مسأله اشغال فلسطین بزرگترین تراژدی قرن حاضر است که به تمام مسلمانان جهان اختصاص دارد. در این راستا شاعران فلسطینی در اشعار خود توجه ویژه ای به این موضوع داشته اند و سهمی بزرگ در به دوش کشیدن بار عظیم مقاومت در برابر متجاوزان، برای دستیابی به آزادی وطن و استقلال آن، داشته اند. محمود درویش، شاعر آرمان فلسطین و شاعر سرزمین های اشغالی است، مبارز رنج کشیده ای که از کودکی رنج آوارگی، تبعید، زندان و دوری از وطن همچون همزادی اورا همراهی می کردند و تأثیر این رنج بر تمامی سطور و واژگان شعرش تأثیر گذاشت. شعر وی سه ویژگی دارد: ویژگی اول تحدّی و به مبارزه طلبیدن است که در چند بعد فردی، قهرمانی، تاریخی و انسانی مطرح می شود. ویژگی دوم آن است که اشعارش آمیزه ای از میل و علاقه به وطن و محبوب است و ویژگی سوم استفاده از نمادها، اسطوره ها و قصه های شعرگونه برای رهایی از حصار سانسور اسرائیل جهت بیان اندیشه ها و تجربه هایش است. وطن معشوق اولین و آخرین اوست که با رمزهای متعدد از پر بسامدترین مفاهیم شعری او به شمار می رود، به گونه ای که وی به مرز پرستش وطن می رسد و آن را به زیباترین وجه ممکن وصف می کند. گاهی وطن را در قالب زن توصیف می کند و گاه باغهای پرتقال، زیتون، دریا، محبوب دل، درختان و پرندگان را در توصیف وطنش می سراید. آزادی از دیگر مضامین شعری اوست، که در جلوه های گوناگونی از قبیل: مبارزه و پایداری، دعوت به انقلاب، امید به آینده و جانفشانی در راه آزادی وطن و... همراه با رمزهای مختلفی در سروده هایش که غالباً فریاد آزادی خواهی است، نمایان است. واژگان کلیدی: وطن، آزادی، محمود درویش، فلسطین، شعر مقاومت.

کودکان امروز سازندگان جامعه ی فردا می باشند، به همین دلیل چگونگی پرورش آن ها نقش موثری در توسعه ی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه خواهد داشت. ادبیات کودکان از ابزارهای موثر در رشد و تکامل کودک است که دارای اشکال متعددی همچون داستان، نمایشنامه، سروده، شعر و ... می باشد. این نوع ادبی گرچه دارای سابقه ای طولانی می باشد، ولی نگاه علمی جدی به آن پس از قرن ها صورت پذیرفت. ادبیات کودکان از نیمه ی دوم قرن نوزدهم حرکت رو به رشد خود را در سرزمین های عربی آغاز کرد. در میان کشورهای عربی، فلسطین از فعالان عرصه ادبیات کودک می باشد. از پیشگامان این نوع ادبی در ادبیات فلسطین می توان به ابو سلمی و احمد دحبور اشاره کرد. این دو شاعر سهمی انکار ناپذیر در گسترش حوزه ادبیات کودکان فلسطین داشته اند و به دفاع از کودکان اشعاری سروده اند. ابوسلمی یکی از دیوان هایش را با نام «أغانی الأطفال» به سروده های کودکان اختصاص داده است. احمد دحبور نیز از جمله شاعرانی است که با استفاده از هنر شاعری خویش به کودکان توجه کرده است. مشهورترین تألیفاتش در این زمینه «الضواری و عیون الأطفال» و «حکایه الولد الفلسطینی» است. پژوهش حاضر به بررسی محتوایی اشعار دو شاعر ابوسلمی و احمد دحبور با اتکا بر آثاری که برای کودکان به نگارش درآورده اند می پردازد. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی از آن است که این دو شاعر از طریق آثارشان به دنبال تحقق صحیح هدف های تربیتی، اجتماعی و آموزشی در نسل پویای فلسطین می باشند. به همین جهت در آثارشان به اکثر مضامین ادبیات کودک از جمله مضامین دینی، وطنی، اجتماعی و آموزشی توجه کرده اند.

