خولی، پژوهش ادبی در قرآن را مقصد اول تفسیر دانسته و در دست یابی به این مهم، بر ضرورت بهره گیری از دستاوردهای اندیشه وران غرب فرا می خواند؛ بهره گیری از علم زبان شناسی در واکاوی تاریخی واژگان قرآن و استفاده نقادانه از رویکردهای نوین نقد ادبی در قرآن پژوهی و استفاده از آموزه های دو علم روان شناسی و جامعه شناسی در خصوص انسان، در تعامل با نصوص قرآنی، از ممیزه های اینرهیافت هستند. نظریهتفسیری خولی با توجه به جهت گیری های اساسی آن در جریانتفسیری معاصر، در تطبیق های شاگردان و مریدان او و در مطالعات متفکرینعلاقه مند به گرایشادبی در تفسیر، با اصلاحات و قبض و بسط هایی مواجه گردیده و گاه نیز در مقابل آن رویکردهای جایگزین مطرح گردیده است. در این پژوهش به تحلیل و بازشناسی ریشه ها و ابعاد نظریهتفسیری خولی و اصلاحات و تغییرات و مقابله های صورت گرفته، پرداخته ایم.

همواره از دیرباز مفسران و قرآن‎پژوهان، دانش اسباب نزول را یکی از مقدمات ضروری پرداختن به تفسیر به¬شمار آورده¬اند؛ چنان¬که به روشنی می¬توان حضور پررنگ آن را در کتب تفسیری دریافت، حضوری دامنه¬دار که با تاریخ تفسیر گره خورده است. اندیشمندان علوم قرآنی نیز کوشیده¬اند تا با بحث از چیستی و کارکرد اسباب نزول، تعابیر حاکی از آن و قواعدی که به کاربست آن در تفسیر مربوط می¬شود، این دانش را ضابطه¬مند کنند. علامه طباطبایی به عنوان یک مفسر و نظریه¬پرداز تفسیر که شیوه¬ی تفسیری قرآن به قرآن را ابزار خود در فهم مراد و مقصود آیات قرآن برگزیده است؛ در مقام نظر در برخی مواضع با دیدگاه سایر اندیشمندان علوم قرآنی در باب اسباب نزول همراه و همسو بوده است، اما مواضعی نیز مخالف با سایر نظراتی است که حکایت از کارکرد کلان اسباب نزول در تفسیر دارد. البته خاستگاه نظریه‎ی علامه طباطبایی به انگاره¬های وی از متن قرآنی بازگشت می‎کند. چنان‎که پیوسته می‎کوشد تا متن قرآنی را از تعلق داشتن به مؤلفه¬های بیرونی چون اسباب نزول که رنگ مکانی و زمانی به آیات داده و آن را محدود به حوادث عصر نزول می¬کند، برهاند. علامه طباطبایی در مقام عمل، به برخی از دیدگاه¬هایی که در این باب مطرح کرده پای¬بند بوده است، اما در بحث کارکرد روایات اسباب نزول در المیزان، عملکرد وی صورت دگرگونه‎ای می‎یابد. چنان‎که بخشی از عملکرد وی، نشان از کارکرد تفسیر در اعتبار اسباب نزول و بخشی نیز حاکی از نقش اسباب نزول در تفسیر آیات قرآن است.

مکتب تفکیک به عنوان یک جریان جدید در فضای شیعی ایرانی پا به عرصه وجود گذاشته و تفکر و شیوه خود را به قدمت اسلام می داند. این مکتب نگاه انتقادی به پاره ای از جریان های اسلامی و شیعی دارد و نگاه ویژه ای به قرآن و احادیث می کند. نگاه و رهیافت این مکتب بر عدم مزج منابع شناختی ـ وحی، فلسفه و عرفان ـ است و دریافت معرفت از منبع وحی ـ که همان ثقلین است ـ را یگانه راه درست معرفی می کند. تفکیکیان با این نگاه به تفسیر قرآن پرداخته و بر حجیت ظواهر قرآن و حدیث تأکید می کنند و فلسفه و عرفان را در تفسیر ـ به خاطر بشری بودن این علوم و عدم توجه به حجیت ظواهر ـ دارای خطا می دانند. مکتب تفکیک در تفسیر، تمسک ـ به تنهایی ـ به حدیث یا قرآن را نمی پذیرد، به گونه ای که با تفسیر قرآن به قرآن، مخالفت می کند. این مکتب علاوه بر توجه به منبع وحی، از تعقل و اجتهاد در تفسیر خود بهره می گیرد، بدین سبب می توان روش آنان را اجتهادی مبتنی بر قرآن و روایات دانست. نهایتاً می توان گفت: رهیافت مکتب تفکیک ـ و به خصوص تفسیر مصباح الهدی که از تفاسیر مکتب تفکیک است ـ در تفسیر قرآن، بیشتر خصلت پیرایشی و سلبی نسبت به سنت تفسیری داشته ـ و با توجه به این که ابزارها و منابعی که به کار گرفته اند در تفاسیر شیعی به کار گرفته می شده است ـ حاوی مولفه و شاخصه ایجابی خاصی نیست.

دعا نتیجه ی وجه رحمانیت خداوند است و تنها از این وجه هست که بنده امکان می یابد که بدو تقرب جوید، و الا میان خالق و مخلوق هیچ گونه سنخیتی نیست که بنده بدو نزدیک شود. قرآن بارها به دعا و نیایش و ذکر خدا سفارش کرده است و دعا را در زمره ی عبادات می داند که انسان را به مقام عالی و به قرب پروردگار می رساند که جز به وسیله ی دعا و زاری به آن مقام نائل نمی گردد. مولانا نیز نیایش و ذکر و دعا را نوعی عبادت روح می داند که باعث توجه خداوند به بندگانش می باشد. آن چه در این مختصر آمده بررسی کوتاهی است از این که چگونه دو کتاب بزرگ چون قرآن و مثنوی، نیایش را که در حقیقت تمام کائنات را در سیر به سوی کمال به جنبش در می آورد، در تکامل انسان ها به کار برده است.از آن جایی که مولانا با قرآن انس وافری داشته است این آشنایی با قرآن باعث شده که مثنوی او نیز تحت تأثیر عمیقی از قرآن قرار بگیرد. به خصوص در حکایات با مرکزیت نیایش و حکایات با موضوعات مرتبط به نیایش که تحت تأثیر قرآن است. اما در نیایش گاهی دارای سبک شخصی است. بررسی نکات افتراق و اشتراک و ویژگی های خاص نیایش هدف مورد نظر نگارنده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.