نام پژوهشگر: شهامت هدایت
سارا بنی ابراهیم علیرضا قاسمیان
گیاه echinophora orientalis، گیاهی چندساله ، پایا و متعلق به تیره چتریان است. پراکنش جهانی این گیاه در ترکیه، ایران و قفقاز است و در ایران پراکنش آن به استان های غرب و شمال غربی محدود می شود. در بعضی مناطق ایران از اندام های هوایی آن به عنوان سبزی بهاره برای درست کردن آش استفاده می شود و یا به عنوان علوفه برای دام ها کاربرد دارد. در ترکیه از ریشه این گیاه به عنوان چاشنی برای درست کردن حلوا که یک شیرینی ترکیه-ای است استفاده می شود. در این تحقیق گیاه مورد نظر از نظر فیتوشیمیایی مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات فرار برگ، گل آذین و ریشه این گیاه به روش تقطیر با بخار آب حاصل شده و توسط روش gc/ms مورد آنالیز قرار گرفت. در مجموع 23، 48 و 55 ترکیب به ترتیب از برگ، گل آذین و ریشه شناسایی شد. علاوه بر این متابولیت-های ثانویه غیرفرار ریشه گیاه نیز مورد بررسی قرار گرفت. پودر ریشه خشک شده گیاه با استفاده از دستگاه سوکسیله عصاره گیری شد و عصاره هگزانی و دی کلرومتانی ریشه این گیاه با روش tlc پره پاراتیو مورد آنالیز قرار گرفت. در این بررسی ها، ترکیب ایکوزان از عصاره دی کلرومتانی گیاه استخراج شد. بلور های عصاره متانولی نیز به روش ریکریستالیزاسیون خالص شد و بررسی ها نشان داد قند ساکارزاست. ساختار این ترکیبات با استفاده از روش-های اسپکتروسکوپی مختلف نظیر nmr و ir تعیین شد. برروی عصاره ها و اسانس های این گیاه تست های مختلف آللوپاتی انجام گرفت که نتایج نشان داد عصاره ها و اسانس های این گیاه دارای اثرات ضد قارچی قوی بر علیه sclerotinia sclerotiorum است . فعالیت فیتوتوکسیک در هیچ یک از عصاره ها و اسانس ها دیده نشد. اسانس-ها و عصاره های این گیاه فعالیت آنتی اکسیدانی نشان ندادند.
رعنا محدث نیا علیرضا قاسمیان
artemisia sieberi گیاهی دارویی از تیره آفتابگردان (compositeae) می باشد. اغلب گیاهان جنس artemisia دارا ی برگ های تلخ و معطر و خواص دارویی کم و بیش مشابه هم اند که از این میان a.sieberiباارزش ترین آن ها می باشد. از جمله خواص دارویی این گیاه می توان به خاصیت ضد میکروبی، ضدباکتریایی علیه انواع باکتری های گرم مثبت و گرم منفی و قارچ ها ، ضد مالاریا، حشره کش و رفع سرفه و سردرد اشاره کرد. گیاهان به عنوان منبع مهمی برای داروها، نقش کلیدی در سلامت مردم جهان دارند و بسیاری از مواد دارویی با ارزش جزو متابولیت های ثانویه گیاهان هستند. در برخی موارد سنتز مصنوعی این مواد مشکل است و یا اینکه تولید مصنوعی آن ها از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. در چنین مواردی استفاده از تکنیک های زیست فناوری مانند کشت بافت، کشت اندام یا سلول گیاهی و القاء کاالوس ابزار قدرتمندی برای تولید متابولیت های ثانویه محسوب می شود. در سال های اخیر فن کشت بافت و القای کالوس در گونه های دیگر این جنس گیاهی برای تولید متابولیت های ثانویه به کار گرفته شده است. در مرحله اول این پژوهش ترکیب هورمونی محیط کشت ها، برای کالوس زایی بررسی شد. در مرحله دوم، بررسی های لازم جهت وجود متابولیت های ثانویه فرار در کاالوس های حاصله انجام شد. نتایج حاصل از مرحله اول پژوهش نشان داد که استفاده از هورمون های ) 2,4-d2و4-دی کلرو فنوکسی استیک اسید)، bap( بنزیل آمینوپورین) وkin(کینتین) اثرات متفاوتی در تولید کالوس در گونه مذکور دارد. بالاترین میزان القای کالوس در ترکیب هورمونی 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 5/0 میلی گرم در لیتر kin و نیز در ترکیب هورمونی 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-d و 5/0 میلی گرم در لیتر bap مشاهده شد. نتایج حاصل از مرحله دوم پژوهش نشان داد که عمده ترکیبات موجود در اسانس اندام هوایی گیاه درمنه دشتی مانند 1و8 سینئول، بتا توجون، کامفور و کامفن در اسانس حاصل از کالوس این گیاه نیز دیده می شوند. ترکیباتی مانند بورنئول، تیول، آر- کورکومن و ایکوزان علارغم اینکه در اسانس کالوس موجودند، در اسانس حاصل از اندام هوایی وجود ندارند.