفین کاملا خصمانه بوده و هر کدام برای تجدید عظمت دیرین سلسله خویش و دست یابی به قدرت دنیوی بیشتر به تکاپو افتاده بودند. دوره دوم از سال 529 تا 547 ه.ق به درازا کشید. در این دوره قدرت سیاسی سلاجقه عراق در برابر نهاد خلافت عباسی کاملا تثبیت گردید و قدرت خلافت برای بار دیگر به امور معنوی محدود گردید. دوره سوم از سال 547 تا 590 ه.ق بطول انجامید. در این دوره قدرت سیاسی سلاجقه عراق بتدریج رو به ضعف و انحطاط گذاشت و به موازات آن، تلاش خلفای عباسی برای دست یابی به قدرت دنیوی، بیشتر گردید. این روند همچنان ادامه پیدا کرد تا اینکه در سال 590 ه. ق سبب انقراض کامل سلسله سلاجقه عراق و دست یابی کامل نهاد خلافت عباسی به قدرت دنیوی و عرفی در زمان خلافت الناصرلدین لله گردید. در شکل دهی همه دوره های یاد شده، عوامل چندی نقش عمده داشته اند که از جمله آنها می توان به نقش نهاد وزارت، شحنه های بغداد و اتابکان و امرای محلی اشاره نمود.

روابط تیموریان و چین، گرچه دراوایل حکومت تیمور، ظاهرا حسنه بود، ذاتا بر سو ظن ناشی از تجاوز خویی تیمور مبتنی بود. این مرحله با مرگ تیمور، در هنگام لشکرکشی به چین به پایان رسید. در زمان شاهرخ ، جانشین تیمور ، رابطه ای حسنه از سوی دربار یونگ لو، سومین امپراطور سلسه مینگ 1408 م با تیموریان آغاز گردید و تا 1421 م تداوم یافت. در اینجا روابط شاهرخ و دربار چشن در سه مرحله بررسی شده است: دوران شکل گیری روابط، دوران اوج روابط و دوران افوق روابط بررسی شده است. آنچه که لازم به گفتن است این است که عصر شاهرخ عصر طلایی روابط تیموریان و چین به شمار می آید.زیرا در روزگار تیموریان علوم چینی همچون علم مکانیک ونوعی محاسبات اعشاری در کسر به ایران آمد . شیوه محاسبات نجوم اسلامی و چرتکه را نیز ایرانیان به چینیان آموختند. نقاشی چینی، ساخت ظروف سفالین و باغچه بندی در معماری چینی، در ایران مورد تقلید قرار گرفت. و ابزار آلات موسیقی ایرانی در چین رواج یافت.

چکیده ندارد.