هفت درصد از کل زمین ها و پنج درصد از زمین های کشاورزی تحت تاثیر شوری هستند. اثرات مضر شوری به علت غلظت سمی یون های na+ و cl- ، به هم خوردن تعادل عناصر غذایی و تنش اسمزی بوده و قابلیت تولید و بازده را متاثر می کند. در این تحقیق بذر salsola arbuscula در محیط های w.a (حاوی: 0 , 100 , 200 , 250 , 300 mm nacl) و m.s (حاوی:0 , 100 , 200 , 250 , 275 , 300 mm nacl)، در شرایط در شیشه کشت و به ترتیب گیاهان 10 و 60 روزه به منظور بررسی فاکتورهای رشد، محتوای آب، رنگیزه های فتوسنتزی و غیر فتوسنتزی، سدیم و پتاسیم، پروتئین محلول کل گیاه، پرولین و کربوهیدرات محلول کل برداشت شدند. نتایج نشان داد با افزایش غلظت nacl درصد جوانه زنی و میزان رنگیزه های فتوسنتزی و غیر فتوسنتزی کاهش یافت. کاهش درصد جوانه زنی به دلیل پتانسیل اسمزی بالای محیط است. میزان رشد در غلظت های بالای شوری کاهش یافت. نیاز به رژیم تغذیه ای منجر به افزایش رشد در غلظت های پایین شوری شد. محتوای آب، تجمع یون سدیم، میزان پروتئین محلول در ریشه و تجمع پرولین و کربوهیدرات افزایش یافت. تجمع یون پتاسیم در غلظت های اولیه شوری کاهش و سپس افزایش یافت که در مقاومت موثر است. میزان پروتئین محلول در بخش هوایی نیز کم شد. تجمع و حجره بندی یون ها عمدتاً در ناحیه ریشه انجام گرفت. salsola arbuscula گیاهی هالوفیت است که با حجره بندی سدیم، حفظ جذب پتاسیم و سنتز اسمولیت ها (پرولین غالباً در بخش هوایی و پروتئین و کربوهیدرات های محلول بیشتر در ریشه) در تنش شوری مقاومت می کند.

ریزوباکترهای محرک رشد گیاهان از جمله ریزوبیوم باکتری های مفیدی هستند که علاوه بر افزایش رشد گیاهان، می توانند مقاومت به تنش های مختلف محیطی را نیز در گیاهان سبب شوند. یکی از این تنش ها، آلودگی سولفوردی اکسید ((so2 است. گاز so2 به عنوان یک آلاینده آسیب رسان قوی هوا شناخته شده است که رشد گیاهان را محدود می کند. در این پژوهش اثرات غلظت های مختلف گاز so2 (0، 5/0، 1، 5/1 و ppm2) بر شبدر ایرانی تلقیح یافته با دو سویه ریزوبیوم (ریزوبیوم تریفولی به عنوان سویه بومی و ریزوبیوم ملیلوتی به عنوان استاندارد) بررسی شد. نتایج نشان می دهد که تلقیح به تنهایی پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، میزان پروتئین، جذب پتاسیم و فسفر را در مقایسه با گیاهان کنترل افزایش داده است. در تمامی شاخص ها سویه بومی از سویه استاندارد کارآمدتر بوده است. ولی تلقیح هیچ اثری بر آناتومی برگ، مقدار پرولین، مقدار آنتی اکسیدان ها و جذب عنصر گوگرد نداشته است. نتایج همچنین نشان می دهد که غلظت ppm 5/0 گاز so2 بر پارامترهای رشدی، رنگیزه های فتوسنتزی، مقدار پروتئین و جذب عناصر پتاسیم و فسفر در مقایسه با شاهد اثر مثبت دارد. ولی غلظت های بالای so2 (1، 5/1 و ppm2) که سبب ایجاد تنش در گیاه می شود روی اکثر پارامترها اثر منفی دارد. غلظت های بالای so2 پارامترهای رشد و رنگیزه های فتوسنتزی را کاهش، تعداد و طول کرک، مقدار و فعالیت آنتی اکسیدان ها و میزان پرولین را افزایش و آناتومی برگ را تغییر داده است. اثر متقابل ریزوبیوم و گاز so2 نشان داد که در شبدر تلقیح یافته در مقایسه با گیاهان تلقیح نیافته اثرات منفی تنش کاهش یافته است. بیشترین مقدار شاخص های رشد در ترکیب سویه بومی و غلظت ppm5/0 گاز so2 اندازه گیری شد. بنابراین توانایی گیاه شبدر ایرانی برای رشد و بقاء در غلظت های بالای so2 زمانی که با باکتری ریزوبیوم تلقیح شود، بهبود می یابد و مقاومت شبدر در اثر تلقیح ریزوبیومی، به غلظت های بالای so2 افزایش می یابد.