چکیده • بدون شک، قرآن کریم معجزه ی جاویدان اسلام و معجزه ی رسول اعظم محمّد(ص) است. بسیاری از دانشمندان تلاشهای طاقت فرسایی در جهت تفسیر و بیان إعجاز قرآن کریم و ترجمه ی آن به زبان های دیگر مبذول داشته اند. قرآن کریم با شگفتی بیانش، و دقّت الفاظش بسیاری از پژوهشگران را به تعجّب واداشته است، خداوند جن و إنس را به مقابله فرا خوانده تا به مانند قرآن یا ده سوره و یا تنها یک سوره مانند آن بیاورند. همه می دانیم که إنسانها در سرزمین های گوناگون و در چهارگوشه ی جهان زندگی می کنند، و زبان همه ی آنها عربی نیست. پس برای إرتباط با دیگران به ترجمه نیازمندیم. به خاطر همین امر مهم و اساسی برای رسیدن به سرچشمه ی قرآن دو راه وجود دارد. 1-شناخت زبان عربی. 2-ترجمه. اسم فاعل و اسم مفعول از موضوعاتی است که علمای صرف و نحو درباره اش بسیار نوشته اند، وشاید اسم فاعل و اسم مفعول بیشترین توجّه را از میان مشتقّات دیگر به خود إختصاص داده است ولی تازگی این پژوهش از جهت مقایسه میان دو مترجم در زبان فارسی است. آقای مهدی الهی قمشه ای و آقای ناصر مکارم شیرازی. این پژوهش مقایسه ای است میان اسم فاعل و اسم مفعول از لحاظ ترجمه میان دو مترجم و چگونگی ترجمه ی آن دو در زبان فارسی. پژوهش شامل چهار فصل است: 1- فصل اول –کلیات بحث: سخن پیرامون اصول بحث و چگونگی انتخاب موضوع وهدف از انجام این پژوهش. 2- فصل دوم – ترجمه و اصول و ارکان ترجمه میان دو مترجم. 3- فصل سوم- اسم فاعل در قرآن کریم و مقایسه ی آن میان دو مترجم. 4- فصل چهارم- اسم مفعول در قرآن کریم و مقایسه ی آن میان دو مترجم.

بنابه رأی مشهور ومورد اجماع نحویان دو اسم ازاسم های معرفه یعنی اسم اشاره واسم موصول، مبهم هستند وبرخی دیگرازنحوپژوهان ضمیرغایب را نیز به این دو افزوده اند. این پژوهش سعی نموده تا ضمن بررسی انواع معرفه وتعریف واحکام آنها، این سه اسم مبهم(اسم اشاره، اسم موصول وضمیرغایب) را درآیات قرآن مورد بررسی قراردهد. مراد ازاسم های اشاره مبهم دراین تحقیق، اسم های اشاره بدون مشارالیه درآیات قرآن هستند ومنظورازاسم موصول مبهم، اسم های موصول خاصّی نظیر الّذی، الّتی و...هستند که نیامدن یک اسم معرفه قبل ازآنها، سبب وجود ابهام درآنها می گردد. ضمایرمبهم دراین پژوهش ضمایرغایبی هستند که قبل ازاین ضمایرمرجع صریحی ذکرنشده تا ابهام رابرطرف کند. درقرآن ازهنرابهام گویی استفاده شده که درپاره ای موارد با استفاده ازدیدگاه های مفسّران به ذکرمعانی آنها پرداخته شده است. این پروژه حدود یکصدوشش اسم اشاره ی بدون مشارٌالیه را مورد بررسی قرار داده وبه پنجاه وهفت اسم موصول بدون موصوف پرداخته وهم چنین چهل وهشت ضمیربدون مرجع را مورد ارزیابی قرارداده است.

می زیاده )1888م_1941م) نام مستعار ماری زیاده است. وی در ناصره¬ی فلسطین متولد شد در کنار ادامه¬ی تحصیل در مصر، دست به قلم گرفت و نوشته¬های خود را در روزنامه¬هایی مثل «المحروسه» و «الزهور» منتشر کرد. نوشته¬های او در این مجلات دلالت بر فرهنگ غنی¬اش داشت. او آثار فراوانی از خود بر جای گذاشته است از جمله «باحثه البادیه» و «المساواه». بیشتر این آثار مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خاص دوره¬ی زندگی نویسنده را مطرح می¬کند. نوشته¬هایش به زبان¬های مختلف از جمله به عربی منتشر می¬شد. اگر تمام اشعار و نوشته-های وی به زبان عربی بود، جا داشت که او را منحصراً به عنوان تنها نماینده¬ی شعر تأملی عربی به حساب آوریم. می هم شاعر بود و هم نویسنده¬ی نثر عربی. در نگارش بسیار دقیق بود. الفاظ انتخابی این ادیب توان ادای عاطفه و خیال را داشت. از جمله فعالیت¬های اجتماعی می دعوت به آموزش زنان و حضور آنان در جامعه و مبارزه با بی¬سوادی و طرد افکار متحجرانه در خصوص زن بود. از دیگر فعالیت¬های وی تلاش برای آزادی زنان از جهل و بندگی و بالا بردن سطح اجتماعی آنان و مساوی قرار دادن آن¬ها با مردان در حقوق و وظایف بود. از فعالیت¬های ادبی او ایجاد سالن می بود که در آن مردان و زنان ادیب اجتماع می کردند و در آن دموکراسی حاکم بود. از این رو آثار ادبی انتقادی بسیاری را عرضه کرد. از این جهت به «عروس ادب نسائی» ملقب شد.

