علوم بلاغی ازجمله صناعات شعری و وزن و قافیه و شناختن آن ها، همواره در ادب پارسی جایگاه ویژه ای داشته است. چگونگی به کارگیری این قوانین ادبی، یکی از دغدغه های مهم هر شاعر، در هر عصری بوده است. در طول قرن های متمادی و با پیشرفت و تغییر شعر و ذوق شاعران، صنایعی در سرودن شعر به وجود آمد یا خود شاعران به نوآوری دراین زمینه پرداختند. هرکدام از این صنایع، در جای خود، بر زیبایی و تأثیر شعر افزود. کتب و رسائلی از زمان های گذشته تا امروز در این باره تألیف شده است که متأسفانه بسیاری از آن ها به دلایل مختلف از میان رفته و به دست ما نرسیده است. رساله ای که پیش رو دارید، جامع الصنایع و الاوزان از آثار معروف و با ارزشی است که سیف جام هروی در قرن هشتم هجری در شبه قاره هند تألیف کرده است و ازنظر اطلاعات خاص مولف در باب علم عروض و صنایع ادبی و برخی شاعران روزگار خود، برای ما تازگی ها و فواید بسیاری دارد. گذشته از آنکه این کتاب ازجهت فواید لغوی و زبانی نیز درخور توجه است. این رساله متن تصحیح شده جامع الصنایع و الاوزان همراه مقدمه و تعلیقات و فهرست هایی شامل است.

شاه شجاع از پادشاهان قرن هشتم است که روابط نزدیک حافظ با او او را معروف کرده است. این حاکم علاوه بر توجه به شاعران و عالمان و نویسندگان شعر نیز می سروده است. از او دیوانی شامل اشعار فارسی و عربی برجاست. علاوه بر دیوان، اشعاری پراکنده از او در تذکره ها و نسخ خطی و کتاب های تاریخی یافت شده است. همچنین رساله ای عربی در تعریف علم به او نسبت داده اند؛ ده نامه ای به نام «روح العاشقین» از او به چاپ رسیده که در انتساب آن به شاه شجاع تردید وجود دارد. این حاکم شاعر گاه به نقد اشعار شاعران بزرگی چون حافظ و سلمان ساوجی نیز پرداخته است. به دلیل هم زمانی دوران حکومت او با حافظ و ارتباط حافظ با دربار شاه شجاع، در اشعار هر دوی آنها تأثیراتی از شعر یکدیگر به چشم می خورد. برای آشکار کردن این تأثیر، جمع آوری و تصحیح اشعار شاه شجاع امری ضروری است.

دررساله حاضرابتدا طی یک بخش زندگانی قطران وطرز شعری او باختصار بررسی شده اس و در بخشهای دیگر،نخست فرهنگ لغات و ترکیبات و کنایات و تعبیرات دیوان آ است ، دراین بخش سعی شده است که با بهره بردن از فرهنگهای قدیمی تر معانی ای موارد روشن شود و اگر چنانچه تعبیری در فرهنگهای قدیم و جدید یافت نشد باتوجه به سیاق عبارت و سنجیدن همه موارد دیگر معنی شود . بنابراین هرگاه در جلو لغت یا تعبیری پس از ذکر معنی آن به ماخذ آن معنی اشاره نشده باشد دلیل این است که آن مورد در فرهنگها دیده نشده است .پس از این بخش ، امثال و حکم شعر قطر آورده شده است که البته تاکید بر اشعاری بوده است که مثل آنها بارزتر است وگ در دیوان اوبسیار شعر می توان یافت که شایسته عنوان امثال و حکم می باشد.دربخش بعدی اشارات و مفاهیم قرآنی اشعار قطران به ترتیب صفحات دیوان ذکر شده است و از آن مفاهیم اقتباسات مربوط به احادیث نقل گردیده است . متاسفانه درضمن نوشت این رساله و به علت مراجعه مکرر و دائمی به دیوان قطران، معلوم گردید که این چاپ دیوان که تنها تصحیح آنست در بسیاری موارد مغلوط است و البته این امردلا مختلفی دارد ازجمله نبودن نسخ قابل اعتماد از دیوان و غیره و بهرحال از ارج و ارزش کار مصحح دانشمند آن مرحوم محمد نخجوانی نمی کاهد ولی لزوم تصحیح انتقادی آن را آشکار می کند و به همین دلیل و فقط برای نمونه چند مورد محدود از شکل صحیح چند بیت در پایان رساله آورده شده است .