آلودگی هوا از مهمترین مشکلات زیست محیطی قرن اخیر است که سلامت موجودات زنده به ویژه گیاهان را تهدید می نماید. گاز دی اکسیدگوگرد so2 یکی از مهمترین آلاینده های هوا است که در غلظت های بالا می تواند باعث اختلال در رشد و عملکرد فیزیولوژیکی گیاهان شود اما غلظت های پایین این گاز اثرات مثبتی در رشد و نمو گیاه دارد. همزیستی ریزوبیوم-یونجه، علاوه بر افزایش رشد گیاه می تواند باعث افزایش مقاومت گیاه نسبت به تنش های زیستی و غیرزیستی شود. در این مطالعه اثرات تلقیح باکتریایی ریزوبیوم ملیلوتی بومی و استاندارد، تزریق گاز so2 (0، 5/0، 1، 5/1 و ppm 2) و اثر متقابل تلقیح باکتریایی و تزریق گاز روی گیاه یونجه مطالعه شده است. غلظت های بالای دی اکسیدگوگرد (1، 5/1 یا ppm 2) سبب کاهش تمامی شاخص های رشدی، تغییر آناتومی برگ، کاهش رنگیزه های فتوسنتزی برگ، افزایش مقدار گوگرد، کاهش جذب پتاسیم و فسفر و همچنین افزایش پرولین و آنتی اکسیدان های گیاه یونجه، در مقایسه با گیاهان کنترل شده است، اما غلظت ppm 5/0 گاز so2 اثرات مثبتی روی شاخص های رشد داشت. تلقیح ریزوبیومی به تنهایی اثرات سودمندی بر رشد گیاه یونجه نشان داد و باعث افزایش پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، میزان پروتئین، جذب پتاسیم و فسفر شد ولی تلقیح بر مقدار پرولین، جذب عنصر گوگرد، مقدار آنتی اکسیدان ها و آناتومی برگ تاثیری نداشت. سویه بومی به دلیل سازش بیشتر همزیستی کارامدتری را برقرار نمود. بنابراین سویه بومی ریزوبیوم تاثیرات بیشتری را نسبت به سویه استاندارد نشان می دهد. اثرات منفی ناشی از گاز so2 بر گیاهان یونجه تلقیح یافته با ریزوبیوم ملیلوتی (چه سویه بومی و چه سویه استاندارد) کاهش یافت. بیشترین مقدار پارامترهای رشد در ترکیب سویه محلی ریزوبیوم و غلظت ppm 5/0 گاز so2 سنجش شد. در واقع ریزوبیوم با کاهش شرایط پرتنش so2، باعث افزایش مقاومت گیاهان تلقیح شده نسبت به غلظت های بالاتر این گاز می شود.

قره داغ گیاهی است نادر که از نظر حفاظت خاک، خواص دارویی و تولید علوفه دارای ارزش زیادی است. با توجه به وجود خواب در بذرهای این گیاه، در ابتدای این مطالعه، به منظور شناسایی بهترین تیمار بهبود جوانه زنی، تأثیر دو نوع شیوه ی آبرسانی متفاوت (متناوب و متوالی) و سپس تأثیر تیمارهای آبشویی، خراش دهی مکانیکی و شیمیایی بر بهبود شاخص های جوانه زنی مورد بررسی قرار گرفت. در بخش دوم، تأثیر خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول بر جوانه زنی این گیاه و در پایان، تأثیر پیش تیمار بذرها با سالیسیلیک اسید (sa) و 21 روز تیمار خشکی (ملایم، متوسط و شدید) بر گیاهچه های 45 روزه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که آبرسانی متناوب به بذرها همراه با پیش تیمار 72-48 ساعت آبشویی، بهترین تیمار جهت رفع خفتگی بذر در این گیاه است. برخلاف توان بسیار کم این گیاه در تحمل خشکی در مرحله ی جوانه زنی، اما افزایش معنی دار شاخص های رشدی ریشه، کلروفیل، پروتئین، پرولین، هیدرات های کربن، تجمع یون ها و آنزیم های آنتی اکسیدانی در گیاهچه ها، مانع از تأثیر معنی دار خشکی بر شاخص های رشدی بخش های هوایی شد. تأثیر سالیسیلیک اسید بسته به غلظت آن، شدت تنش و نوع شاخص مورد ارزیابی، متفاوت بود. sa تأثیر معنی داری بر شاخص های رشدی بخش های هوایی نداشت ولیکن شاخص های رشدی ریشه را به میزان معنی داری کاهش داد. باوجود بهبود میزان پروتئین، پرولین، هیدرات کربن و تجمع سدیم و پتاسیم توسط پیش تیمار sa در سطوح کم خشکی، سطح شدید تنش تولید این مواد را مهار کرد. این تیمار میزان کاروتنوئید و فعالیت آنزیم پراکسیداز را به طور معنی داری افزایش داد؛ اما فعالیت کاتالاز را مهار کرد. به نظر می رسد اصلی ترین عملکرد sa، تأثیر بر فعالیت آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیرآنزیمی است و با تعدیل تولید گونه های فعال اکسیژن، نیاز این گیاه به تولید مقادیر بالای مواد محافظ اسمزی، محلول های سازگار، پروتئین های تنش و رشد بیش از حد ریشه کاهش می دهد.

