نام پژوهشگر: فریدون اکبرزاده

مقایسه نقش رهبری در نهضت مشروطیت و انقلاب اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران 1372
  فریدون اکبرزاده   محمدرضا تخشید

غایت این کار تحقیقی، مقایسه نقش رهبری در نهضت مشروطیت و انقلاب اسلامی بوده و در این خصوص سوالاتی مطرح شد. فصول چهارگانه پایان نامه عمل مقایسه را با استفاده از متغیرهای "ایدئولوگ " و "بسیج گر" و "مدیر" انجام داد. و به سوالات مذکور در مقدمه نیز در فصل چهارم پاسخ داده شد. حال با عنایت به مباحث مذکور در فصل پیشین و به منظور اثبات فرضیه پایان نامه، می توان نتیجه گرفت که : الف - در نهضت مشروطیت به دلیل : 1 - حاکمیت یک جریان فکری بر نهضت یعنی ایدئولوژی ناسیونالیزم که توسط روشنفکران تبلیغ می شد. 2 - تعدد رهبران روحانی که فرماندهی عملیات نهضت را عهده دار بودند. 3 - کنترل اوضاع توسط روشنفکران و کنار زدن تدریجی روحانیون در مرحله بعد از پیروزی . رهبری از نوع دسته جمعی بود ولی ب - در انقلاب اسلامی به دلیل : 1 - تدوین و ترسیم ایدئولوژی انقلاب توسط امام خمینی 2 - فرماندهی عملیات انقلاب در دو مرحله (1341-43) و (1356-57) توسط امام خمینی 3 - کنترل اوضاع پس از پیروزی توسط امام خمینی رهبری از نوع فردی بود. بنابراین تعدد رهبری در نهضت مشروطیت و وجود تعارض بین آنها و تلاش یکی برای کنار زدن دیگری، سرانجام انحراف و شکست نهضت را به دنبال داشت . در حالی که در انقلاب اسلامی، رهبری در مراحل مختلف ، در اختیار یک نفر بود که این مهم، تداوم و پیروزی انقلاب را به دنبال داشت .