فعل مجهول یکی از ساختارهایی است که در زبان عربی و به تبع آن در قرآن کریم بنا به علل مختلفی کاربرد فراوانی دارد. در این ساختار فاعل از جمله حذف می شود و مفعول جانشین آن شده و نائب فاعل نامیده می شود. دانشمندان نحو فعل مجهول را با نام های"المبنی للمفعول، مالَم یُسَمَّ فاعله، و... و همچنین نائب فاعل را با نام های"الاسم الذی صار بمنزله الفاعل، مفعول أقیم مقام الفاعل و... می شناسند. این ساختار در قرآن کربم از طرف نحویان، مفسرّان و دانشمندان بلاغت مورد توجّه قرار گرقته است. بنابراین ما در بررسی این ساختار در قرآن کریم به آثار این بزرگان اعمّ از شیعه و سنّی مراجعه کرده ایم. این پژوهش پس از بیان دیدگاه های قدماء و معاصران در باره فعل مجهول، احکام آن را به طور کامل بیان می نماید. آنگاه به استخراج آیاتی که فعل مجهول در آن به کار رفته، می پردازد و آرای دانشمندان علم نحو، تفسیر و بلاغت را در خصوص آن ها طرح و بررسی می نماید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که تعداد فعلهای مجهول به کار رفته در قرآن کریم 221مورد است که با توجّه به صیغه های مختلف به کار رفته و موارد تکراری جمعاً به 1106 مورد می رسد و از این تعداد 588 مورد فعل ماضی و 518 مورد فعل مضارع است. همچنین نائب فاعل این افعال به صورت اسم ظاهر، ضمیر بارز و مستتر، شبه جمله، اسم اشاره، اسم موصول، معرّف بأل، معرّف بالإضافه، اسم نکره، مصدرمووّل،جمله اسمیّه و فعلیّه آمده است. بررسی رابطه میان افعال مجهول و سوره های مکّی و مدنی مورد پژوهش نیز نشان می دهد که این افعال در سور مکّی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته اند. این پژوهش در قرآن کریم بر اساس قرائت عاصم به روایت حفص صورت گرفته است.

چکیده از بین ضمایر سه گانه (متکلّم، مخاطب و غایب) ضمیر غایب نیاز به مرجع و مفسّری دارد که قبل از آن ذکر شود و با آن مطابقت کند، ولی گاهی اوقات مشاهده شده است که در زبان عربی و در قرآن کریم، مرجع ضمیر در کلام حضور ندارد و یا اینکه ضمیر با مرجع مذکور مطابقت ندارد. این کتاب آسمانی سرشار از صور بلاغی و بیانی گوناگون است که آن را از سایر متون متمایز ساخته است. یکی از این صور بلاغی استفاده مبتکرانه از ضمیر غائب و مرجع آن است که امکان دارد به یک آیه ظرفیت حمل بیش از یک معنا ببخشد تا در آسمان زیبایی اوج گیرد و این را در تصاویر بیانی زیبا، مثل ایجاز، التفات، استخدام و تشخیص، پیاده کرده است. بحث حاضر نقش عدم حضور مرجع و عدم مطابقت ضمیر با مرجع در آفرینش اسالیب بیانی و ایجاد معانی بدیع در قرآن کریم را بررسی می کند. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی، به تعریف ضمیر و مرجع آن پرداخته، سپس شواهد قرآنی را در سه فصل بررسی می کند: 1-ضمایری که مرجعی برایشان ذکر نشده است.2-ضمایری که با مرجع مطابقت ندارند.3-ضمایری که مرجع آنها به صورت ضمنی در کلام بیان شده است. سرانجام دلایل و اغراض بیانی نهفته در شواهد را بررسی کرده و با این کار اعجاز لفظی این کتاب مقدس را که هیچ کتاب دیگری توان رقابت با آن را در هیچ زمینه ای ندارد، آشکارتر ساخته است. کلمات کلیدی: قرآن کریم، ضمیر غائب، مرجع ضمیر، مطابقت ضمیر با مرجع