چکیده مطالعه تاثیرات آلودگی هوا بر گیاهان زراعی یونجه (medicago sativa) و لوبیا (phaseolus vulgaris ) از منطقه صنعتی پالایشگاه شازند سعید حسین آبادی گیاهان در اثر آلودگی هوا تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک برگشت پذیر و غیربرگشت پذیری را نشان می دهند. بنابراین پارامترهای بیوشیمیایی می توانند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت فیزیولوژیک گیاهان در معرض آلودگی هوا مهیا کنند. مقاومت و پاسخ گیاهان به آلاینده های هوا متفاوت است. این اختلاف به وسیله فاکتورهایی از قبیل غلظت آلاینده ها و توزیع زمانی آنها، ژنوتیپ گیاه، فعالیت فیزیولوژیکی، عوامل هواشناسی، وضعیت تغذیه گیاهان و دیگر فاکتورهای محیطی ایجاد می شود. اثرات آلاینده های هوای پالایشگاه اراک بر میزان رنگیزه ها، کربوهیدرات های محلول و غیر احیائی، پرولین، پروتئین، کلسیم و فسفر برگ و ریشه گیاهان یونجه و لوبیا موضوع این تحقیق است. همچنین مقاومت این گیاهان به آلودگی هوا مطالعه می شود. نمونه های گیاهان از دو منطقه به طور همزمان برداشت و میزان پارامترهای فوق بررسی گردید. نتایج نشان داد که آلودگی هوا باعث افزایش معنی دار (در سطح 5%) کلروفیل a، b و کل، آنتوسیانین، کربوهیدرات های غیر احیایی برگ، کربوهیدرات های محلول، پرولین، پروتئین، کلسیم و فسفر در ریشه و برگ یونجه و کاهش معنی دار کلروفیل a، b و کل، کارتنوئید، کربوهیدرات های محلول، کربوهیدرات های غیر احیایی، پروتئین و کلسیم در گیاه لوبیا شد. همچنین آنتوسیانین، پرولین و فسفر لوبیا تحت تاثیر آلودگی هوا به طور معنی دار افزایش یافت در صورتی که کاروتنوئید و کربوهیدرات های محلول ریشه یونجه و کلسیم ریشه لوبیا تغییر معنی داری نشان نداد. در این مطالعه تغییرات پارامترهای بیوشیمیایی یونجه را می توان به مقاومت این گیاه نسبت به آلودگی هوا نسبت داد و بررسی پارامترهای بیوشیمیایی لوبیا حساسیت این گیاه به آلودگی هوا را نشان می دهد.

باران اسیدی یک تهدید جدی برای اکوسیستم طبیعی در توسعه سریع صنعت مطرح شده است و می تواند از راه های مختلفی بر گیاهان تاثیر گذارد. این تحقیق اثرات باران اسیدی شبیه سازی شده با phهای مختلف (8/6 به عنوان کنترل، 5/6، 5/5، 5، 5/4، 4، 5/3، 3 و 5/2) بر گیاه گوجه فرنگی را ارزیابی می کند. phها به وسیله h2so4 تنظیم شدند. گیاهان گوجه از دانه های رشد کرده در کشت هیدروپونیک در سن 4 هفتگی، هفته ای یکبار به مدت 5 دقیقه با 50 میلی لیتر باران اسیدی شبیه سازی شده h2so4 برای سه هفته اسپری می شدند. داده ها با استفاده از spss16 آنالیز شد و برای مقایسه میانگین ها از تست دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد که باران اسیدی با اسیدیته کم همچون 5/5ph= اثر مثبتی بر شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، محتوی پروتئین، جذب پتاسیم و فسفر در گیاهان در مقایسه با شاهدها دارد. اگرچه phپایین با اسیدیته بالا (5، 5/4، 4، 5/3،3 و 5/2) که سبب ایجاد تنش در گیاه می شود روی اکثر شاخص ها اثر منفی دارد. باران اسیدی با ph پایین پارامتر های رشدی و رنگیزه های فتوسنتزی را کاهش، تعداد و طول کرک، مقدار و فعالیت آنتی اکسیدان ها و میزان پرولین را افزایش و آناتومی برگ را تغییر می هد. به نظر می رسد که اسیدیته کم می تواند رشد را تقویت کند، در حالی که اسیدیته بالا می تواند از فتوسنتز جلوگیری کند. کاهش در توده زیستی در تیمار باران اسیدی به علت کاهش در ظرفیت فتوسنتزی و در نتیجه کاهش در رشد گیاه است. باران اسیدی عناصر ضروری گیاه همچون پتاسیم و فسفر را از خاک می شوید، در نتیجه تولید گیاهی کاهش می یابد در حالی که باران اسیدی با اسید کم جذب عناصر را افزایش و رشد را بهبود می دهد.

