نام پژوهشگر: محمد شیخ سیاه

توصیف حیوان در شعر اصحاب معلقات سبع
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1372
  محمد شیخ سیاه   محمد فاضلی

مهمترین مسائلی که دراین رساله مورد توجه قرارگرفته، عبارتنداز : -1 تعیین جایگاه حیوان، ازنظر تاریخی و دینی و نقش آن دراجتماع دوره جاهلی، این بحث دربخش اول یا در مقدمه ای که برای هرکدام از حیوانات آورده ایم، آمده است . -2 مقایسه بین انسان و حیوان، آنگاه که حیوان به اقتضای طبیعت خویش عمل می کند وانسان از چنین اقتضایی نزول می نماید. این مقایسه با اشاره به شواهدی از آیات و شعر عرب و عجم آمده است . این بحث درابتدای رساله (مقدمه) وارد شده است . -3 جهت بررسی موضوع و پرداختن به نقد و تطبیق بین شعرای بزرگ دوره جاهلی که به اصحاب معلقات سبع شهرت یافته اندو تمامی اشعارشان، اعم از معلقه و دیوانهایشان واشعار پراکنده درمجموعه های شعری، دقیقا از نظر گذشته و کاربسیار پرزحمتی انجام گرفته است . -4 ازآن نظر که بعضی حیوانات محبوبیت خاصی داشته وجهت زدودن غم و اندوه به کار آمده اند، یافواید اقتصادی شان قابل توجه بوده، یاآنکه از برخی دیگر، در صحنه های مختلف جنگ و صلح استفاده شده است ، شعرا به توصیف آنها پرداخته اند. دراین رابطه علاوه برآنکه به نگرش شاعر، همراه با نقد و تطبیق توجه شده،شواهد شعری لازم نیز ذکر گردیده است . -5 دراین رساله از سمبل بسیار یاد شده است ، حیواناتی که سمبل سرعت ، شجاعت ، حمایت ، زیبائی، جدائی، نوحه گری، سحرخیزی، عمرطولانی، غافلگیری، بخل، حرص و طمع، خوف و ... بوده اند، چه آنگاه که در رابطه با انسان به کاررفته و چه زمانی که دررابطه با دیگر حیوانات ذکرشان به عنوان سمبل آمده، از جنبه های مختلف ، دقیقا مورد بررسی قرار گرفته است . -6 در بخشهای بااهمیت ، فصلی را به بیان مهمترین صورخیال و تشبیهات و فصل دیگری را به معنای واژه های به کار رفته در موردحیوانات کثیرالاستعمال، اختصاص داده ایم. -7 دراین رساله حدود هزار شاهد از شعرای مورد نظر وارد شده است که ابتدابه سبک ادیبانه ای معنی و مفهوم شعر را آورده و سپس شعر عربی آمده است . در زیرنویس نیز تمامی لغات مشکل به فارسی معنی شده است . -8 این رساله براساس اهمیت حیوانات تنظیم شده و حیوانات بااهمیت نزد عرب ، بربقیه مقدم داشته شده است . -9 تاآنجا که به دقت نظر مربوط می شود، از ذکر هیچ حیوانی همراه با شاهد شعری غفلت نشده است ، همچنین تلاش براین بوده تاآنجا که ملامت آور نباشد، شواهد در متن وارد شود. -10 گاه از شعر و نثر فارسی جهت بیان رساتر مطلب و تزیین متن استفاده کرده ایم.