از جمله موضوع های مهمی که همواره در کانون توجّه شاعران کلاسیک عربی و فارسی قرار داشته، سیمای پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) بوده است تا جایی که این مهم در اشعار بسیاری از آن ها، بسامد بالایی داشته و همواره زینت بخش دیوان شاعران و کتب فرزانگان بوده است، به طوری که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قطعه شعری در مدح پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) مکرم ایشان در آن ثبت نشده باشد. «دعبل خزاعی» و «قوامی رازی» از جمله ی این شاعران هستند. این دو شاعر نه تنها در بلاد خود، بلکه در سایر بلاد نیز به مدح و رثای اهل بیت(ع) نامور شدند. در شعر آن دو مانندگی ها و همسان اندیشی ها و درون مایه های یکسانی در مورد پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) دیده می شود. از این رو، این نوشتار بر آن است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به مقایسه ی این سروده ها در دیوان دو شاعر و بیان شباهت ها و بعضاً تفاوت دیدگاه ها در این اشعار بپردازد. مهم ترین یافته های این نوشتار نشان می دهد که هر دو شاعر با بهره گیری از آیات و احادیث و پرهیز از هرگونه اغراق در سخن، محبّت و تعلق خاطر خود را به پیروی از پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) ابراز داشته و سعی کرده اند خصال والا و مناقب آنان را ترسیم کنند. مدح پیامبر اکرم(ص)، امام علی(ع)، امام حسین(ع)، امام رضا(ع) و حضرت مهدی(عج) از مهم ترین درونمایه های اشعار شاعران مورد نظر به شمار می رود. کلمات کلیدی: دعبل خزاعی، قوامی رازی، پیامبر اکرم (ص)، اهل بیت(ع)، شعر مذهبی، ادبیّات تطبیقی.

موضوع زن یکی از موضوعات مهمی است که بیشتر شاعران از دیرباز بدان پرداخته اند جز آنکه پیشینیان غالباً آن را در قالب غزل بیان نموده و معاصران، موضوعات اجتماعی مرتبط با آن را بدان افزوده اند.شوقی به عنوان یک شاعر عرب و بهار به عنوان یک شاعر پارسی از جمله کسانی هستند که در دوره ی معاصر به موضوع زن و جایگاه اجتماعی او در شعر خود پرداختند. این دو شاعر اصلاح گر اجتماعی، دوستدار فعالیت های زن و خواهان رهایی وی از قید و بند های نابجای اجتماعی و سنت های غلط و خواهان حضور او در جامعه هستند.در این پژوهش که به روش توصیفی، تحلیلی است، تلاش شده است تا ضمن تحلیل اشعار شوقی و بهار که به موضوع زن مربوط است، دیدگاه این دو شاعر در مورد زن و جایگاه اجتماعی او مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه های آن دو در این خصوص مقایسه شود. یافته های این پژوهش بیانگر این است که دو شاعر، دیدگاه‎های مشترکی در مورد زن و جایگاه اجتماعی او از جمله: آزادی زن در انتخاب همسر، آموزش، فعالیت وی در جامعه و... داشته و با شروع عصر نهضت و بیداری، به عنوان دو شاعر اصلاح گر جامعه، بدان پرداخته اند.

در ابتدا به بحث و بررسی واژه های "تفسیر"، "تفسیر اثری"، "شیعه" پرداختیم. سپس در مورد "تفسیر اثری شیعه" سخن گفته و اقوال برخی از مخالفان شیعه و تفسیر اثری آنرا در این زمینه مطرح کرده و ورد نمودیم. بدنبال آن سیر تطور و پیشرفت تفسیر اثری شیعه را از عصر حضرت رسول تا کنون مورد بررسی قرار داده ایم. و آن در سه مرحله: تفاسیر و تفسیر نویسان عصر حضرت رسول، تفاسیر و تفسیر نویسان عصر ائمه، تفاسیر و تفسیر نویسان عصر غیبت امام زمان (عج). بدنبال آن به عنوان ویژگی برتر تفسیر اثری شیعه به اثبات اعلمیت و اهلیت معصومین (ع) در تفسیر قرآن پرداختیم. و آن با استناد به آیات قرآنی و احادیث نبوی رسیده از طریق اهل سنت و شیعه . بعد از آن به معایب تفسیر اثری شیعه اشاره کردیم. و آن تحت سه عنوان : اسرائیلیات ، احادیث جعلی، معایبی دیگر . سپس به معرفی اهم تفاسیر اثری شیعه پرداختیم که عبارتند از: تفسیر فرات کوفی، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، تفسیر علی بن ابراهیم قمی، تفسیر عباشی، تفسیر نورالثقلین تالیف عبد علی حویزی، تفسیر البرهان تالیف سیدهاشم بحرانی، تفسیر اثنی عشری تالیف حسین بن احمد حسینی شاه عبدالعظیمی، تفسیر جامع تالیف حاج سید ابراهیم بروجردی .