نانومواد به عنوان یکی از مهم ترین ابتکارات علم جدید درنظر گرفته می شوند. خاص بودن نانومواد به دلیل خواص فیزیکی ثابت و پایدار آن ها است که به شدت به اندازه ی آن ها وابسته است که این اندازه از 1 تا 100 نانومتر متغیر است. این خواص به میزان زیادی به سطح بزرگ و محلولیت بالای آن ها وابسته است، به همین علت نانوذرات خیلی واکنش پذیر هستند. در بین همه ریز مغذی ها، گیاهان بیشترین نیاز را به آهن دارند. آهن بخش کاتالیزوری بسیاری از آنزیم های اکسیداسیون و احیا است و برای سنتر کلروفیل مورد نیاز است. در این مطالعه، نانو اکسیدآهن در شش غلظت مختلف (0، 5، 10، 20، 30 و 40 میکرومولار) و محیط غذایی هوگلند کامل به عنوان شاهد به مدت 70 روز به گیاه پریوش داده شد. نتایج نشان می دهد نانوذرات اکسیدآهن باعث افزایش معنی دار پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، میزان پروتئین، آهن، پتاسیم و فسفر در مقایسه با گیاهان کنترل شده است ولی هیچ اثری بر مقدار پرولین، سدیم، مقدار آنتی اکسیدان ها و تراکم روزنه برگ نداشته است. بیشترین مقدار پارامترهای رشد در سطح ?m 30 نانوذرات اکسیدآهن بدست آمد و کمترین مقدار این پارامترها در سطح ?m0 نانوذرات اکسیدآهن بدست آمد. بیشترین مقدار پرولین، فعالیت آنتی اکسیدانتی و آلکالوئید در سطح?m 0 نانوذرات اکسیدآهن سنجش گردید. لازم به ذکر است که میزان آنتی اکسیدان ها و پرولین در غلظتm ?0 آهن افزایش یافته است، از این رو این غلظت برای پریوش تنش محسوب می شود. افزایش سطح مخصوص نانوذرات اکسیدآهن بر فعالیت بیولوژیک و شیمیایی، حلالیت و جذب آهن بوسیله ریشه گیاهان اثرات مثبتی دارد. بنابراین استفاده از کود نانوذرات اکسیدآهن به دلیل کاهش اثرات مضری که کودهای شیمیایی در محیط دارند علاوه بر ارزان تر بودن آنها، پیشنهاد می شود

هر یک از عناصر کم مصرف نقش خاصی را در گیاه ایفا می کنند و وجود این عناصر برای کامل کردن چرخه زندگی و رشد گیاه لازم است. در این میان، عنصر روی جایگاه ویژه ای داشته و کمبود آن در کنار برخی دیگر از ریزمغذی ها، مانند آهن در مقیاس جهانی قابل مشاهده است. کمبود روی بیشترین مشکل را برای تولید محصول ایجاد می کند. در این مطالعه، غلظت های مختلف نانوذرات اکسیدروی (0، 2، 4، 5، 10 و 15 میکرومولار) در مقایسه با سولفات روی به عنوان کنترل به گیاه پریوش به مدت 70 روز داده شد. سپس اثرات نانواکسیدروی بر رشد و فیزیولوژی پریوش و هم چنین مقدار جذب نانواکسیدروی در مقایسه با گیاه کنترل تحقیق شده است. نتایج نشان می دهد که جذب روی در مقیاس نانو بیشتر صورت گرفته است. غلظت های بالای نانواکسیدروی (4، 5، 10 و 15 میکرومولار) سبب ایجاد تنش در گیاه می شود و روی اکثر پارامترها از جمله پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، میزان پروتئین، کربوهیدرات کل، جذب آهن و فسفر اثر منفی دارد. ولی مقدار پرولین، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و جذب عناصر روی و پتاسیم با افزایش غلظت نانواکسیدروی نسبت به گیاه کنترل افزایش یافته است. با افزایش غلظت نانواکسیدروی، از میزان گشودگی روزنه در هر دو سطح برگ و تعداد روزنه ها در سطح زیرین برگ کاسته شد. نتایج این تحقیق نشان داد در غلظت 2 میکرومولار نانواکسیدروی پارامترهایی مانند پیگمانت های فتوسنتزی، میزان پروتئین، میزان کربوهیدرات کل و شاخص های رشدی را در مقایسه با گیاه شاهد افزایش داده است. به طور کلی نانواکسیدروی در غلظت های پایین موجب تحریک رشد در گیاه پریوش می شود. در حالی که غلظت های بالای آن با تاثیر گذاری و اختلال در فرایندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی باعث کاهش رشد این گیاه می شود. در غلظت صفر روی علائم کمبود روی مشاهده شد. میزان پیگمانت های فتوسنتزی، میزان پروتئین، میزان کربوهیدرات کل و شاخص های رشدی در سطح 0میکرومولار نانواکسیدروی در مقایسه با گیاه شاهد کاهش یافت.

