192 آزمودنی از کلاسهای دوم نظری، چهارم نظری و سال دوم دانشگاه (هر گروه شصت و چهار نفر، سی و دو دختر و سی و دو پسر) به چهار آزمون گروهی نوشتاری پاسخ گفتند. این آزمونها باتوجه بکار رنر و همکاران برای اندازه گیری رشد تفکر تهیه شده بود. اعتبار محتوائی آزمونها توسط سه نفر از اساتید دانشکده علوم تربیتی تعیین و پایائی آنها بوسیله روش بازآزمائی محاسبه گردید . دامنه نمرات نشان داد که آزمودنیها ازنظر رشد تفکر در یکی از مراحل عملکردهای عینی، انتقال از عملکردهای عینی به انتزاعی و عملکردهای انتزاعی قرار دادند . محاسبه درصد فراوانی افرادی که درهرگروه کلاسی یکی از مراحل فوق را حائز شده، نشان داد که، پنجاه و شش درصد آزمودنیهای کلاسی چهارم نظری در مرحله انتقال ا عملکردهای عینی به انتزاعی و سی و نه درصد در مرحله عملکردهای عینی بسر میبرند براین اساس احتمال داده شد که سن انتقال از عملکردهای عینی به انتزاعی حدود هفده، هیجده سالگی است . درسال دوم دانشگاه نیز هفتاد درصد دانشجویان در مرحله انتقال از عملکردهای عینی به انتزاعی و بیست و چهار درصد در مرحله عملکردهای انتزاعی بودند . این ارقام نشان میدهد که دست یابی به مرحله عملکردهای انتزاعی احتمالا بعد از بیست و یک سالگی است . دراین تحقیق اثر متغیرهای سطح کلاس ، جنسیت و تعامل این دو بر رشد شناختی بوسیل پراش یک جانبه و دو جانبه بررسی و جهت آن بوسیله آزمونهای تی و مقایسه تعیین گردید . نتایج علاوه بر اینکه نشان داد با دسترسی به کلاس بالاتر توانائی تفکر افراد افزایش مییابد . مشخص نمود که روند رشد تفکر پسران در کلاسهای دوم وچها نظری از دختران سریعتر است . اما از کلاس چهارم نظری تا سال دوم دانشگاه سرعت رشد تفکر دختران بیشتر میشود . بطوریکه درسال دوم دانشگاه گرچه میانگین نمرات رشد تفکر پسران از دختران بیشتر است ، اما اختلاف مزبور معنی دار نیست . بعبا دیگر در سال دوم دانشگاه توانائی تفکر دختران و پسران تقریبا مساوی میگردد .