شوری یکی از تنش های محیطی است که رشد گیاهان را محدود می کند. تغذیه مناسب می تواند به تحمل شوری در گیاه کمک کند. روی یکی از عناصر غذایی است که سمیت سدیم را در گیاهان کاهش می دهد و نقش مهمی در کمک به بقاء گیاهان زراعی تحت تنش شوری ایفا می کند. در این پژوهش اثر سطوح مختلف شوری (0، 45، 90 و 120 میلی مولار کلرید سدیم) و سولفات روی (0، 5 و 10 میکرومولار) بر گوجه فرنگی بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که تنش شوری به تنهایی مقادیر پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، جذب روی، پتاسیم و میزان پروتئین را کاهش می دهد، در حالی که شوری مقادیر سدیم، پرولین، کربوهیدرات و فعالیت آنتی اکسیدانی را در مقایسه با گیاهان کنترل افزایش می دهد. همچنین نتایج نشان می دهد که تیمار روی به تنهایی بر پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، جذب روی، پتاسیم و میزان پروتئین، کربوهیدرات و فعالیت آنتی اکسیدانت ها اثر مثبت دارد اما تیمار روی مقادیر سدیم، فسفر و میزان پرولین را کاهش می دهد. اثر متقابل شوری و تیمار روی نشان می دهد که اثرات منفی تنش شوری در گیاهان گوجه تیمار شده با روی کاهش یافته است. تیمار روی به خصوص غلظت 10 میکرومولار تحت شرایط تنش شوری، مقادیر شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، پتاسیم، کربوهیدرات، پروتئین، فعالیت کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز و فعالیت آنتی اکسیدانت های کل i%را افزایش داده و میزان پرولین، سدیم و فسفر را در گیاهان گوجه فرنگی تحت شرایط شوری کاهش داده است. بیشترین مقدار شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، پروتئین، پتاسیم در گیاهان بدون تنش شوری و غلظت 10 میکرومولار روی اندازه گیری شد و کمترین مقدار این شاخص ها در گیاهان تحت شوری 120 میلی مولار و بدون روی اندازه گیری شد. چون تغذیه روی، اثرات سوء شوری بر رشد گوجه فرنگی را کاهش داده است، بنابراین توصیه می شود که در صورت کاشت گوجه فرنگی در خاک های شور با کمبود روی، مقادیر کافی روی به خاک افزوده شود.

آلودگی نفت خام یک پدیده اجتناب ناپذیر در مناطق تولید و مصرف کننده نفت در سراسر جهان است که از خطای انسانی، تخلیه های تصادفی و منابع دیگر سرچشمه می گیرد. پریوش catharanthus roseus با داشتن دو ماده ارزشمند ضد سرطان به نام های وین بلاستین و وین کریستین از گیاهان مهم دارویی به شمار می رود. در این مطالعه اثر غلظت های مختلف نفت خام (0% به عنوان شاهد، 5/0 تا 10% درصد v/w در مرحله جوانه زنی و 0، 5/0 تا 4 درصد v/w در مرحله کشت گلدانی) بر رشد و برخی پاسخ های بیوشیمیایی گیاه پریوش بررسی شد. گیاهان 70 روز بعد از کشت برداشت شدند. در غلظت های بالاتر از 4% هیچ رشدی مشاهده نمی شود. هیدروکربن های کل و فلزات سنگین شامل (روی، سرب و نیکل) در خاک آلوده کشت شده کاهش یافت. این مطالعه نشان می دهد که گیاه پریوش قادر به رشد و زنده ماندن در غلظت های کم نفتی است و باعث کاهش آلاینده ها در خاک می شود.

شوری یکی از تنش های غیرزیستی مهم است که تاثیرات زیان آوری بر تولید گیاهی دارد. از طرف دیگر تنش شوری و کمبود روی از مشکلاتی هستند که اغلب به طور هم زمان در خاک های کشت شده اتفاق می افتند. بنابراین، با بهبود وضعیت های تغذیه ای عنصر روی در گیاهان می توان تا حدود زیادی تحمل تنش شوری در گیاهان را بهبود بخشید. این مطالعه به ارزیابی اثرات تعدیل کننده گی روی (0، 5 و 10 میکرومولار سولفات روی) در شرایط شوری (0، 35، 70 و 100 میلی مولار سدیم کلرید) در گیاه پریوش (catharanthus roseus) پرداخته است. نتایج نشان می دهد تنش شوری پارامترهای رشدی، مقدار رنگیزه های فتوسنتزی، محتوای پروتئین، جذب پتاسیم، نیتروژن و روی را در مقایسه با گیاهان شاهد کاهش می دهد. جذب سدیم و فسفر، محتوای پرولین و آلکالوئید کل و نیز فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در نتیجه شوری افزایش یافته است. کاربرد روی به تنهایی منجر به افزایش پارامترهای رشدی، محتوای پروتئین، پتاسیم، نیتروژن، روی و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و کاهش محتوای پرولین، سدیم و فسفر در مقایسه با گیاهان شاهد شد. کاربرد روی باعث بهبود پارامترهای رشدی، رنگیزه های فتوسنتزی، محتوای پروتئین، جذب پتاسیم، نیتروژن و روی در همه ی تیمارهای شوری شد. محتوای سدیم، فسفر و پرولین با کاربرد روی در شرایط تنش شوری کاهش یافت. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در تیمارهای nacl+zn در مقایسه با تیمارهای nacl و یا zn به تنهایی به طور معنی داری افزایش یافت. تاثیر کاربرد روی بر آلکالوئید کل در گیاهان در شرایط تنش شوری معنی دار نبود. مکمل روی به طور کارآمدی تاثیرات زیان آور شوری را کاهش داد.

شوری خاک یک مشکل جهانی و جدی برای کشاورزی جهان است چرا که بازده محصول را در سراسر نواحی تحت تاثیر کاهش می دهد، در ایران نزدیک 5/12 درصد از زمین های کشاورزی تحت تاثیر شوری هستند. یک راه ممکن برای کاهش اثر شوری روی تولیدات گیاهی افزودن مکمل کلسیم به آب آبیاری است. غنی کردن محیط با کلسیم رشد مهار شده توسط شوری را در گیاهان گلیکوفیت بهبود می دهد. در این پژوهش اثرات غلظت های مختلف سدیم کلرید (0، 35، 70 و 100 میلی مولار) بر گیاه پریوش تحت تیمار غلظت های مختلف کلسیم کلرید (0، 5 و 10 میلی مولار) بررسی شد. نتایج نشان داد که تنش شوری به تنهایی پارامتر های رشد و مقدار رنگیزه ها، عنصر پتاسیم، کلسیم، نسبت k/na، نسبتca/na و پروتئین کل را کاهش می دهد و میزان عنصر سدیم، فسفر، مقدار پرولین، آنزیم های آنتی اکسیدان و آلکالوئید کل را نسبت به گیاه شاهد افزایش می دهد. تیمار کلسیم به تنهایی پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، میزان پروتئین، جذب پتاسیم و کلسیم، نسبت k/na و ca/na را در مقایسه با گیاهان کنترل افزایش داده است و میزان پرولین و مقدار سدیم را کاهش داده است و بر میزان آلکالوئید کل، فسفر و تعداد برگ هیچ تاثیری نداشته است. اثر متقابل تنش شوری و تیمار کلسیم کلرید نشان داد که افزودن کلسیم کلرید به محیط شور مقدار پارامتر های رشد، رنگیزه ها، پتاسیم، کلسیم، نسبت k/na، نسبت ca/na، پروتئین کل و آنزیم های آنتی اکسیدانی را نسبت به تیمار شوری تنها افزایش می دهد و میزان سدیم، و پرولین را نیز نسبت به گیاهان تحت شوری تنها کاهش می دهد. بنابراین، زمانی که کلسیم به محیط رشد افزوده شده باشد توانایی گیاه پریوش برای رشد و بقاء در خاک های شور افزایش می یابد.

شوری یکی از تنش های محیطی است که رشد گیاهان را محدود می کند. تغذیه مناسب می تواند به تحمل شوری در گیاه کمک کند. روی یکی از عناصر غذایی است که سمیت سدیم را در گیاهان کاهش می دهد و نقش مهمی در کمک به بقاء گیاهان زراعی تحت تنش شوری ایفا می کند. در این پژوهش اثر سطوح مختلف شوری (0، 45، 90 و 120 میلی مولار کلرید سدیم) و سولفات روی (0، 5 و 10 میکرومولار) بر گوجه فرنگی بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که تنش شوری به تنهایی مقادیر پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، جذب روی، پتاسیم و میزان پروتئین را کاهش می دهد، در حالی که شوری مقادیر سدیم، پرولین، کربوهیدرات و فعالیت آنتی اکسیدانی را در مقایسه با گیاهان کنترل افزایش می دهد. همچنین نتایج نشان می دهد که تیمار روی به تنهایی بر پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، جذب روی، پتاسیم و میزان پروتئین، کربوهیدرات و فعالیت آنتی اکسیدانت ها اثر مثبت دارد اما تیمار روی مقادیر سدیم، فسفر و میزان پرولین را کاهش می دهد. اثر متقابل شوری و تیمار روی نشان می دهد که اثرات منفی تنش شوری در گیاهان گوجه تیمار شده با روی کاهش یافته است. تیمار روی به خصوص غلظت 10 میکرومولار تحت شرایط تنش شوری، مقادیر شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، پتاسیم، کربوهیدرات، پروتئین، فعالیت کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز و فعالیت آنتی اکسیدانت های کل i%را افزایش داده و میزان پرولین، سدیم و فسفر را در گیاهان گوجه فرنگی تحت شرایط شوری کاهش داده است. بیشترین مقدار شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، پروتئین، پتاسیم در گیاهان بدون تنش شوری و غلظت 10 میکرومولار روی اندازه گیری شد و کمترین مقدار این شاخص ها در گیاهان تحت شوری 120 میلی مولار و بدون روی اندازه گیری شد. چون تغذیه روی، اثرات سوء شوری بر رشد گوجه فرنگی را کاهش داده است، بنابراین توصیه می شود که در صورت کاشت گوجه فرنگی در خاک های شور با کمبود روی، مقادیر کافی روی به خاک افزوده شود.

تنش شوری یکی از معمول¬ترین تنش¬های غیر زنده است که به طور قابل¬توجهی باعث کاهش رشد و عملکرد بیشتر گونه¬های گیاهی می¬شود. کاهش پتانسیل تورژسانس گیاه و در پی آن کاهش تورژسانس سلول¬ها که در اثر شوری رخ می¬دهد مهم¬ترین عامل بازدارندگی رشد گیاهان تحت شرایط شوری است. براسینواستروئید¬ها گروهی از تنظیم¬کنند¬های رشد هستند که در جهت تولید عکس¬العمل¬های مطلوب فیزیولوژیکی در گیاهان مورد استفاده قرار می¬گیرند. به منظور بررسی اثر 24-اپی¬براسینولید بر اسانس گیاه به¬لیمو تحت تنش شوری با غلظت¬های مختلف (0-50–100 و150میلی¬مولار)، آزمایشی با غلظت¬های مورد نظر 24-اپی¬براسینولید ( 0 ، 1 و 2 میکرو¬مولار)، درهمه غلظت¬های شوری به صورت فاکتوریل در قالب طرحی کاملاً تصادفی در 3 تکرار صورت گرفت. نتایج نشان داد، در آنالیز اسانس گیاه به¬لیمو حدود 20 جزء که میزان آن چشمگیر بود استخراج شد، که بیشترین میزان درصد نسبی اجزاء مربوط به دو جزء ژرانیال و سیترال به ترتیب %52/22 و 88/15% می¬باشد. محتوای یون پتاسیم، آنزیم گایاکول پراکسیداز، کلروفیل و کاروتنوئید¬ها با 24-اپی¬براسینولید افزایش معنی¬داری را نسبت به عدم مصرف آن در هر دو شرایط شور و شاهد نشان داد. افزایش آنتوسیانین، پرولین، پراکسیداسیِونِ لیپید، نشت¬پذیری یونی، میزان جذب یون سدیم و آنزیم کاتالاز که در تنش شوری مشهود بود، در تمایز با اپی¬براسینوِلید کاهش معنی¬داری نشان دادند. در کل کاربرد 24-اپی¬براسینولید به صورت اسپری کردن بر روی برگ¬ها در زمان ابتدایی رشد باعث بهبود تحمل به تنش شوری در گیاه به¬لیمو شد.

آلاینده های هوا باعث تغییرات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و آناتومیکی زیادی در گیاهان می شوند. با اندازه گیری و بررسی این شاخص ها می توان میزان مقاومت و پایداری گیاهان را در برابر آلاینده های هوا مشخص نمود. پاسخ گیاهان به آلاینده ها تابع عوامل متعدد از جمله، فاصله آن ها از منبع، غلظت آلاینده، ژنوتیپ گیاه، دوره رشد، عوامل هواشناسی، وضعیت تغذیه گیاه و دیگر فاکتورهای محیطی می باشد.تحقیق حاضر بررسی اثرات آلاینده های هوای محدوده کارخانه آلومینیوم اراک بر شاخص های بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و آناتومیکی اقاقیا، زبان گنجشک و عرعر می باشد. نمونه برداری برگ گیاهان محدوده کارخانه آلومینیوم (منطقه آلوده) و هفتاد قله (منطقه پاک) در سه تکرار به صورت تصادفی و از گیاهان تقریبا" همسن از نظر رویشی و از برگ های جوان در شهریورماه انجام شد. نتایج نشان داد اثر آلودگی هوا بر میزان نشت یون، پراکسیداسیون لیپید، سوپر اکسید دیسموتاز و سدیم در هر سه گیاه معنی دار نبود. تحت تأثیر آلودگی هوا پرولین،گایاکول پراکسیداز، پتاسیم و محتوای آب برگ اقاقیا و رنگیزه ها، پروتئین، گایاکول پراکسیداز، پتاسیم و فسفر زبان گنجشک و کاتالاز و گوگرد عرعر افزایش معنی داری نشان داد. آلودگی هوا بر میزان رنگیزه ها، پروتئین و کاتالاز اقاقیا، پرولین و کاتالاز زبان گنجشک و پرولین، پروتئین، گایاکول پراکسیداز و کلسیم عرعر اثر معنی داری نشان نداد. نتایج نشان داد تحت تأثیر آلودگی هوا میزان کلسیم اقاقیا، زبان گنجشک و پتاسیم و کربوهیدرات کل عرعر به طور معنی دار کاهش یافت. تحت تأثیر آلودگی هوا اندازه کرک سطح رویی و زیرین برگ اقاقیا، زبان گنجشک و سطح زیرین برگ عرعر افزایش معنی داری نشان داد ولی تراکم کرک سطح زیرین عرعر به طور معنی داری کاهش یافت. تراکم روزنه سطح زیرین برگ اقاقیا و زبان گنجشک کاهش و در عرعر افزایش معنی داری نشان داد. با توجه به نتایج حاصل از داده ها به نظر می رسد این گیاهان در برابر آلودگی هوای منطقه نسبتا" مقاوم هستند.

بررسی شدت رشد و تخمین میزان بیوماس تحت تاثیر فاکتورهای مختلف محیطی از مدتها قبل مورد توجه محققین مختلف بوده و امکان بهره گیری از آن برای درک بهتر سیستم های بیولوژیکی و پیش بینی وقایع درون این سیستمها استفاده از مدلهای ریاضی اهمیت بیشتری پیدا کرده است . هنر ساختن مدلهای ریاضی بوسیله برنامه های کامپیوتر را شبیه سازی کامپیوتری نامند که از سالهای 1970 کاربرد این نوع شبیه سازی در تفسیر پدیده های زیستی رایج گردیده است . امروزه تعداد زیادی مدل برای اهداف مختلف منجمله رشد ارائه گردیده است . بطور مثال، مدل swacrop که جهت تخمین میزان بیوماس و رشد گیاه سیب زمینی solanum - tuverosum l. به عنوان چهارمین محصول مهم جهان نوشته شده است . مدل کامپیوتری swacrop در سال 1982 از ترکیب دو مدل بیلان آبی خاک swatre و تولید محصول cropr توسط feddes و همکاران نوشته شده است . جهت بررسی نتایج مدل و مقایسه با واقعیت 6 واریته سیب زمینی انتخاب و درفروردین ماه سال 1370 درمزرعه تحقیقاتی کبوترآباد اصفهان با طرح آماری بلوکهای کامل بلوکهای کامل تصادفی کاشته شد. پارامترهای مختلف که مبین رشد گیاه و مورد نیاز مدل نیز میباشند نظیر شاخص سطح برگ ، مقدار پوشش سطح زمین توسط گیاه وزن تر و خشک بخشهای مختلف ، عمق ریشه و ارتفاع گیاه در فواصل زمانی متوالی (هر هفته یکبار) در حین کاشت تا برداشت اندازه گیری و ضمن تجزیه و تحلیل این پارامترها روند تغییرات آنها نسبت به زمان در طی دوره رویش گیاه تعیین گردید. با استفاده از اطلاعات هواشناسی روزانه، اطلاعات مربوط به پارامترهای خاک و پارامترهای مربوط به گیاه فایلهای ورودز مورد نیاز مدل swacrop تدارک دیده شد. سپس برنامه اجرا و نتایج با داده های واقعی مقایسه گردید و مشخص شد که مدل فوق میزان تولید غده و بیوماس تشکیل شده در سیب زمینی بطور چشم گیری از حد واقعی کمتر تخمین می زند بطوری که گاهی مقدار تخمین 70 درصد کمتر از واقعیت است . از دلایل تخمین کمتر توسط مدل می توان (الف) تخمین کمتر از واقعیت مقدار تعرق که پایه محاسبات مقدار بیوماس تولید شده است ، (ب) عدم وجود مقدار واقعی برای پارامتر ماکزیمم کارآیی نیاز آبی برای منطقه مورد مطالعه و بهره گیری از مقادیر غیرواقعی پیشنهادی، (ج) تخمین کمتر اندیکس سطح برگ در تابع lai(sc) توسط مدل وقتی که تاج پوشش به مقدار ماکزیمم می رسد را دانست . با عنایت به مطالب فوق می توان نتیجه گرفت که مدل swacro گرچه در برگیرنده اثر فاکتورهای مختلف اقلیم، آب - خاک و گیاه در تخمین میزان ماده تولید شده در گیاه می باشد لیکن نیاز است در بعضی پارامترها تغییراتی داده شود تا بتواند مقادیر تخمین به مقادیر واقعی نزدیک شود.